5+1 در جبهه واحد علیه ترامپ

در روزهای گذشته شاهد تکاپوی افزون تری از جانب اعضای توافق هسته ای در مقابل زیاده خوهی های ترامپ بوده ایم. از آنجا که تنها چند روز (22 اردیبهشت) به زمان تصمیم گیری «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا درباره برجام باقی مانده، همگان باید مواضع واقعی خود را در این ارتباط مشخص کنند.

سفر چند روز پیش «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه و «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان به آمریکا با هدف متقاعد کردن ترامپ برای ماندن در برجام آخرین تلاش های سران بروکسل بود؛ سفرهایی که هر چند در ظاهر به نتیجه نرسید اما با پیام هشدار جدی به رئیس جمهوری آمریکا همراه بود که وی بیش از این نمی تواند روی اتحادیه اروپا حساب باز کند.

مواردی که باعث همگرایی و نیز واگرایی اتحادیه اروپا با سیاست های آمریکا شده تا حدی مشخص است. آنها در مسائل غیرهسته ای از توانمندی موشکی و تسلیحاتی ایران گرفته تا نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه اتفاق نظر دارند و به باور برخی ناظران، همسویی بروکسل با سیاست های غیرهسته ای کاخ سفید امتیازی است که در قبال ماندن آمریکا در برجام اعطا شده است.

برخلاف آمریکای دوره ترامپ که اعتقادی به برجام ندارد، دیگر بازیگران بین المللی آن را بهترین راه حل ممکن می دانند که قابلیت تبدیل شدن به الگویی برای حل وفصل اختلافات بین المللی را دارد. با همین استدلال، مکرون و مرکل در دیدار با ترامپ، برجام را بهترین گزینه موجود دانستند که در صورت مخالفت با آن نیازمند ارائه بدیل است.

توافق مورد نظر ترامپ، اختلاف چشمگیری با توافق برد- بردی دارد که حدود سه سال پیش در قالب برجام تحقق یافت؛ مطالبات گزافی که با واقعیت های موجود بسیار فاصله دارد و با واکنش شدید دیگر بازیگران درگیر در برجام مواجه شده است.

افزون بر مقامات سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان در حمایت از برجام، سران مسکو و پکن نیز به هر گونه اقدام مسئولیت گریزانه ترامپ واکنش نشان دادند. «هوا چون یینگ» سخنگوی وزارت امور خارجه چین با تاکید بر عناصری چون واقع ‌نگری، عدالت و مسئولیت شناسی، پایبندی همه طرف ها به توافق هسته ای را خواستار شد و از همه اعضا درخواست کرد تا برجام را تقویت و در حفظ تمامیت آن بکوشند.

علاوه بر چین، کاخ کرملین هم در بیانیه ای حمایت و پایبندی خود را به توافق مذکور اعلام کرد. مواضع حمایتگرانه آشکار مسکو در تماس تلفنی «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری این کشور با همتای فرانسوی نمایان بود که وی بر ضرورت رعایت دقیق برجام تاکید نمود. مقامات روس همانند همتایان اروپایی بر این باورند که هیچ بدیلی برای برجام وجود ندارد.

در آن سوی توافق اما جمهوری اسلامی ایران وجود دارد که از آغاز گفت وگوهای هسته ای در مسیر تعامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی و همکاری با بازیگران درون و برون 1+5 حرکت کرده است.

گزارشات دهگانه «یوکیا آمانو» مدیرکل این نهاد راستی آزما از همکاری های سازنده ایران و پایبندی این کشور به برجام حکایت می کند؛ همکاری رو به جلویی که تداوم آن بستگی به تصمیم رئیس جمهوری آمریکا خواهد داشت.

مقامات کشورمان اعلام کرده اند که در مقابل هر گونه تصمیم طرف مقابل و شرایط جدیدی از آمادگی لازم برخوردارند و در بدترین شرایط (تعهد گریزی ترامپ) رجوع به اصل «برجام گریزی» و حتی احتمال خروج ایران از پیمان «ان.پی.تی» یا همان پیمان منع گسترش سلاح ‌های هسته‌ ای وجود دارد.

در این صورت، جهان نه ایران بلکه زیاده خواهی آمریکا و بی اعتنایی سران واشنگتن به تعهدات بین المللی خود را عامل اقدام تهران می داند. بنابراین آمریکا به عنوان کشوری شناخته می شود که از زیر بار مسئولیت مهمترین پیمان های بین المللی شانه خالی می کند تا به سود مطلق در معاملات جهانی دست یابد.

تغییرات اخیر در کابینه ترامپ هم بی ارتباط با مسائل اخیر نبود. رئیس جمهور آمریکا در روزهای گذشته «مایک پمپئو» را به سمت وزیر امور خارجه و «جان بولتون» را به عنوان مشاور امنیت ملی خود منصوب کرد. پیشینه ایران ستیزی این افراد بر کسی پوشیده نیست و آخرین حرکت علیه برجام و ایران را پمپئو چند روز پیش انجام داد.

وزیر امور خارجه جدید آمریکا ضمن سفر به اسرائیل و عربستان سعودی، ماموریت یافت تا برنامه ایران هراسانه کاخ سفید را اجرا نماید. نمونه آن سیرک مضحک «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی بود که چند ساعت بعد از دیدار با پمپئو نمایش داده شد تا بلکه در آخرین روزهای باقی مانده به تصمیم ترامپ، هجمه ای را علیه تهران ترتیب دهد.

طنز تلخ قضیه آنجا بود که پمپئو ساعاتی پس از نمایش خودساخته، اتهامات کذب نتانیاهو را تایید و ایران را به دروغ گویی به مردم خود متهم کرد! قرار دادن مردم و نظام در مقابل یکدیگر، سیاست مداخله جویانه و توطئه آمیزی است که در دولت ترامپ بیش از پیش شدت گرفته است و باید در مقابل آن هوشیار بود.