اعتبار و منافع اروپا در گرو حفظ برجام است

 آلمان و فرانسه به دنبال حفظ مهمترین موفقیت اتحادیه اروپا در عرصه بین الملل هستند و از این رو واشنگتن در یک هفته شاهد رهبران این دو کشور اروپایی خواهد بود. قرار است «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه به زودی نخستین سفر خود را به آمریکا پس از ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» انجام دهد.

سه روز پس از رئیس جمهوری فرانسه، «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان هم برای دیدار با رئیس جمهوری آمریکا عازم واشنگتن می شود.

رسانه های اروپایی اعتقاد دارند گفت وگو در زمینه حفظ برجام پس از مذاکرات تجاری و اقتصادی از موضوعات مهم برای همه طرف ها خواهد بود. کاخ سفید تاریخ سفر مرکل را 27 آوریل (7 اردیبهشت) اعلام کرد. خبرگزاری رویترز نوشت با نزدیک شدن به زمان ضرب الاجل ترامپ، مکرون و مرکل به دیدار ترامپ می روند تا در مورد برجام و روابط تجاری دوسوی آتلانتیک که به چالشی میان اروپا و آمریکا تبدیل شده است، گفت وگو کنند.

** برجام؛ شاید بدون آمریکا

پس از اجرایی شدن توافق هسته ای سال 2015 میان ایران و گروه کشورهای 1+5 برخی محدودیت ها علیه ایران به حالت تعلیق درآمد. در این شرایط بود که کشورهای اروپایی به واسطه روابط دیرینه و سنتی، برای همکاری اقتصادی و تجارت با ایران مسابقه گذاشتد. به طور تقریبی از همه کشورهای مهم و حتی متوسط اروپایی گروه های سیاسی و تجاری به ایران آمدند و ضمن بررسی زمینه های همکاری با کشورمان، تفاهم نامه هایی را به امضا رساندند. برخی از این توافق ها نیز نهایی و به امضای اسناد سرمایه گذاری مشترک منجر شدند.

اما انتخاب «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس جمهوری آمریکا شرایط را تغییر داد. رئیس جمهوری چهل وپنجم ایالات متحده از همان ابتدا دشمنی خود را با توافق هسته ای ایران آشکار ساخت و حتی از تصمیم خود برای پاره کردن برجام سخن می گفت.

سرانجام ترامپ پس از چند بار تمدید تعلیق تحریم ها، ژانویه سال 2018 تاکید کرد که برای بار آخر تحریم علیه ایران را تمدید می کند. وی برای باقی ماندن کاخ سفید در برجام چند شرط را در کنار توسعه مفاد برجام به حوزه های دیگر موشکی و سیاست های منطقه ای ایران مطرح کرد.

پس از نزدیک به سه ماه رایزنی به نظر می رسد ایران حاضر به پذیرش این شروط نباشد و ترامپ هم حاضر به عقب نشینی از خواسته های خود نیست. رئیس جمهوری ایالات متحده حتی با برگزیدن وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی جدید که دارای رویکردهای تندی نسبت به ایران و برجام هستند، به همه نشان داد که قصدی جز تغییر توافق یا خروج از آن را ندارد.

در این چارچوب اروپایی ها مجدانه تلاش می کنند از منافع خود در تجارت با ایران حمایت کنند. کشورهای اروپایی تاکید دارند اگر ایران با اروپا و آمریکا تعامل تجاری نداشته باشد تحریم بیشتر هم بر آن تاثیری نخواهد داشت. روزنامه «فایننشال تایمز» عنوان داشت که اروپایی ها اعتقاد دارند اگر روابط اقتصادی خود را با ایران عمیق تر کنند می توانند اهرم های بیشتری در مورد حفظ برجام به دست آورند.

البته برخی تحلیلگران هم اعتقاد دارند در دوره ای که آمریکا مرگ توافق هسته ای را دنبال می کند، اروپا می خواهد با کمترین هزینه برجام را حتی اگر شده بدون حضور ایالات متحده حفظ کند تا شرکت های بین المللی در زمینه تجارت با ایران مورد غضب آمریکا قرار نگیرند.

