مرداب قرمز، جادوی طبیعت در بهشت زمینی

 این جنگل‌های پر پشت تا پیش از ملی شدن جنگل‌ها و مراتع  از چراگاه‌های احشام مردم سینوا، تلاجو و سینوا چشمه بود و اکنون نیز با قرار گرفتن این آبادی‌های بزرگ و صاحب نام در سمت شمالی، نزدیکترین روستاها به تالاب مزبور محسوب می‌شوند.

*کنیچال در میان جنگل های هیرکانی با درختان سر به فلک کشیده

مومن توپا ابراهیمی محقق و پژوهشگر مازندران در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: مرداب هسل در قسمت میان بند شهرستان چالوس ودر یک منطقه جنگلی قرار دارد، جنگلی با درختان انبوه و سر به فلک کشیده از نوع بلند بازو، خرمالو، آلوچه، ولیک و دیگر نوع درختان جنگلی که مانند حصاریب این مرداب را در میان گرفته است.

وی افزود: دور تا دور دریاچه ای که الان به عنوان دریاچه ی هسل معروف است؛ مانند یک قلعه سر به فلک کشیده است؛ آب هسل را به مانند یک آینه ای است که در فصل زمستان و تابستان درون آن را می توان به تماشا نشست.

توپا ابراهیمی خاطرنشان کرد: در فصل تابستان بر روی هسل این درختان سایه انداخته که آب آن کمتر تبخیر شود ؛ در اطراف مرداب انواع و اقسام دارو گیاهان از جمله خشکی واش، آویشن، ترم و تشی گذر به مقدار زیاد یافت می شود.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: اسم قدیمی این دریاچه کَنّیچال،کنّو چال،گَن اُچال، مِهاز چال، مشل و امروزه نام هسل را برای آن انتخاب کرده اند.

وی افزود: کنیچال به دلیل نامیده می شد که در قسمت بالای مرداب دیواره ای وجود داشته و با رانش زمین از بالا به سمت پایین آمده و چاله ای که در پشت آن ایجاد شد ر آن آب بالا زده و چال به معنای فرو رفتگی و کنی به معنای شیب تند بالای سر؛ کنو چال به دلیل وجود کنو های زیاد به آن گفته شده است.

وی گفت: مهاز چال به دلیل این گفته می شده که در زمستان آب مرداب تا حدودی تبخیر و برگ درختان اطراف در آن ریخته شده و آب فراوانی در این فصل نداشته، موج هم نداریم تا حدودی اسیدی می شود به طوری که تا ۵۰ متری بوی اسیدی آن را حس می کنند و این باعث جمع شدن مگس می شود اما امروزه مگس جمع نمی شود به دلیل این که در قسمت بالای دریاچه جلبکی می بندد که تا ۶۰ سال پیش تشکیل نمی شد.

 توپا ابراهیمی  تصریح کرد:این جلبک خاص از روسیه وارد شده برای زمین های کشاورزی که وقتی می پوسد تبدیل به کود می شود؛ جلبک‌ها در آن قسمت که در پوشش سایه هستند کاملاً سبز رنگ و هرچه به کانون نزدیک تر می‌شوند نارنجی و در نهایت با رنگ سرخ روشن در مقابل نور خورشید واکنش نشان داده است.

وی یادآور شد: در بالا ترین نقطه جنگل درختانی چون سیاه موزّی،ممرز، خرمالو، انجیلی در مکان‌های مرطوب‌ تر و راش، چِر، مَلِج و بوته‌هایی چون کُنِس، ولیک، آلوچه رخ نشان می‌دهند.

محقق و پژوهشگر مازندران گفت:در اشکوبه‌های پایین‌تر علاوه بر گونه‌های اشاره شده به صورت انبوه‌ تری گونه‌هایی چون انجیلی، داغداغان، آزاد، کِراد، کرپ و از همه مهم‌ تر درختان شمشاد جوان و کهنسال بهم پیوسته‌اند؛ بعضی از این درختان میوه‌ دار جنگلی هستند، مانند خرمالو، امرود و سیب ترش جنگلی، سیاولیک، سرخ لیک، کنس، انگور جنگلی، انجیر، انار و... انواعی از گیاهان دارویی چون بابونه، فشکی واش، زِمِنج، تشی گذر....

توپا ابراهیمی یادآور شد: مساحت مردآب در زمانی که از آب کاملاً لبریز می‌شود حتی به یک هکتار هم نمی‌رسد و حدود سه هزار مترمربع مساحت دارد.

وی افزود: آب هسل از کف و کانون آن می‌جوشد، هیچ درّه یا جویباری آب های سطحی را به سمت آن نمی‌برد، در پایین دست تالاب چشمه‌ای از زیر درختی کهنسال می‌جوشد که از ذخیرۀ آب تالاب می‌کاهد و در واقع این چشمه زیرآب هسل محسوب می‌شود.

