سرگرمی خلبان‌ها در کابین
این سوال توسط «جو شلتون» خلبان و نویسنده معروف پاسخ داده شده است که در ادامه توضیحات او را به‌طور کامل مشاهده می‌کنید.
به‌عنوان یک خلبان هواپیما، در طول پرواز لزوما بر روی صندلی مخصوص خودم در کابین خلبان می‌نشینم. فضای داخل کابین خلبان تقریبا هم‌اندازه‌ی اتاقک یک خودروی اسپرت 4 درب است. در روبری من یک بورد شامل صدها دکمه با کارایی‌های مختلف قرار دارد که از نظر من بیشتر به یک اثر هنری شباهت دارد! گاهی اوقت پرواز در شرایط جوی کامسلا مصاعد و هوای صاف انجام می شود گاهی اوقات هم درون انبوهی از ابرها.
سوال اصلی این است که خلبان‌ها معمولا خودشان را چگونه در طول پرواز و در داخل کابین سرگرم نگه می دارند؟
1-بیرون را تماشا می‌کنم
ابتدا بهتر است بدانید که نحوه سرگرم شدن خلبان در کابین با آنچه که در ذهنتان دارید خیلی متفاوت است و خبری از موزیک و... در طول پرواز نیست. من در طول پرواز معمولا از پنجره بیرون را تماشا می‌کنم، البته دلیل این کار با آنچه در ذهن شما است فرق دارد. دلیل اصلی تماشای بیرون این است که دیگر هواپیماهای در حال پرواز را رویت کنم یا اینکه از آب و هوا در مسیر پرواز هواپیما مطلع شوم. نگاه کردن به پنجره جلویی به این دلیل است که اگر در مسیر با ابرهای کومولوس مواجه شدیم، سریعا آن را دور بزنم تا دیگر مجبور به پرواز به داخل آنها نباشم چراکه این ابرها معمولا موجب لرزش هواپیما می‌شوند. حدود 60 درصد زمان پرواز به انجام این کار اختصاص داده می‌شود.
2-اتوپایلوت هواپیما را چک می‌کنم
با اینکه در حالت اتوپایلوت هواپیما به صورت خودکار پرواز میکند اما خلبان نمی‌تواند کاملا بیخیال آن شود. اینکه سیستم اتوپایلوت از قبل برنامه ریزی شده به این دلیل نیست که می‌تواند دقیقا آنچه را که انتظار دارید انجام دهد. گاهی اوقات ممکن است در برنامه ریزی خلبان خودکار اشتباهاتی وجود داشته باشد بنابراین احتمال بروز خطا در حالت خلبان خودکار هم وجود دارد و باید آن را نظارت کنم. چیزی حدود 20 درصد از زمان پرواز به این کار اختصاص داده می‌شود.
3- مانیتور اصلی را چک می‌کنم
زمانی که از درون توده ابرها عبور می‌کنیم، به این معنی است که به صورت بصری هیچ اطلاعی از موقعیت هواپیما از جمله افق و جهت نور خورشید و حتی شیب حرکتی هواپیما ندارید. بنابراین در این موقعیت ها از مانیتور اصلی پرواز (PFD) استفاده می‌کنم. این نمایشگر در سمت چپ کابین قرار دارد و تمامی اطلاعات و وضعیت کلی هواپیما را نمایش می‌دهد. در حالت کنترل دستی هواپیما، 50 درصد زمانم را به مشاهده این مانیتور اختصاص می‌دهم.
4- برنامه‌ریزی کلی پرواز را انجام می‌دهم
با اینکه خلبان خودکار هواپیما را به مقصدی که برایش تعیین می‌کنم پرواز می‌دهد، اما یک نفر بایستی کل مسیر را برنامه‌ریزی کند و به‌صورت مکرر عملکرد هواپیما را برای اطمینان چک کند و در صورت نیاز تغییراتی در برنامه پرواز ایجاد کند. اطلاعات پرواز بر روی یکی از صفحه‌های نمایشگر سمت راست قابل دسترسی و مشاهده است. انجام این کار 5 درصد از زمان پرواز را اشغال میکند.
5-شرایط جوی مهم است
نه تنها شرایط جوی که هواپیما در حال پرواز از درون آن است، بلکه شرایط جوی که در بین مسیر حرکت هواپیما تا مقصد ممکن است با آن برخورد داشته باشم و حتی شرایط جوی فرودگاه مقصد نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این کار سخت‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنید چون اگر تنها 4 ساعت تا مقصد فاصله داشته باشم، باید از شرایط جوی اطراف فرودگاه مقصد هم آگاهی داشته باشم. اگر شرایط جوی فرودگاه مقصد مناسب نباشد، در این صورت مجبورم که یک محل دیگر را برای فرود انتخاب کنم که اصلا خبر خوبی نیست. حدود 20 درصد از زمان پرواز را به انجام این کار اختصاص می‌دهم.
