چهارشنبه همدلی

سال جدید در تمامی فرهنگ ها همراه با آیین ها و سنت هایی است که برای آن ملت عزیز و محترم است و همچون میراثی گرانبها با قدمت سال افزون هرساله نسل به نسل و پشت به پشت گاهی بی دست اندازی و گاهی با ضربات پتک نامهربان تحریف و هجمه دستخوش تغییر و دگرگونی می شود.

چهارشنبه سوری از جمله سنت های پیش درآمد نوروز و مورد استقبال و تقریبا دلپسند اکثر ایرانیان باستان تاکنون بوده و تا به امروز نفسش باقی مانده اما این سنت کهن گویا بیشترین نوآوری و پیوست های نازیبا و ناخوشایند را طی زمان بر خود داشته ، تا جایی که امروز برای بسیاری یادآور سوختگی، آسیب و نقص عضو و خشونت است.

چهارشنبه سوری از دیرباز تقریبا در همه نقاط ایران برگزار می شود، در این مراسم در شب آخرین چهارشنبه سال (یعنی نزدیک غروب آفتاب روز سه شنبه) بیرون از خانه و در فضایی مناسب آتش می افروزند و با پریدن از روی آن و گفتن 'زردی من از تو، سرخی تو از من'، ناراحتی ها و نگرانی های یک ساله را به آتش می سپارند تا مهیای ورود به سال و فصل هایی جدید شوند.

انحراف از اجزا و بخش های شاد و سالم این سنت دیرین طی سالیان اخیر و ورود پاره ای انحرافات و استفاده از انواع ترقه و مواد آتش زا و برافروختن آتش های مهیب از سوی برخی افراد شادی این شب و پیشواز سال جدید را به کابوسی همراه با انواع سوختگی ها و صدمات جدی روحی و روانی مبدل کرده که برای بازگشت به اصل و هویت واقعی آن نیاز به همدلی و همراهی و فرهنگ سازی دارد.

** ضرورت ایجاد مراکز و پارک هایی با برخی وسایل و اسباب شادی برای چهارشنبه سوری

دکتر مجید ابهری آسیب شناس حوزه اجتماعی برای بازگشت شادی واقعی به این آیین پیشنهاد داد: دولت مراکز و پارک هایی را اختصاص دهد تا با برگزاری ارکستر، آتش بازی و اسباب شادی، جوانان و نوجوانان را به سمت تفریحات سالم در این شب سوق دهد.

وی افزود: جوانان به خاطر نیازهای غریزی و ضرورت های سنی هیجان طلبی و خطرگریزی را مورد توجه قرار داده و بکار می برند به همین لحاظ در چهارشنبه آخر سال بخشی از آنان با رفتارهای پرخطر هم احتمال ایجاد نقص در خود و هم احتمال بروز خطرات متعدد برای دیگران تولید می کنند.

این آسیب شناس اجتماعی افزود: کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و زنان باردار گروه های آسیب پذیری هستند که صداهای مهیب خیابان ها و کوچه ها ممکن است حتی باعث مرگ آنان شود و متاسفانه هر سال میلیاردها ریال سرمایه کشور برای واردکردن اقلام غیراستاندارد و خطرناک آتش افروزی از کشور خارج می شود که این انفجارها و آتش افروزی ها نتایج آن است.

دکتر ابهری ادامه داد: پیشنهاد می شود خانواده ها و نهادهای متولی با اختصاص اماکن و مراکزی برای اینگونه کارها و عرضه اقلام استاندارد اجازه ندهند عده ای با هدف های مشخص جامعه را به سمت خطر سوق دهند.

وی گفت: توزیع و اجرای آداب و رسوم چهارشنبه سوری مثل سنت قاشق زنی و همسایه نوازی، نوروز خوانی باید در جامعه احیا شده و جوانان از بزرگ ترها این آداب و رسوم را بیاموزند، هیچکس با شادی و نشاط افراد مخالف نیست بلکه مخالفت با خطرآفرینی و زیانی است که به خود و دیگران می رسانند.

**امداد ابزارهای فرهنگی برای بازگشت به چهارشنبه سوری شاد

دکتر گودرز عکاشه متخصص مغز و اعصاب هم در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت : چهارشنبه سوری سنت دیرینه ای است که هدف آن در گذشته جشن و شادی بوده و افراد به غلط یا درست فکر می کردند با پریدن از روی آتش می توانند این سنت را اجرا کنند.

