روزهای سخت در انتظار محکومین به مرگ؛ 8 نوجوان پای چوبه دار در انتظار بخشش
جمعیت امام علی(ع) ۱۲سال است که طرحی را با عنوان طفلان مسلم درماه محرم (از ۱۰روز قبل از شروعماه محرم تا زمان اربعین حسینی) با هدف رهایی کودکان و نوجوانانی که به قصاص محکوم شدهاند اجرایی کرد.
، کودکان و نوجوانانی که مرتکب قتل Murder شده و مسئولان جمعیت سعی میکنند تا با میانجیگری رضایت اولیای دم را جلب کرده و از طریق مشارکتهای مردمی مبلغ مورد نظر خانواده مقتول را با عنوان وجه المصالحه تأمین کنند و فرد محکوم به قصاص از طناب دار رهایی پیدا کند. امسال از نخستین روز اجراییشدن این طرح 2نوجوان آزاد شدهاند و تعدادی دیگر نیز در انتظار آزادی هستند. میثم مددجویی است که تا 15آذر مهلت گرفته تا درصورت پرداخت وجه المصالحهای که خانواده مقتول در خواست کردهاند، بتواند از قصاص رهایی پیدا کند.
از نخستین سال برگزاری این طرح تاکنون 34نوجوان در معرض قصاص بخشش گرفته و آزاد شدهاند، که از این تعداد 8نوجوان رضایت خانوادههای مقتول را به شرط تأمین وجه المصالحه دریافت کردهاند و در انتظار کمک مردم و خیرین برای آزادیشان هستند.
البته هنوز 90پرونده در ارتباط با کودکان و نوجوانانی که مرتکب قتل شدهاند در جمعیت امام علی(ع) در حال پیگیری است. برخی از این پروندهها حکم قصاص دریافت کردهاند و برخی دیگر در انتظار اعاده دادرسی هستند و برخی نیز هنوز حکمی برایشان صادر نشده اما با توجه به عمل ارتکابی نوجوان مجرم، حکم قصاص آنها قطعی است. در برخی پروندهها نیز اولیای دم با وجود اینکه قضای حکم قصاص را داده هنوز اقدامی برای قصاص یا رضایت انجام ندادهاند و مجرم نوجوان در بلاتکلیفی قصاص یا آزادی در زندان Prison به سر میبرد.
آنطور که مرتضی کی منش، عضو هیأت مدیره جمعیت امداد دانشجویی امام علی(ع) به همشهری میگوید: تمام بچههایی که مرتکب قتل شدهاند، الزاما زیر چتر حمایتی طرح طفلان مسلم قرار نمیگیرند. مددکاران و مسئولان این جمعیت شرایطی که کودک و نوجوانی مرتکب قتل شده است را بررسی کرده و خانواده وی را نیز از جهات مختلف مثل وضعیت مالی، معیشتی، اخلاقی، محل زندگی و... بررسی میکنند. اگر فرد لازم الحمایت تشخیص داده شود با هماهنگی مراجع قضایی و گرفتن اجازه نامه کتبی از مرجع قضایی، روند گفتوگو با خانواده مقتول شروع میشود.
به گفته کی منش نحوه برخورد خانوادهها با افرادی که برای رضایت گرفتن میروند متفاوت است، اما نخستین برخوردها با این گروه معمولا یکسان است، نخستین پرسشی که خانواده مقتول از مددکاران میپرسند این است که تا حالا کجا بودهاند و چرا در شرایط سختی که این خانواده بعد از قتل داشتهاند هیچکس در کنارشان نبوده است. « ما حق را به آنها میدهیم چرا که کمبود فعالیتهای مددکاری توسط مراجع قانونی بعد از این اتفاقات کاملا مشهود است.»
اما رضایت گرفتن از خانوادههای مقتول چندان هم بیدردسر و ساده نیست. کی منش میگوید: در بیشتر موارد هنگام مراجعه به این خانوادهها خشونت کلامی بین اعضای خود خانواده سد راه افرادی میشود که برای گرفتن رضایت پیشقدم شدهاند. بعضی از خانوادهها به دلیل شدت ناراحتی حتی مددکاران را روزهای اول به خانه راه نمیدهند، برخی تهدید میکنندکه به پلیس زنگ میزنند و شکایت میکنند. برخی دیگر هم شدیدتر برخورد می کنند تا حرفی از رضایت زده نشود. با این حال هستند خانوادههایی که انگار منتظرند تا یکی قدم پیش بگذارد و برای رضایت درخواست بدهد و راهکاری نشان آنها دهد.»
کی منش در اینباره میگوید: نمیتوانیم بگوییم آنهایی که خانواده آرامتری هستند و مددکاران را به خانه راه میدهند حتما رضایت میدهند و یا آنهایی که با عصبانیت در ابتدا برخورد میکنند درصدد قصاص هستند. مواردی داشتیم که خانواده مقتول مددکاران ما را زخمی کردهاند و بعد از مدت زمانی که خشمشان فروکش کرده به عدمقصاص رضایت دادهاند و در عوض بودهاند خانوادهای که در ابتدا به راحتی پذیرایمان شدهاند ولی بر خواست قصاص پافشاری کرده و در نهایت قاتل The Murderer فرزندشان را قصاص کردهاند. اما بسیاری از این خانوادهها هم از روی میل و رغبت قاتل را اعدام execution نمیکنند بلکه بهخاطر فشار روانی که اطرافیان به آنها وارد میکنند و عنوان میکنند که اگر دیه بگیرید خون فرزندتان را فروختهاید، مجبور به قصاص میشوند. البته مواردی را هم داشتهایم که خانواده به آزادی قاتل رضایت داده و بعد از آزادی از زندان خودشان به تلافی قتلی که قاتل انجام داده وی را به قتل رساندهاند.
کی منش در پاسخ به این سؤال که نوع زندگی بچهها بعد از آزادی رصد میشود یا نه؟ میگوید: برای پذیرش پرونده این بچهها در طرح طفلان مسلم شرط و شروطی را داریم اول اینکه این بچهها از کاری که کردهاند باید ابراز ندامت کنند و رفتار مناسبی در زندان داشته باشند. در مرحله بعد باید خود و خانوادهشان از خانواده مقتول دلجویی کنند و تعهد مکتوب و رسمی بدهند که بعد از آزادی به شکرانه کمکهایی که مردم برای آزادیشان کردهاند، برای 10سال خدمات داوطلبانه اجتماعی و خیرخواهانه داشته باشند. کارهایی مثل درختکاری، پیگیری امور درمانی خانوادههای نیازمند وسوادآموزی به کودکان کار و خیابان محروم از تحصیل در مراکز جمعیت امام علی(ع) ازجمله این فعالیتهاست.