سرنوشت سپرده‌های خرد بعد از کاهش نرخ سود
یک ماه و نیم پیش بانک مرکزی نرخ سود را کم کرد و تدابیر سختگیرانه‌ای به کار برده تا بانکها تخلف نکنند؛ اما هستند طرح‌های ویژه‌ای که حتی با یک درصد سود بیشتر، توجه‌ها را به خود جلب می‌کنند.
بیستم شهریورماه سال جاری بانک مرکزی اعلام کرد نرخ سود برای سپرده‌های بلندمدت ۱۵ درصد و برای سپرده‌های کوتاه مدت ده درصد است. البته در فاصله‌ای که از اعلام معاون این بانک تا اجرای بخشنامه گذشت، فرصتی فراهم شد تا بسیاری از مردم، سرمایه‌های خود را جمع و جور کرده و سپرده جدید باز کنند و یا سپرده‌های قبلی با سود کوتاه‌مدت را به حساب‌هایی با سود بیشتر یا همان حساب‌های بلندمدت تبدیل کنند.
البته بودند بانکهایی که بعد از مهلت مقرر، باز هم به سپرده‌گیری با نرخ بالا اقدام می‌کردند؛ ولی بعد از اعلام رسمی مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی مبنی بر اینکه بانکهایی که بالاتر از حد معمول، سود دهند از سوی دولت نقره‌داغ می‌شوند، ورق برگشت و این شعب متخلف هم دست و پای خود را جمع کردند؛ اما همه اینها در شرایطی است که هنوز هم سپرده‌گذاری در بانکها جذاب است و مردم تمایل دارند، بدون ریسک و مشکل، پول خود را به بانک بسپارند و به جای حضور در بازار پرتلاطم کسب و کارهای غیربانکی، سود خود را تضمین‌شده از بانکها بگیرند.
در این میان، البته هستند کسانی هم که سرمایه‌گذاری در بورس را جذاب‌تر از نظام بانکی می‌دانند و با علمی که در این حیطه دارند، سرمایه‌های خود را به بازار بورس می‌برند و سود خوبی هم از آن کسب می‌کنند. اما به هرحال برای عامه مردم و افرادی که شاید سپرده‌های اندکشان، تنها درآمد و پس‌اندازشان است، باز هم سپرده‌گذاری در بانک جذاب است.
جذب سپرده حتی با یک درصد سود بالاتر
به همین دلیل است که اکنون بانکها تلاش دارند با برخی طرح‌هایی که حتی یک درصد سود بالاتری از سپرده‌های بلندمدت دارند، توجه مشتریان را به خود جلب کرده و آنها را متقاعد کنند که در آن مشارکت داشته باشند. بر این اساس اکنون تمایل بانکها به فروش اوراق گواهی سپرده بیشتر شده و آنها با پرداخت سود ۱۶ درصدی، تلاش دارند که مشتریان را راضی کنند در این طرح‌ها هم مشارکت داشته باشند.
آنگونه که متصدی یکی از شعب بانکی در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: بعد از اجرای بخشنامه بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود، مردم باز هم برای سپرده‌گذاری به بانک مراجعه می‌کنند؛ اما قاعدتا دیگر مثل سابق، طیف متنوعی را تشکیل نمی‌دهند و عمدتا کسانی هستند که نمی‌توانند ریسک سرمایه‌گذاری در سایر بازارها را به جان بخرند.
وی می‌افزاید: بر این اساس، اکنون بیشتر کسانی که برای سپرده‌گذاری به شعب بانکی مراجعه می‌کنند؛ اغلب افرادی هستند که بیشتر حفاظت از سپرده و دریافت یک رقم مشخص از سود برایشان مهم است و عمدتا، ارقام متوسط را در برمی‌گیرد؛ البته این به معنای این نیست که سپرده‌گذاران کلان، کمتر اقبال نشان دهند؛ بلکه بالاخره هنوز هم سود مطمئن، برای بسیاری از افراد در شرایط کنونی کسب و کار مهم است.
