حقوق کارگران در سال ۹۷ چگونه افزایش یافت؟+جدول

شب چهارشنبه ماراتن تعیین حداقل دستمزد ۹۷ به پایان رسید. نشست‌های مکرر بالاخره به ثمر رسید و تکلیف حداقل دستمزد روشن شد. اما فعالان کارگری به یاد نمی‌آورند که حداقل دستمزد سالانه، در فروردین ماه بسته شده باشد؛ همواره در اسفند ماه حداقل دستمزد تعیین تکلیف و مصوبات آن برای اجرا به کارفرمایان ابلاغ می‌شد. این بار قرار است مصوبه در بیست و ششمینروز فروردین ابلاغ شود. بر اساس تصمیم شورای عالی کار، حداقل حقوق یک کارگر مجرد در سال جاری، یک میلیون و ۳۱۲ هزار تومان خواهد بود. این رقم نسبت به سال گذشته، ۱۶ درصد رشد کرده است که احتمالا نسبت به تورم ۹۷ برتری دارد. اما این برتری نمی‌تواند نامعامله افزایش دستمزد و میزان هزینه‌های یک کارگر را به‌طور قطع حل کند.

تغییرات در حقوق کارگران

گاهی اوقات در برخی رسانه‌ها دو مفهوم دستمزد و مزد اشتباه گرفته می‌شوند. مزد مبنا، حداقل مزدی است که در یک روز کاری به هر کارگر تعلق می‌گیرد. در حالی که دستمزد از جمع مزد مبنا و اقلام دیگر شامل حق اولاد، حق مسکن، بن کارگری و حق سنواتی حاصل می‌شود. در سال جاری میزان افزایش دستمزد برای دو پایه حقوق مختلف تعیین شد؛ حداقل‌بگیران و سایر سطوح. منظور از حداقل بگیران، بخشی از نیروی کار است که کمترین حقوق را در سطح کشور می‌گیرند. در سال ۹۶، نرخ حداقل حقوق پایه ۹۲۹ هزار و ۹۳۱ تومان بود. بنا به تصمیم شورای عالی کار، بر میزان حقوق این افراد در سال جاری، ۵/ ۱۹ درصد افزوده می‌شود. در حقیقت حداقل حقوق پایه در سال ۹۷، یک میلیون و ۱۱۱ هزار و ۲۶۷ تومان خواهد بود. اما گروه دوم که دسته عظیمی از نیروی کار کشور را شامل می‌شود، سایر سطوح هستند. افرادی که حتی یک ریال بیش از «حداقل حقوق» دریافتی دارند، جز این دسته قرار می‌گیرند. بر اساس تصمیم شورای عالی کار، افزایش حقوق این گروه به‌صورت ترکیبی از «درصد» و «رقم ثابت ماهیانه» است. به دستمزد پایه سال ۹۶ این گروه، ۴/ ۱۰ درصد به اضافه حقوق ثابت روزانه ۲۸۲۰۸ ریال(حدود ۸۵ هزار تومان) اضافه خواهد شد. دلیل افزودن این رقم ثابت، جهش حقوق در افرادی است که دریافتی کمتری دارند، چرا که ۸۵ هزار تومان برای افرادی که دارای سطوح دستمزدی پایین‌تری هستند، می‌تواند اثر ملموسی در زندگی داشته باشد و این سیاست در جهت حمایت از اقشار پایین‌دست اتخاذ شده است. با این حساب درصد افزایش حقوق برای سطوح دستمزدی مختلف متفاوت خواهد بود. مثلا به دستمزد شخصی که در سال ۹۶، یک میلیون تومان دریافتی داشته است، ۱۰۴ هزار تومان از نظر درصدی و ۸۵ هزار تومان از نظر ثابت روزانه، اضافه خواهد شد. در نتیجه مجموعا به حقوق این شخص ۱۸۹ هزار تومان، معادل ۹/ ۱۸ درصد افزوده شده است. اما برای شخصی که حقوقش در سال ۹۶، ۵ میلیون تومان است، میزان افزایش حقوق نسبی ۱/ ۱۲ درصد خواهد بود. در نتیجه با فرمول ارائه شده از سوی شورای عالی کار، هر چه حقوق کمتر باشد، میزان افزایش حقوق نسبی بیشتر خواهد بود.

ملاحظات حداقل دستمزد

طبق ماده ۴۱ قانون کار که درباره افزایش حقوق و دستمزد سالانه کارگران است، دو ملاحظه برای افزایش حقوق لحاظ شده است. ملاحظه نخست نرخ تورم است که میزان افزایش حقوق و دستمزد باید حداقل برابر نرخ تورم باشد. ملاحظه دوم، تعیین دستمزدی است که تامین‌کننده معیشت خانوار ۴ نفره باشد. ملاحظه اول: بر اساس تصمیم شورای عالی کار، در سال جاری حداقل افزایش حقوق کارگران ۴/ ۱۰ درصد خواهد بود. آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ تورم در سال گذشته ۶/ ۹ درصد بوده است. با این معیار، میزان افزایش حقوق بیش از نرخ تورم است. اما با توجه به اینکه میزان افزایش حقوق در سال ۹۷ نسبت به ۹۶ محاسبه می‌شود، باید نرخ تورم ۹۷ ملاک قرار گیرد. پیش‌بینی صندوق‌ بین‌المللی پول از نرخ تورم در سال جاری را حول عدد ۱۰ درصد اعلام کرد. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز نرخ تورم در سال جاری را حول عدد ۱۱ درصد اعلام کرد. با این اوصاف، برتری دستمزد نسبت به تورم در بیشتر سطوح درآمدی محقق می‌شود، اما در حقوق‌های بالا(بیش از ۱۴ میلیون تومان در ماه) ممکن است نرخ تورم از افزایش دستمزد سبقت گیرد.

ملاحظه دوم: در ملاحظه دوم که باید حقوق کارگر دارای ۲ فرزند، کفاف معیشت او را دهد، حق اولاد به دیگر اقلام دستمزد افزوده می‌شود. بر اساس تصمیم شورای عالی کار، حق اولاد به ازای هر فرزند زیر ۱۸ سال ۱۱۱ هزار و ۱۲۶ تومان خواهد بود. در نتیجه کسی که دارای ۲ فرزند است، حدودا ۲۲۲ هزار تومان دریافتی اضافه‌خواهد داشت. با احتساب حق مسکن، بن کارگری و پایه سنوات که نسبت به سال گذشته تغییری نکردند، حداقل دریافتی یک کارگر با دو فرزند در سال ۹۷، یک میلیون و ۵۳۴ هزار تومان می‌شود. این عدد نسبت به سال گذشته، ۵/ ۱۶ درصد رشد را نشان می‌دهد. اما با توجه به سطح هزینه‌های فعلی، بعید است که دستمزد تعیین شده بتواند معیشت یک خانوار ۴ نفره را فراهم کند.