6-جلوگیری از برخورد
عبور از بین کوه‌ها و موانع مشابه، کار بسیار سختی است بنابراین بخشی از وظیفه من این است که از به‌وجود آمدن چنین شرایطی جلوگیری کنم. البته در طول پرواز که ارتفاع از زمین مقدار زیادی است، احتمال رخ دادن چنین اتفاقی بسیار کم است اما در حین بلند شدن از فرودگاه مبدا و حین کاهش ارتفاع برای نشستن در فرودگاه مقصد، خلبان بایستی خیلی با احتیاط عمل کند چراکه در این مواقع امکان برخورد با کوه‌ها و ساختمان‌های بلند وجود دارد.
7-مدیریت پرواز هم اهمیت دارد
برنامه ریزی‌های پیش از پروازی که انجام می دهم زمان تقریبی پرواز را مشخص میکند و در ادامه مقدار سوخت مورد نیاز برای انجام این مسافت هم مشخص می شود که البته مقداری بیشتر از حد نیاز به هواپیما تزریق می شود چرا که ممکن است مجبور شویم در نقطه ای دورتر فرود بیاییم. در هواپیمای من دو مخزن سوخت بر روی هردوبال وجود دارد و در طول پرواز بایستی استفاده مساوی از آنها را مدیریت کرد چراکه ممکن است از یکی از مخزن‌ها بیشتر استفاده کنم و به‌همین دلیل یکی از بال‌ها از دیگری سنگین‌تر شود. دلیل اصلی مشاهده مانیتور هواپیما هم این است که مطمئن شوم مصرف سوخت با برنامه‌ریزی های پیش از پرواز مطابقت داشته باشد و پس از فرود در فرودگاه سوخت اضافی همچنان در مخزن هواپیما وجود داشته باشد. چک کردن وضعیت و میزان سوخت حدود 5 درصد از تایم خلبان در طول پرواز را می‌گیرد.
8-موتورها فراموش نشود!
خب حالا نوبت به موتورها می‌رسد. موتور هواپیما همان قطعه‌ای است که امکان پرواز در ارتفاع 8 کیلومتری با سرعت 450 کیلومتر در ساعت را به من می‌دهد و اگر اشکالی برای موتورها به‌وجود بیاید، مطمئنا لازم نیست توضیح بدهم که چه اتفاقی می‌افتد. زمانی که به ارتفاع مورد نظر می‌رسم، سریعا میزان مصرف سوخت و وضعیت موتورها را چک می‌کنم. در طول پرواز هم چندین بار از طریق مانیتور سمت راستم وضعیت موتورها را چک می‌کنم که این کار 5 درصد از زمان پرواز تا مقصد را به‌خود اختصاص می‌دهد.
9-با برج مراقبت صحبت می‌کنم
برج مراقبت نه‌تنها توصیه‌ها و دستورات ترافیکی را به خلبانان اعلام می‌کنند، بلکه در صورت پرواز در حالت دستی سرعت و ارتفاع استاندارد را هم به خلبان گوشزد می‌کنند. خلبان پس از شنیدن دستورات برج مراقبت بایستی سریعا آنها را اجرا کند. صحبت با برج مراقبت حدود 5 درصد از زمان پرواز را اشغال میکند.
10-آمادگی برای فرود
وقتی به فرودگاه مقصد نزدیک می‌شوم، وضعیت آب و هوا، مسیرهای فرود اضطراری، باندهای خروج و نحوه کاهش ارتفاع را از طریق پنجره کابین و از طریق مانیتورهای داخل کابین یکبار دیگر بررسی می کنم. این کار هم 5 درصد از زمان پرواز را می‌گیرید.
11-با همراهان داخل کابین صحبت می‌کنم (نمی‌کنم)
معمولا در طول پروز یک یا دو نفر همراه من در کابین خلبان حضور دارند. اگر این افراد با تجربه باشند، معمولا یک گفتگوی کوتاه با همدیگر داریم و یا تا پایان پرواز ساکت می‌مانیم. اما در صورتی که فرد داخل کابین تازه کار باشد، احتمالا باید به یک سری سوالات آنها پاسخ بدهم و حتی به آنها اجازه بدهم که هواپیما را شخصا کنترل کنند. البته در صورت انجام چنین کاری باید نظارتم بر همه چیز را افزایش بدهم.
ممکن است پس از خواندن صبحت‌های من، برخی از خوانندگان این سوال برایشان پیش بیاید که مجموع درصدهای زمانی که من اعلام کردم از 100 درصد بیشتر است و با اینکه خلبان هستم اما از لحاظ ریاضی خیلی ضعیفم. اما حقیقت این نیست چرا که خلبانان مجرب معمولا چند وظیفه را به‌طور همزمان انجام می‌دهند. برای مثال وضعیت موتورهای هواپیما را سریعا و با یک گوشه چشم کنترل می‌کنند و دیگر پارامترها را در نقاط مختلف کابین همزمان کنترل می‌کنند.
در پایان باید سوال اول شما را پاسخ بدهم در کابین هواپیمای درحال پرواز فعالیتی به نام تفریح یا سرگرمی وجود ندارد!