روابط ایران و چین، پویا در سیاست سودآور در اقتصاد

ایران وچین از طرق مختلف در همه عرصه ها در حال تقویت روابط هستند و در زمینه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی توانسته اند سال 96 را نیز با موفقیت و با گسترش روابط به پایان برسانند و با اهداف راهبردی تازه و جدید در این زمینه ها، سال جدید شمسی را شروع کرده اند.

'شی جین پینگ' رییس جمهوری خلق چین ژانویه سال 2016 به ایران سفر کرد و با مقام های ایران درباره مضامین مختلف از راه ابریشم گرفته تا تدوین برنامه راهبردی 25 ساله دو کشور و بالا بردن ارزش تبادلات تجاری بحث و تبادل نظر کرد این سفر پایه گذار روابط رو به رشد دو کشور در سال های آینده شد.

مقام های ایران در جریان این گفت و گوها از برنامه توسعه راه ابریشم نوین استقبال کرده و افزودند با چین در این زمینه از نزدیک همکاری می کنند.

باید به یاد داشت که ایران و چین به عنوان دو دوست در شرایط مختلف زمانی با یکدیگر روابط رو به گسترشی را تجربه کرده اند و از کمک های هم بهره مند شده اند.

** فاینانس 35 میلیارد دلاری چین به ایران

بانک های چین در سال 96 در مجموع 35 میلیاد دلار تامین مالی پروژه های کشورمان را پذیرفتند این میزان شامل قرارداد تامین مالی 10 میلیارد دلاری میان بانک مرکزی کشورمان با سیتیک تراست چین، امضای یادداشت تفاهم تامین مالی 15 میلیارد دلاری با بانک توسعه چین و نهایی شدن مذاکرات جهت تنظیم قرارداد موافقتنامه عمومی تامین مالی تا سقف 10 میلیارد یورو با اگزیم بانک است.

مشارکت 30 درصدی شرکت ملی نفت چین در قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی به ارزش 4.8 میلیارد دلار و تامین مالی پروژه برقی کردن قطار تهران - مشهد به ارزش 11.5 میلیاد یوان از جمله مهمترین پروژه هایی است که سرمایه گذاری چینی ها در آن قطعی شده است.

همچنین تامین مالی چند پروژه مجموعا به ارزش حدود 8 میلیارد دلار از طرف ایران به بانکهای چین ارائه و در حال طی مراحل پایانی خود است.

از جمله این پروژه ها می توان به طرح های توسعه فاز دوم پالایشگاه آبادان، نیروگاه سیکل ترکیبی آبادان، نیروگاه سیکل ترکیبی لامرد و بیمارستان برکت سلامت اشاره کرد.

** توسعه روابط سیاسی

روابط دو کشور در سال 96 جدا از حوزه اقتصادی در حوزه سیاسی نیز گسترش یافت، در این سال دو وزیربهداشت، درمان و اموزش پزشکی و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به چین سفر کردند.

همچنین در سال 96 علاالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی به چین سفر کرد.

**قطار باری پیوند دهنده ایران و چین

قطار باربری که میان دو کشور راه اندازی شده و تاکنون دو بار مسیرهایی را از چین به سمت ایران طی کرده است یکی از تازه ترین ابتکارهای چین برای گسترش روابط با کشورمان محسوب می شود.

اولین قطار باری راه ابریشم از شهر 'یی وو' در استان 'جه جیانگ' در شرق چین، سال پیش راهی تهران شد و عزم ایران را برای گسترش مناسبات با چین در این مسیر جزم تر کرد.

برای چین این مسلم است که ایران از طریق راه ابریشم که برای تهران هم یادآور تاریخی طولانی است، به آسیا و اروپا مرتبط می شود.

نقش ایران و بخصوص بندر چابهار به عنوان یک شاهراه و گذرگاه مهم و بندر دریایی برای راه ابریشم و مرتبط ساختن خطوط دریایی به یکدیگر حیاتی است و چین در سال گذشته پیشنهادی را برای حضور این کشور در طرح هایی در این بندر ارایه کرد.

برای این کشور، مرتبط شدن خطوط دریایی و کشتیرانی نقاط مختلف از طریق بندر چابهار ایران برای پیشبرد برنامه های راه ابریشم دریایی چین مهم است.

یک قطار باربری دیگر چین هم سال گذشته ایستگاه راه آهن 'این چوان' در شهری به همین نام را که مرکز منطقه خودمختار 'نینگ شیا' است، به سمت تهران پایتخت کشورمان ترک کرد.

