واکنش محتاطانه عربستان و امارات به انتخابات لبنان

انتخابات پارلمانی لبنان یکشنبه گذشته شانزدهم اردیبهشت برگزار شد و 128 نماینده از احزاب و جناح های سیاسی با رویکردهای گوناگون به مجلس راه یافتند.

«ولید البخاری» کاردار سفارت عربستان سعودی که به عنوان وزیر مختار کشورش در بیروت فعالیت دارد، به همراه «حمد سعید الشامسی» سفیر امارات متحده عربی، ظهر جمعه به دیدار «نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان رفتند.

در این دیدار که در «عین التینه» مقر ریاست مجلس لبنان در بیروت انجام شد، دیپلمات های سعودی و اماراتی، برگزاری موفق انتخابات مجلس و موفقیت بری در آن را به وی تبریک گفتند و درباره روابط کشورهایشان و اوضاع منطقه رایزنی کردند.

این دو دیپلمات عرب، دوشنبه شب نیز با «سعد الحریری» نخست وزیر لبنان در «بیت الوسط» مقر وی دیدار و گفت و گو کردند.

البخاری پس از این دیدار گفت: می خواستیم از نخستین کسانی باشیم که پیروزی الحریری در انتخابات را به وی تبریک می گوییم؛ همینطور برای تاکید بر عمق روابط مان با لبنان به اینجا آمدیم.

عصر پنج شنبه نیز البخاری و الشامسی به دیدار «نهاد المشنوق» وزیر کشور لبنان رفتند و ضمن ستایش برگزاری انتخابات لبنان توسط او و وزارت متبوعش، موفقیت المشنوق در حوزه بیروت و راهیابی به مجلس را به وی تبریک گفتند.

آنها در این دیدار که در ساختمان وزارت کشور لبنان انجام شد، برای این کشور، آرزوی ثبات و شکوفایی بیشتر کردند.

اگر این سه دیدار را دیدارهای دیپلماتیک عربستان و امارات با مقام های رسمی لبنان بدانیم، نمی توان از دیدار آنها با سران برخی احزاب شریک در انتخابات به سادگی گذشت.

ظهر چهارشنبه، این دو دیپلمات در «معراب» به دیدار «سمیر جعجع» رهبر حزب مسیحی «القوات اللبنانیه» (نیروهای لبنانی) شتافتند و پس از آن به «کلیمنصو» رفتند و با «ولید جنبلاط» رهبر دروزی حزب سوسیالیست ترقی خواه دیدار کردند. البخاری و الشامسی، پیروزی احزاب تابع این دو سیاستمدار در انتخابات را تبریک گفتند.

حزب جعجع 16 کرسی و حزب جنبلاط 9 کرسی را از آن خود کردند که به نسبت مجلس قبل سهم بیشتری است.

برخی ناظران سیاسی، این دیدارها را ادامه روند ترمیم روابط کشورهای حاشیه خلیج فارس با لبنان و بازی در چارچوب قواعد سیاسی این کشور به جای برهم زدن مناسبات می دانند. روابطی که پس از اعلام استعفای جنجالی سعد الحریری از نخست وزیری لبنان در سیزدهم آبان ماه 96 به صورت ناگهانی از ریاض و از طریق تلویزیون های عربستان سعودی، به طور بی سابقه ای متشنج شد.

بسیاری از مقام های لبنانی حتی جریان های سیاسی همسو با عربستان سعودی، این استعفا را تحت فشار عربستان دانستند. «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان با دادن یک فرصت محدود به ریاض، تهدید کرده بود که در صورت عدم بازگشت نخست وزیر کشورش به بیروت، این مساله را از طریق مجامع بین المللی پیگیری خواهد کرد.

نهاد المشنوق که از رهبران حزب المستقبل (وابسته به الحریری) است، در واکنش به خواسته عربستان برای سفر اعضای خانواده الحریری و اعضای حزب او به ریاض برای بیعت با «بهاء الحریری» برادر سعد، گفته بود: در لبنان همه چیز با انتخابات معین می شود و ما گله گوسفند نیستیم که کسی با ما اینگونه رفتار کند.

سرانجام پس از فشار لبنان و میانجیگری برخی کشورها از جمله فرانسه، الحریری به بیروت بازگشت و پس از چند روز، استعفای خود را پس گرفت که این مساله، گمانه زنی های بازداشت نخست وزیر لبنان در ریاض و اجبار او به استعفا را قوت بخشید.

