فلسفه شاخه زیتون از کجا نشأت می‌گیرد
علت جنگ نکردن‌های متعدد رستم در شاهنامه
بهشتی با اشاره به اینکه مناسبات مسالمت‌آمیز در زبان فارسی معانی جالبی دارد، گفت: واژه همسایه در فارسی یعنی هر دو زیر یک سایه یا زیر سایه همدیگر به همین علت در فرهنگ ایرانی معتقدیم زمانیکه مطمئن شدید هفت همسایه اطرافتان مشکلی ندارند آسوده بخوابید.
سیدمحمد بهشتی در مراسم بزرگداشت روز جهانی صلح و با تبریک این روز آرزو کرد روزی برسد که شاهد صلح در تمامی جهان باشیم.
وی با اشاره به پوستر برنامه روز جهانی صلح گفت: «به لحاظ نشانه‌شناسی نشانه‌ای داریم که برای اینکه یاد صلح بیفتیم از آن همواره استفاده می‌کنیم و آن کبوتری است که شاخه زیتون به منقار دارد. این اشاره به طوفان نوح است، زمانیکه نوح مدت‌های مدید در دریا سرگردان بود و بالاخره روزی کبوتری با شاخه زیتون پیدا شد که حکایت از نزدیک بودن خشکی و رسیدن به نقطه امن داشت.»
بهشتی افزود: «تا آن کبوتر و شاخه زیتون را ندیدند به ساحل امن نرسیدند.»
وی این کبوتر و شاخه زیتون را رویای صلح دانست و گفت: «امروزه به نظر می‌رسد رویای صلح مخدوش شده و باید آن را دوباره در ذهن کودکان، نوجوانان و جوانانمان زنده و پررنگ کنیم زیرا تا زمانیکه رویای صلح نداشته باشیم دست پیدا کردن به آن تقریبا ناممکن است.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری تصریح کرد: «چه بسا صلح از کنار ما عبور کند و ما چون رویای آن را نداریم به جا نیاوریم‌اش.»
نه به جنگ معنای حداقلی صلح
بهشتی با اشاره به معنای حداقلی صلح به معنای نه به جنگ افزود: «صلح در معنای حداقلی یعنی اسلحه‌ها را به سمت هم بگیریم اما شلیک نکنیم.»
وی با اشاره به این نکته که در این معنا یعنی آتش بس داریم، گفت: «در بهترین حالت و در شرایط حداقلی یعنی مناسباتمان مناسبات حسن هم‌جواری باشد و آزار به هم نرسانیم.»
بهشتی بهترین مثال این حالت را باغ وحش دانست که میله‌های قفس حیوانات باعث می‌شود آنها به یکدیگر آسیب نرسانند و هرچه این میله‌ها محکم تر باشند بیشتر مانع خسارت زدن می‌شود. بهشتی این میله‌ها را قوانین، معاهده‌های بین‌المللی، قرار دادهای بین‌المللی و... دانست.
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: «شرایط حداکثری صلح هم وجود دارد که همان مناسبات مسالمت‌آمیز است که در آن سلم مترادف با صلح وجود دارد.»
وی با اشاره به اینکه مناسبات مسالمت‌آمیز در زبان فارسی معانی جالبی دارد، گفت: «واژه همسایه در فارسی یعنی هر دو زیر یک سایه یا زیر سایه همدیگر به همین علت در فرهنگ ایرانی معتقدیم زمانیکه مطمئن شدید هفت همسایه اطرافتان مشکلی ندارند آسوده بخوابید.»
بهشتی گفت: «این به آن معناست که نباید پشت به همسایه کنی و تنها به او آسیب نرسانی بلکه باید به او کار داشته باشی و تلاش کنی او آسیب نبیند.»
وی اظهار کرد: «سلم، صلح، سلامت واژگانی است که در فارسی از آنها استفاده می‌کنیم.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مناسبات مسالمت‌آمیز را موکول به انس و الفت دانست و افزود: «از انس استفاده می‌کنیم که الفت پیدا کنیم و انس و الفت این امکان را به ما می‌دهد که کیفیت شناختی بیابیم از یکدیگر که آن شناخت پایه اصلی صلح می‌شود. در این صورت با این شناخت ما با آنچه که می‌شناسیم یکی می‌شویم و با آن فردی که آن را می‌شناسد یگانه می‌شویم.»
به گفته بهشتی، این تجربه‌ای است که تمامی بشر دارند ولی سهم ما از آن در میراث جهانی سهم قابل توجهی است.
شاهنامه شرح صلح‌ها است
بهشتی گفت: «یعنی ما در رویاسازی در رابطه با صلح دست بازی داریم به نحوی که اگربه ادبیاتمان مراجعه کنیم می‌بینیم که شاهنامه شرح جنگ‌ها نیست بلکه شرح صلح‌هاست.»
وی افزود: «قهرمانی مثل رستم از بس نمی‌جنگد و پرهیزی که از جنگ دارد حوصله آدم را سر می‌برد. شاهنامه پُر است از پرهیزی که رستم از جنگ دارد برای اینکه نمی‌خواهد به رویای صلح خدشه‌ای وارد شود.»
بهشتی گفت: «غیر از شاهنامه، مثنوی، دیوان حافظ، سعدی و... تمامی ثروت ما هستند که کمک می‌کنند به اینکه رویای صلح را تقویت کنیم. همان‌گونه که سعدی می‌گوید بنی‌آدم اعضای یک پیکرند که در آفرینش ز یک گوهرند...»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری عنوان کرد: «با وجود این همه نشانه به چه زبان دیگری باید بگوییم که ما حقیقت صلح را به جای آورده‌ایم و آن را می‌شناسیم.»
به گفته وی، اینها همه حکایت از این می‌کند که ما مسئولیت بیشتری در رویا پردازی نسبت به صلح با توجه به میراث غنی که در زمینه صلح داریم.
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: «سرزمین ما در موقعیت مکانی قرار دارد که هر کسی با دانستن حداقل شمشیر بازی هر گاه قصد تصرف دنیا را داشت حتما بلایی سر ما می‌آورده است و در کشمکش‌های جهانی همواره ما یک طرف از قضیه بوده‌ایم اما در این سرزمین سهم رویاپردازی چه اندازه زیاد است و از این جهت چقدر ثروتمند هستیم.»
بهشتی با تأکید بر این نکته که باید ثروتمان را در این روزگار که رویای صلح نه خود صلح در خطر است به کار گیریم اظهار امیدواری کرد تا همه خصوصا عزیزان در موزه صلح در پرداختن به این رویا موفق باشند.
بهشتی خاطرنشان کرد: «آنچه از ادبیات فارسی بر می‌آید نشان از آن دارد که ایرانیان همواره حقیقت صلح را به‌جا آورده‌اند و سهم رویاپردازی در این سرزمین با وجود کشمکش‌های جهانی بسیار زیاد بوده از این رو باید در روزگاری که رویای صلح در خطر است این ثروت را به کار گیریم.»