توصیه هایی برای بازیابی آرامش پس از زلزله

 وقوع بلایای طبیعی چون زلزله و سیل بار  روحی و روانی سنگینی را برای بازماندگان این حوادث به دنبال دارد.

خود مراقبتی های روانی برای کاهش پیامدهای روحی حوادث طبیعی، از جمله مواردی است که در کاهش اضطراب، استرس و همچنین آلام افرادی که به نحوی این حوادث را درک کرده اند و در بطن آن بوده اند اثربخش و مثمر ثمر خواهد بود.

مدنظر قرار دادن نکات و توصیه هایی که روانشناسان و مددکاران اجتماعی برای بهبود بخشیدن و آرام کردن شرایط پس از وقوع بحران مطرح می کنند، به بازگشت آرامش از دست رفته محیط  و همچنین بازیابی روحیه حادثه دیدگان کمک بزرگی خواهد کرد.

بلایای طبیعی نظیر زلزله، سیل، طوفان و ... همواره یکی از پرمخاطره ترین  آسیب هایی است که منجر به فوت بسیاری از انسان ها و وارد آمدن خسارات سنگین به دارایی های مادی و معنوی بشر می شود.

اما واقعیت مهم و حائز اهمیت این است که پس از وقوع بلایای طبیعی عواقب و پیامد های بعدی و مدیریت نکردن این عوامل آسیب های به مراتب بیشتری از خود بلایای طبیعی به دنبال دارد.

نخستین توصیه روانشناسان در شرایط ناآرام وقوع بحران زلزله این است که کودکان را در کنار خود نگهدارید و  تا حد امکان از کودکان خود جدا نشوید.

کودکان را در زمان زلزله از خود جدا نکنید

بهروز رجبی روانشناس در خصوص توصیه های روانشناسی بعد از وقوع زلزله اظهار کرد: کودکان نسبت به بزرگترها تجربه چندانی ندارند و به علت اینکه با محیط و رخدادهایی همچون زلزله آشنایی کافی ندارنداسترس و اضطراب بیشتری را حس می کنند و نیاز به مراقبت بیشتری دارند.

رجبی ادامه داد: کودکان را در کنار خود نگهدارید و اگر توانایی مراقبت از آن ها را ندارید یکی از اعضای جوان تر خانواده را برای مراقبت از آن ها انتخاب کرده و تا حد امکان از کودکان خود جدا نشوید،برخی از کودکان در  اثر درک زلزله و مشاهده تبعات آن با افزایش ضربان قلب، تپش قلب و حتی ایست قلبی مواجه می‌شوند.

وی تصریح کرد: اخبار و اطلاعات مربوط به زلزله را فقط از طریق رسانه های ملی و رسمی دنبال کنید و توصیه نیروهای اورژانس، امدادگران، پلیس و پزشکان را گوش کرده و این دستورات را اجرا کنید.

این روانشناس ادامه داد: آقایان از اینکه همه کارها را خودشان انجام دهند اجتناب کرده و متناسب با توان سایر اعضای خانواده به آنها مسئولیت بدهند و در واقع نوعی تقسیم کار جمعی و البته متناسب با توانایی افراد در شرایط پیش رو را در پیش بگیرند تا با درگیر کردن ذهن اطرافیان خود به مسئولیت هایی که که به آنها واگذار می کنند فشار روانی حاصل از وقوع حادثه را کاهش دهند.

 زلزله و شکل گیری یک هراس اجتماعی

ترس های همه جانبه اجتماعی در نتیجه ایجاد جو متشنج جوامع انسانی در زمان وقوع بلایای طبیعی مثل زلزله بسیار فراگیر شده و نشر اخبار ضد و نقیض و همچنین شایعات، زمینه تشدید این هراس اجتماعی و همه گیر را فراهم می کند.

رجبی با بیان اینکه هراس اجتماعی و همه گیر با نگرانی و اضطراب فردی تفاوتی اساسی دارد، گفت:در زمان وقوع زلزله هراس نه در سطح فردی بلکه در بستر عمومی جامعه رخ می دهد و روح و روان سایر افراد را گرفتار خود می کند.

این روانشناس تصریح کرد: از منظر مشاوره روانشناسی همه ما میزانی از اضطراب را همواره به همراه داریم و این موضوع امری کاملا طبیعی است. اما  در زمان رخداد های طبیعی مثل زلزله، سطح اضطراب ما بیشتر می شود. به طوریکه کارکرد اصلی افراد را مختل کرده و حتی در بعضی مواقع منجر به واکنش اضطرابی بالا و حتی مرگ آنها می شود و این موضوع در خصوص کسانی مصداق دارد که سطح اضطراب آنها در حالت عادی نیز بالا است.

عوامل افزایش آسیب های روانی در هنگام زلزله چیست؟

شایعه پراکنی در زمان وقوع زلزله در سطوح گسترده تری نسبت به حالت عادی رخ می دهد و این مسئله به عنوان یکی از عوامل اصلی افزایش سطح اضطراب، استرس ، و تنش های روانی افراد جامعه است.

رجبی خاطرنشان کرد: برخی از  افراد خواسته و به صورت عمدی و در قالب شوخی و جدی و برخی نیز به شکل  غیر تعمدی و با اغراق در یک خبر، شروع به شایعه سازی کرده و در نتیجه سونامی فشار روانی، اضطراب و هراس را در جامعه رقم می زنند.

وی با بیان اینکه نشر اخبار متعلق به رسانه های موثق و با ذکر منبع مجاز است، گفت: دامن زدن افراد به انتشار اخبار دروغ و در پیش گرفتن نقش خبرنگاری در سطح جامعه که یک نقش کاملا تخصصی و به دور از رفتاری سلیقه ای است، در این امر منجر به افزایش هراس، اضطراب و استرس افراد جامعه و آسیب های بعدی آن می شود.

این روانشناس اظهار کرد: اطمینان دهی و قوت قلب دادن به افراد خاص (کودکان ، افراد مسن، بیماران، زنان باردار) نیز از دیگر مواردی است که باید مدنظر داشته باشید و راهکارهای پیشنهادی و توصیه های روانشناسانی که به محل وقوع حادثه آمده اند و یا به آن ها دسترسی دارید را نیز فراموش نکنید.

زندگی در گذر است و حتی بعد از وقوع زلزله و از دست دادن عزیزان، نه شب از گذر باز می ایستد و نه روز بی پایان می شود. به یاد داشته باشید که روانشناسان و مشاوران نقش قابل توجهی در بهبود وضعیت روانی و عاطفی افراد پس از وقوع حوادث دارند.

مدیران و برنامه ریزان حوزه مدیریت بحران باید در موضوع  به کارگیری و استفاده به موقع از حضور روانشناسان و تاثیرگذاری آنها  توجه بیشتری را معطوف کرده و بحرانی که جامعه در آن قرار دارد را با مدیریت هر چه بهتر پشت سر بگذارند.