روابط پایتخت های عربی خلیج فارس به ویژه ریاض با بیروت از آن تاریخ به سردی گرایید تا اینکه «نزار العلولا» به عنوان مسئول پرونده لبنان در دیوان پادشاهی سعودی، جایگزین «ثامر السبهان» شد. السبهان به مواضع تند خود ضد مقاومت معروف بود. السبهان بارها با حمله به حزب الله لبنان از آن به عنوان «حزب الشیطان» نام می برد.

در اوایل اسفند ماه سال گذشته العلولا به عنوان فرستاده ویژه شاه سعودی به لبنان آمد و طی دو روز با مقام های ارشد این کشور و برخی از رهبران گروه های سیاسی دیدار کرد. کارشناسان معتقد بودند که سفر وی به لبنان بیش از هر چیز با هدف تلاش ریاض برای بازسازی این روابط صورت گرفت. برخی نیز هدف سفر نزار العلولا را تلاش برای متحد ساختن احزاب جریان 14 مارس برای رقابت های انتخاباتی لبنان عنوان کردند.

العلولا در دیدار با سعد الحریری از او برای سفر به ریاض دعوت کرد و الحریری با پذیرش این دعوت، همان هفته راهی ریاض شد و با «سلمان بن عبدالعزیز» و «محمد بن سلمان» پادشاه و ولیعهد سعودی دیدار و گفت و گو کرد. الحریری پس از این سفر در اظهار نظری، تردیدها درباره روابطش با عربستان سعودی را نادرست خواند و گفت: خواهیم دید که چگونه عربستان از سعد الحریری و لبنان حمایت می کند.

«ولید الیعقوب» سفیر عربستان در بیروت کمتر از چهار ماه از آغاز ماموریتش از این سمت کنار گذاشته شد. کارشناسان این امر را با کاهش تنش در روابط دو کشور و نیز نقش آفرینی عربستان در انتخابات پارلمانی لبنان مرتبط دانستند.

ولید البخاری در شرایطی به لبنان بازگشت که تا کمتر از 3 ماه پیش از برکناری الیعقوب، به عنوان کاردار، نفر اول سفارت سعودی به شمار می رفت. البخاری با بازگشت به بیروت دیدارهای خود را از سرگرفت.

ورود البخاری به لبنان، چند هفته پیش از رقابت های انتخابات، تحرکات عربستان سعودی و فعالیت های این کشور در لبنان را افزایش داد و وارد فاز جدیدی کرد.

روز نهم فروردین ماه، بزرگترین هواپیمای جهان که متعلق به هواپیمایی امارات بود، در فرودگاه بیروت به زمین نشست. در مراسمی که به این مناسبت برگزار شد، سفیر امارات و کاردار سعودی میدان دار بودند.

چند روز بعد البخاری به همراه الشامسی، در نماز جمعه مسجد اموی بعلبک حاضر شد و پس از آن با مفتی اهل سنت آن منطقه، «حسین صلح» نامزد حزب المستقبل در حوزه انتخابیه «بعلبک-هرمل» و چند تن دیگر دیدار کردند.

اقدام غیرمنتظره شهرداری بیروت در نامگذاری یک خیابان ساحلی این شهر به نام «سلمان بن عبدالعزیز» شاه سعودی را می توان یکی از پازل های بازی عربستان و امارات در لبنان عنوان کرد.

الحریری در مراسم رسمی این نامگذاری گفت که بین لبنان و عربستان تاریخی ناگسستنی وجود دارد و البخاری نیز روابط دو کشور را مستحکم خواند.

پس از مراسم نامگذاری خیابان ملک سلمان نیز یک دیدار خصوصی پنج نفره میان نزار العلولا، ولید البخاری، سعد الحریری، سمیر جعجع و ولید جنبلاط در هتل فنیسیای بیروت شکل گرفت که البته از محتوای آن خبری منتشر نشد.

پیش از انتخابات چند دیدار دیگر میان دیپلمات های سعودی و امارات با رهبران اصلی جریان موسوم به 14 مارس انجام شد، و حالا بلافاصله پس از نتایج انتخابات تحرکات دو دیپلمات عرب، وارد فاز جدیدی شده است.

برخی ناظران سیاسی معتقدند که عربستان و امارات از ماجرای استعفای الحریری این را تجربه کرده اند که در لبنان باید روابط با این کشور را ترمیم کرد، و طبق قواعد بازی سیاسی حرکت کرد، اگر نه کیش و مات خواهند شد.