در جریان حرکت این قطار مراسمی نیز به واسطه راه اندازی این مسیر ریلی باربری میان دو کشوری که ارتباط دیرینه ای در مسیر ابریشم دارند، برگزار شد.

این بخشی از برنامه راه ابریشم چین است که این کشور قول داده است با سرمایه 124 میلیارد دلاری آن را به پیش برده و همکاری گسترده ای با کشورهای این حوزه داشته باشد.

این قطار با 560 تن ماشین آلات، اقلام مصرفی روزمره، سرامیک و ابزار آلات شیشه ای، چین را ترک کرد و از طریق قزاقستان و ترکمنستان و پس از 15 روز وارد تهران شد.

'لیانگ هوا' از مسئولان شرکتی که عملیات را برعهده داشت، گفت که این قطار با هزینه کمتر و صرف جویی بیشتر، اقلام را به ایران می رساند و فاصله حمل آن از کشتی 20 روز کوتاهتر است.

مسئولان منطقه خودمختار مسلمان نشین 'نینگ شیا' چین می گویند که با راه اندازی این مسیر ریلی ارتباطات تجاری با آسیای غربی و آسیای مرکزی افزایش خواهد یافت.

** چین و ایران پس از برجام

در پی موافقت رهبران چین و ایران برای گسترش تبادلات دو جانبه بویژه در عرصه اقتصادی، پس از برجام سرمایه گذاری شرکت های چینی در ایران از سال 2016 میلادی به این طرف 43.5 درصد رشد داشته است.

همزمان افزایش سرمایه گذاری چین در ایران از سوی نهادهای مختلف از جمله سفارت جمهوری خلق چین در تهران و رسانه های این کشور مورد توجه قرار گرفته است.

این آمار در مقایسه با دوره مشابه سال 2015 میلادی رشد چشمگیری را نشان می دهد و سفارت چین در تهران آن را مورد تایید قرار داده است.

همزمان آمار مذکور نشان می دهد که سرمایه گذاری شرکت های ایرانی هم در چین در سال 2016 میلادی در مقایسه با سال 2015 میلادی، 29.5 درصد بیشتر شده است.

چین و ایران دارای مناسبات گسترده و همکاری اقتصادی و تجاری بسیار نزدیک و رو به رشد هستند و به نظر می رسد چین برای حراست از برجام در صورتی که آمریکا قصد خروج از آن داشته باشد، با اروپا همکاری خواهد کرد.

چین با این نگرانی که آمریکا ممکن است از برجام خارج شود، خود را برای گفت و گوهای بیشتر با اروپا آماده کرده و همزمان در تازه ترین موضع گیری خود برجام را یک الگوی تاریخی برای حل و فصل مسایل مهم دنیا با دیپلماسی، درایت و منطق دانسته است.

ایران و چین دارای روابط بسیار نزدیک تجاری و انرژی هستند و شرکت های چینی در بسیاری از طرح های سازندگی و نفت و گاز در ایران فعال هستند و نمی خواهند خللی در همکاری ها با ایجاد چالش در برابر توافق هسته ای بوجود بیاید.

بخصوص نباید فراموش کرد که سال گذشته یک قرارداد چهار میلیارد و 800 میلیون دلاری بین پتروپارس ایران و شرکت 'سی ان پی سی' چین و توتال فرانسه امضا شد که از توافقات مهم پس از برجام است.

** ایران و چین و راه ابریشم نوین

از برنامه راه ابریشم جدید چین موسوم به یک کمربند و یک جاده به عنوان جاده گسترش مناسبات چین و ایران یاد شده است.

انتظار می رود در سایه این طرح روابط دو کشور وارد یک مرحله نوین شده و با توجه به راهبردهای توسعه که ایران تدوین کرده است مناسبات دو کشور شاهد شکوفایی و برد ـ برد باشد.

چینی ها مثالی دارند که می گوید یک دوست همیشه به یک دوست خوب نیاز دارد، بر همین مبنا روابط راهبردی دو کشور به دلیل اجرای طرح جاده ابریشم نوین ارتقا یافته و وارد مرحله نوینی خواهد شد.

سیاست، انرژی، امنیت ، مبارزه با تروریسم، فن آوری، اجرای طرح های زیربنایی و آموزش و پرورش و بسیاری قلمروهای دیگر از عرصه های مهم همکاری دو کشور است.