توپا ابراهیمی خاطرنشان کرد: سال‌ها است که سازمان منابع طبیعی به منظور برداشت از چوب‌های جنگلی، عمق این جنگل بکر را با جاده‌ای خاکی شکافته است؛ جاده از سمت جنوبی این آبگیر عبور کرده و رفت و آمد را حتی اگر به صورت پیاده پیمایش هم باشد برای بازدید کنندگان آسان می‌کند.

این محقق و پژوهشگر خاطر نشان کرد: امروزه آبگیر کنیچال یا مرداب هسل نسبت به ده سال پیش بسیار شناخته‌ تر و پر آوازه‌ تر شده است؛ طبیعت گردان محلّی، به خوبی آنجا را شناخته و پای انبوهی از عاشقان طبیعت را از دیگر نقاط کشورکم و بیش به آنجا کشانده‌اند.

وی افزود: حضور در دامن طبیعت پر طراوت کنار این آبگیر و پناه گرفتن در سایه سار درختان کهنسال انجیلی هرگز گذر عمر را برنمی‌تابد و روح فرح انگیز را به آسمان‌ها پرواز می‌دهد.

این محقق و پژوهشگر یادآورشد: مرداب هسل بیش از این ها می تواند در حوزه اشتغال زایی برای چالوس مفید باشد اما هنوز به آن نقطه نرسیده و دلیل آن خود مسئولین هستند.

وی گفت: مسئولین دچار نوعی تعارض بوده و این تعارض از جایی شروع شده که نمی خواهند این منطقه جنگلی ناب با رفتن مردم آسیب ببیند و جنگل نابود شود از طرفی می خواهند بکر بودن جنگل حفظ شود و از طرفی دیگر می خواهند به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری شناخته شود.

توپا ابراهیمی تصریح کرد: با ساماندهی منطقه و برنامه ریزی مناسب می توانند با کشیدن فنس گردشگر را برای بازدید به منطقه راهنمایی کنند.

وی گفت: هسل نام این دریاچه نبوده، هسل یک نام عمومی است برای همه ی مرداب ها در زبان تبری به خصوص در زبان تبری کلارستاقی ولی چون نام خوش آهنگی است وقتی گفته شد هسل این واژه در ذهن بازدید کننده خوش نشست و سایر نام های آن حذف و به هسل اکتفا شد.

*از سال 97 دیگر درختی در هسل قطع نمی شود

مهرداد خزایی رئیس منابع طبیعی و آبخیز داری چالوس در گفت و گو با ایسنا مازندران، اظهار کرد: جنگل سرچشمه در ضلع غربی چالوس با مساحت چهار هزار و 200 هکتار واقع شده است؛ در گذشته شرکت های بهره برداری از این جنگل استفاده می کردند اما از ابتدای سال ۹۶ جز اولین طرح ها ، طرح تنفس جنگل را اجرا کردیم و بهره برداری از این منطقه را به صفر رساندیم.

وی افزود: درعرف دامداران هسل به نام مشل مازو معروف است، این جنگل پر از درختان انبوه بلوط، افرا و درختان انجیلی که در ضلع شمالی واقع بوده است؛ هسل حفره ای است که به سفره های آب زیر زمینی وصل نمی شود و طی سالیان آب جمع شده و زیبایی خاصی را ایجاد کرده است .

دکتری علوم مرتع در ادامه بیان کرد:  به خاطر نزدیکی به جاده چالوس، از لحاظ وجود گونه های درختان انجیری زیبایی خاص در فصل های مختلف ، جلبک های روی سطح هسل با تغییر فصل و دریافت میزان نور به رنگ های متنوعی  چون سبز ، قرمز در می آید.

خزایی گفت: در سال های گذشته گردشگران با ماشین های شخصی خود تا نزدیکی این مرداب هم می رفتند اما اکنون این امر اجازه داده نمی شود و علت آن خاک کمپوست آن منطقه بوده که دارای خاصیت های فراوان است.

وی تصریح کرد: در سال ۹۷ قرار است که دیگر در این مناطق درختی قطع نشود و طرح های توریستی  می تواندبه ما کمک کند که علاوه بر استفاده از فضای گردشگری ایجاد شده از درآمد آن برای حفاظت جنگل هزینه کنیم.

رئیس منابع طبیعی و آبخیز داری چالوس یادآور شد: در روزهای تعطیل بین ۷۰ تا ۱۰۰ گردشگر از این منطقه بازدید می کنند و با ایجاد اقامتگاه ها و سایر امکانات اولیه می توان باعث رونق گردشگری و اشتغال زایی برای منطقه چالوس شد.

وی گفت: در ضلع شرقی هسل فضای بازی وجود دارد که می توان با استفاده از این فضا پله های چوبی ساخت تا گردشگران هنگام بازدید تماس مستقیم با خاک نداشته و خاک آن منطقه بکر حفظ شود.