این متصدی بانکی به طرح‌هایی که این روزها بانکها برای جذب سپرده ها به کار می گیرند، اشاره می‌کند و می‌گوید: اوراق سپرده اکنون با یک درصد سود بالاتر و به میزان سالانه ۱۶ درصد اقدام می کنند که البته سود هم روزشمار است و اگر کسی زودتر از موعد سپرده را برداشت کند، سود ۱۴ درصد می‌گیرد.
کدام بازارها اکنون پتانسیل سرمایه‌گذاری دارند؟
در این میان، اگرچه بانکها هنوز هم به اعتقاد مشتریان و باجه‌نشینان برای سرمایه‌گذاری جذاب هستند، اما به هرحال شرایط به گونه‌ای است که تحرکات سایر بازارها، جذابیت نه چندان بالای آنها را نشان می‌دهد. نمونه آن هم بازار ارز است که اگرچه دولت می‌گوید که هدفش کنترل نرخ دلار در آن است، اما به هرحال باز هم برای برخی از مردم جذاب است. اکنون چند هفته ای هست که نرخ دلار و یورو در بازار رو به افزایش نهاده و اگرچه در برخی از ساعات روز، نرخ به زیر ۴ هزار تومان می‌رسد، اما در بیشتر ساعات، قیمتی بالای ۴ هزار تومان دارد.
البته محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه به صراحت اعلام می‌کند که دولت اجازه نمی‌دهد نرخ دلار بالا رود و شخص رئیس جمهور هم، موافق با کاهش ارزش پول ملی در مقابل بالا رفتن نرخ دلار نیست، اما به هرحال، واقعیت بازار چیز دیگری می‌گوید و برخی از مردم، بازار ارز را برای سرمایه‌گذاری‌های هرچند کوتاه مدت، جذاب می‌دانند؛ چراکه تجربه نشان داده، نرخی که بالا رفته است، به راحتی پایین نمی‌آید.
این طبیعت بازار ایران در بخش‌های مختلف است که وقتی قیمت به صورت جهشی بالا می‌رود، پس از گذشت چند روز دوباره پایین می‌آید ولی دیگر به نرخ اولیه خود بازنخواهد گشت؛ اکنون هم اگرچه نرخ به بالای ۴ هزار تومان رسیده و گاهی به زیر 4هزارتومان بازمی گردد، اما به هرحال به نرخ ۳۷۰۰-۳۸۰۰ تومان قبلی دیگر بازنمی گردد.
اما علاوه بر بازار ارز، باید به بورس هم فکر کرد. بازار سرمایه چند هفته‌ای است که شاخص مثبت را تجربه می‌کند و یکی دو روز پیش هم به کانال ۸۶ هزار واحدی رسید که بی سابقه بود؛ بنابراین بازار سرمایه نیز اکنون جذاب شده است؛ البته بخشی از این جذابیت به خاطر خبرهای هیجانی است و کمتر به نظر می‌رسد که افزایش شاخص، به دلیل عوامل بنیادین رخ داده باشد.
در عین حال، بسیاری از کارشناسان به مردم توصیه می‌کنند که حتما سبدی از سهام را برای خود تعریف کنند تا دچار شوک ناشی از نوسانات نشوند. ولی به هرحال بازار سرمایه هم اکنون جذاب است.
اما دیگر بازاری که برخی از سرمایه‌ها را طی ماههای گذشته به خود جلب کرده، بازار مسکن است که آمار خرید و فروش‌ها و گواهی های حق تقدم مسکن یا اوراق تسه هم آن را نشان می دهد.اگرچه میزان معاملات در این بازارها طی یک ماه اخیر مجددا کاهش یافته اما این بازار همچنان پتانسیل جذب سرمایه دارد.
به هرحال باید منتظر ماند و دید که در آینده چه فرصت های سرمایه‌گذاری و زمینه‌هایی برای جذب سرمایه‌های خرد فراهم می شود.