وی ادامه داد: مساله ای که طی سالیان اخیر اتفاق افتاده هیجان کاذبی است که جوانان ما دارند و نمی توانند آن را به راحتی تخلیه کنند و این هیجان را در مراسم خاصی مانند چهارشنبه سوری پیاده می کنند و تبلیغاتی سوء باعث شده این هیجان را به شکل غلط و یا تشدید شده ای بکار ببرند.

دکتر عکاشه افزود: ایجاد آتش سوزی های بی مورد و انداختن مواد انفجاری مثل نارنجک های صوتی یا ترقه در آتش که باعث ایجاد رعب و وحشت و گاها باعث خسارت های مالی و جانی در افراد می شود از جمله شکل غلط این رسم است.

این روانپزشک تصریح کرد: باید حتما در این مورد مراقب بود و به این هیجانات کاذب باید خط داده و علیه آنها اقدام شود زیرا برخی از این هیجانات کاذب و موارد غیرضرور در افرادی که مستعد اضطراب هستند، ایجاد آسییب می کند و گاهی نیز منجر به فاجعه می شود که اگر این فاجعه جسمانی باشد اثرات ماندگار می گذارد و یا ایجاد ضایعه روانی و وحشت زدگی می کند.

دکتر عکاشه افزود: تلاش باید به سمت فرهنگ سازی درست باشد که در حال حاضر در برخی از گروه ها از جمله هنرمندان حرکت های زیبایی به این سمت آغاز شده تا جوانان را از این فضای هیجان کاذب و وحشت آفرین دور کرده و آنها را به طرف سنت زیبا و قشنگ جشن ببریم تا آتش بهانه ای برای برپایی دورهمی و جشن در این روز زیبا باشد.

وی ادامه داد: هیجان زدگی و هیجان دوستی در جوانان امری طبیعی است و ممانعت از بروز رفتارهای عادی هیجانی ممکن است به شیوه های اعتراضی گوناگون بروز یابد اما اگر اجازه دهیم این جشن در جای خودش و در محل های اعلام شده با روش های درست اجرا شود، می توان از پیامدهای آسیب زا کاست.

وی با تاکید بر فرهنگ سازی و سازماندهی برنامه ها در مورد این آیین گفت : روشنگری در مورد خطراتی که بروز غلط این سنت می تواند ایجاد کند با فرهنگ سازی درست و نه اخبار مستقیم از طریق داستان ، سریال، کارتون و انیمشین ها که بتواند بدرستی این خطرات را نشان دهد، امکانپذیر است.

**دور کردن بدی ها فلسفه چهارشنبه سوری/راه اندازی کارناول های شادی اقدامی جهت چهارشنبه سوری سالم

ایمانی کارشناس ارشد مردم شناسی و مطالعات اجتماعی نیز در این زمینه گفت: معمولا در هر جامعه ای نقص یا خلایی در یکی از افعال فرهنگی بدون ایجاد هیچگونه جایگزینی صورت گیرد جامعه با مشکلاتی مواجه می شود.

وی نوروز را از جمله سنت های زیبا و محترم برای همه اقوام و خانواده های ایرانی عنوان کرد و افزود: جشن های نوروز به شکل های مختلف در حال برگزاری در کشور است و حتی از مرزهای ما نیز فراتر رفته و خانه تکانی و چهارشنبه سوری نیز جزو لاینفک فرهنگ ایرانیان و یکی از پیش زمینه های نوروز است.

ایمانی گفت: در زمان های کهن در ایران هر ماه به اقتضای شرایط زمانی و مکانی جشنی بوده و سفره ای همراه با خیرخواهی و بخشش پهن می شده که برخی از این آیین ها و سنت ها همانند جشن مهرگان که مفصل تر از نوروز بود، برچیده شده و برخی همچون یلدا و چهارشنبه سوری همچنان در فرهنگ مردم ایران جای دارد.

وی افزود: وقتی سنت ها و آیین هایی که جزو خصوصیت لاینفک شخصیتی و ملیتی ملت هاست دچار تغییر یا حذف می شود و هیچ جایگزینی برای آن نیز در نظر گرفته نمی شود، متاسفانه خود مردم یا بخشی از آنها برای جایگزینی آن شروع به همانندسازی می کنند که اثرات آن یا سنت ها به شکل دیگری توام با نارضایتی خشم و هیجان ظهور و بروز پیدا می کند.