سال هاست که ایران از دیدگاه چین یک شریک تجاری قابل اعتماد است و در برنامه راه ابریشم زمینی و دریایی قرن بیست و یکم چین برای آسیا، آفریقا و اروپا، ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

راه ابریشم مسیر ارتباطی تمدن های چین و پارس است ایران یک قدرت منطقه ای با جمعیتی نزدیک به 80 میلیون نفر است که می تواند نقش بی بدیلی در برنامه راه ابریشم جدید چین ایفا کند.

ایران بخصوص پس از برجام باید در برنامه راه ابریشم چین نقش مهمتری ایفا کند و باید دو کشور دست در دست یکدیگر برای پیشرفت و اجرای طرح های توسعه منطقه ای و کشوری همکاری کنند.

اجرای این طرح به سرمایه گذاری و فن آوری، پشتیبانی و همچنین زیرساخت ها نیاز دارد و ایران می تواند در این بخش هم همکاری خوبی برای چین باشد.

**چین و ایران و عرصه تجارت

چین در هفت سال گذشته بزرگترین شریک تجاری ایران بوده و در سال 2014 میلادی ارزش تبادلات دو کشور به بیش از 50 میلیارد دلار رسیده است که 15 برابر بیشتر از حجم تبادلات دوجانبه در سال های 1990 بوده است.

ایجاد زیر ساخت ها، احداث خطوط لوله نفت و گاز ، ساخت بنادر ، طرح های زیربنایی و خط آهن های تندرو از برنامه های آینده است که دو کشور توان بالقوه ای برای اجرای آنها دارند.

راه ابریشم نو نیز نه تنها همکاری های اقتصادی و تجاری دو کشور را تقویت می کند بلکه باعث می شود فرصت های بیشتری برای شرکت های دو کشور فراهم شده و استانداردهای زندگی و تجاری دو طرف ارتقا یابد.

'علی اصغر خاجی' سفیر ایران در چین می گوید: روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور در مسیر درستی که رهبران دو کشور ترسیم کرده اند بخوبی پیش می رود.

او گفت: با درک متقابلی که دو کشور از یکدیگر دارند تهران و پکن در جهت تحقق اهداف مشارکت راهبردی که در سفر دو سال پیش رییس جمهور محترم چین به ایران اعلام شد ، حرکت می کنند.

به گفته وی چین درسال گذشته بزرگترین شریک تجاری ایران بوده و حجم مبادلات ایران و چین در سال 2017 میلادی به 37 میلیارد دلار رسیده و این تراز بر خلاف سال های قبل 200 میلیون دلار به نفع ایران بوده است.

حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال گذشته میلادی از نظر وزنی هم 69 میلیون و 700 هزار تن بود که این میزان نسبت به سال 2016 میلادی از نظر وزنی هفت میلیون و 300 هزار تن و از نظر ارزش نیز چهار میلیارد دلار برابر با 20.4 درصد رشد داشته است.

**ایران و چین و سازمان همکاری شانگهای

برای چین، ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای یک راهبرد اساسی و مهم بشمار می آید و با نظرداشت اجرای برجام و رفع تحریم ها و حمایت های روسیه ، انتظار می رود این موضوع به طور جدی تر در اجلاس سران سازمان در ماه ژوئن سال 2018 مورد بررسی قرار گیرد.

این اجلاس در چین برگزار می شود و این کشور آن را یکی از رویدادهای بسیار مهم سال جاری میلادی دانسته و از کشورهای دیگر خواسته است برای برگزاری بهتر آن با پکن همکاری کنند.

چین همواره به دنبال ایجاد یک توازن راهبردی در منطقه خاورمیانه بوده است و برای همین از ورود رسمی ایران به سازمان همکاری شانگهای استقبال و حمایت می کند.

برای چین همواره مساله این بوده است که از لحاظ امنیتی در منطقه خاورمیانه یک سیاست متوازن برقرار باشد و بخشی از این سیاست و راهبرد وارد شدن رسمی ایران به سازمان شانگهای است.

اصولا ایران همیشه در سیاست خارجی چین از یک جایگاه محکم و استوار برخوردار بوده است و ورود ایران به سازمان قدرت بیشتری به آن می بخشد سازمانی که با وجود چین و روسیه و عضویت پاکستان و هند در آن، در آینده نزدیک می تواند وزنه مهم و قابل توجهی در برابر ناتو باشد.