** برجام مهمترین دستاورد سیاسی اروپا

بدون تردید بقای برجام برای اروپا موفقیتی بزرگ است که با آن می تواند دستاوردهای پیشین این اتحادیه را حفظ کند. شاید بتوان مدعی بود که به رغم تاثیرگذاری عمیق اقتصادی اروپا در جهان، موضوع فعالیت های هسته ای ایران بزرگترین دستاورد این نهاد در حوزه سیاست بین المللی بوده است.

اتحادیه اروپا همیشه از ابتدای تاسیس، سعی داشت تا خود را بلوک قدرتمند، تاثیرگذار و مهم در جهان نشان دهد که به اندازه کافی از آمریکا و تحولات جهانی استقلال عمل دارد. به همین دلیل سه کشور اروپایی از ابتدای قرن 21 وارد یک ماراتن دیپلماتیک با ایران شدند. آلمان، فرانسه و برتیانیا در ابتدا توانستند با امضای توافق سعدآباد در سال 2003 جلوه ای از اعتبار سیاسی خود را نشان دهند که با کارشکنی دولت جورج بوش عقیم ماند.

بعدها نیز این اتحادیه به تلاش های خود در چارچوب گفت وگوهای هسته ای پرشمار ادامه داد تا اینکه پس از 12 سال این بار در دولت دکتر «حسن روحانی» و در سال 2015 این سه کشور اروپایی در کنار سه عضو شورای امنیت یعنی آمریکا، روسیه و چین قادر شدند به توافقی در زمینه فعالیت های هسته ای ایران دست پیدا کنند.

یکی از دلایل اهمیت برجام در ارتقای جایگاه و اعتبار سیاسی اتحادیه اروپا در عرصه بین المللی را می توان از این نشانه دریافت که بسیاری از رسانه های اروپایی تاکید دارند به جای استفاده از مذاکرات گروه 1+5 با ایران از اصطلاح E3/EU3 IRAN TALKS استفاده کنند و سه کشور اروپایی را به عنوان وزنه ای مهم در این مذاکرات نمایش دهند.

در بُعد اقتصادی نیز حفظ برجام برای اروپا دارای اهمیت است. در زمینه اقتصادی کشورهای اروپای به منابع انرژی و ظرفیت های تولیدی و بازار ایران امید بسته اند.

تارنمای نشریه «واشنگتن اگزماینر» اعتقاد دارد واکنش اتحادیه اروپایی در این موضوع می تواند در شکل دهی به تحولات آینده تاثیرگذار باشد. آلمان به شدت خروج آمریکا از برجام را مورد نکوهش قرار داده است و بر ادامه این توافق بدون هیچ تغییری تاکید دارد.

از نگاه تحلیلگران علت تلاش اروپایی ها این است که نسبت به شرکت های آمریکا روابط محکم تری را با ایران برقرار کرده اند و ممکن است تحریم های کاخ سفید به منافع آن ها آسیب برساند. به نوشته این نشریه، به همین علت مقام های ارشد اروپایی می خواهند حداقل به توافقی با ترامپ دست پیدا کنند که به رغم برقراری تحریم ها علیه ایران، بتواند به شرکت های اروپایی مجوز ادامه برخی فعالیت هایی تجاری با ایران را بدهد.

آلمان و فرانسه به عنوان رهبران اصلی و پیشروی اتحادیه اروپا به دنبال حفظ مهمترین موفقیت اتحادیه اروپا در عرصه سیاست بین الملل هستند. آن ها می خواهند ضمن نمایش یک اروپای مستقل در عرصه بین المللی، به توافقی با ترامپ دست پیدا کنند که قادر است از منافع بنگاه های اروپایی دفاع کند و بدون از دست دادن بازارهای آمریکا به تجارت با ایران ادامه می دهد.