ایمانی ادامه داد: پریدن از روی آتش از سوی مردم که به صورت دورهمی های اقوام و دوستان و همسایگان بود، ایجاد مودت و انس و دوستی می کرد با برخی برخوردها کمرنگ تر شد و جایگزینی نیز برای آن در نظر گرفته نشد و از دهه 60 تقریبا با ورود دارت و ترقه به سنت چهارشنبه سوری به عنوان جایگزین مواجه بودیم و به دست خود رفتار مردم را به سمت معضل کنونی سوق دادیم.

ایمانی خاطر نشان کرد: برپایی برنامه ها و جشن های شاد درست با رعایت حریم امنیت شخصی، خانواده و محارم که شادی و نشاط و امید به زندگی را رونق دهد و موجب انسجام اجتماعی بیشتر شود ، می تواند ما را با چهارشنبه سوری گذشته پیوند دهد.

وی با اشاره به زمان بر بودن این فرایند تاکید کرد: طی چند دهه با این سنت مقابله کردیم و در حال حاضر برای بازگشت به اصل آن با توجه به مدرن بودن جامعه و پیچیدگی های زندگی کنونی مردم بدون انس و الفت های گذشته ، حتما دگرگونی هایی به همراه خواهد داشت.

ایمانی گفت: این کار توسط حکومتی ها انجام نخواهد شد و حتما باید مردم دست به کار شده و سنت ها و آیین های درست بدون و صدمه به جامعه و خصوصیات اجتماعی پیدایش یابد.

این مردم شناس تاکید کرد: صدا و سیما و رسانه های ما نیز در زنده نگه داشتن این آیین و اجرای درست آن نقش اساسی دارند و اکنون که بخشی از جامعه آگاهی لازم در زمینه این سنت و انحرافات آن را دارد می توان با انتقال درست تجربیات پدر و مادرها به فرزندانی که ذهنیات آنها این تجربیات را لمس نکرده، در هر محله و منطقه به صورت کاربردی، این سنت را همچون سنت های زیبا و مورد استقبال مردم مانند درختکاری احیا کرد.

ایمانی افزود: چهارشنبه سوری قدیم با شادی و دورریختن چیزهای اضافه همراه بود و نمادهایی در آن وجود داشته که آرزوی سلامت همراه با رنگ های متنوع و کاربردی بوده که بازگشت آن می تواند به زیبایی های نوروز کمک کند تا با دورکردن پدیده های بد از بدی های اطراف و نحسی و بدبیاری سال به عنوان فلسفه چهارشنبه سوری به استقبال سال جدید برویم.

باید در نظر داشت که فاصله گرفتن از ریشه و فلسفه سنت ها و آیین های گذشته بویژه چهارشنبه سوری طی سالیان گذشته شماری از هموطنان را داغدار ، سیاه پوش ، افسرده و یا حسرت نشین عضوی از بدن کرده تا نه سالی جدید بلکه تمام سالیان پیش را با کامی تلخ پشت سر گذارند و تا پایان عمر با مشکلات سر کنند.

آسیب و صدماتی که علیرغم هشدارهای جدی درس عبرتی برای خیلی ها نشد چنانچه طی سال گذشته در جریان ورود شیوه های غلط در این سنت، براساس گزارش رسانه ها ۱۰ نفر جان خود را از دست داده و بیش از دو هزار نفر نیز مصدوم شدند، مصدومیت هایی برخی شامل تخلیه چشم یا قطع عضو بود.

ورود ترقه و انواع مواد انفجاری و آتش زایی که هیچ سنخیتی با فرهنگ اصیل و صلح طلب ایرانی ندارد، بی هیچ منطق و وجهه زیبایی از سوی برخی افراد ناآگاه نه تنها ظلم به حقوق فردی خود و خانواده است بلکه باعث تعدی به حقوق دیگران می شود، چرا که با وقایع رخداده طی چهارشنبه آخر هر سال و اخبار منتشره جو و فضای جامعه طی این زمان چنان خطرناک جلوه می کند که بسیاری از خانواده ها خود و فرزندانشان را از خروج از منزل منع کرده و شبی آیینی که می توانست بسیار زیبا و خاطره آفرین شود، با دلهره و ترس در منزل به صبح می رسد.

نخستین گام برای آغاز سال جدید زدودن هرچه فکر و باور غلط از خانه دل و ذهن است که امید می رود چهارشنبه پایان امسال با حرکت ها و کمپین های صلحی که از سال گذشته آغاز شده، چهارشنبه صلح و آشتی با سنت های اصیل و نقطه وحدت همگان شود.