پیشنهادهایی برای دوران قرنطینه خانگی

مژده ارشادی در گفت‌وگو با خبرنگار، با اشاره به اینکه مهم‌ترین پایه دین و سخن بزرگان بر رعایت بهداشت و پاکیزگی استوار است، اظهار کرد: اکنون با همه‌گیر شدن ویروس کرونا باید پرسید چرا عوامل بهداشتی و درمانی و رسانه‌ها باید با خواهش و  مؤکداً مردم را به رعایت نکات بهداشتی دعوت کنند.

وی افزود: در ادامه باید پرسید چند درصد از ما تا پیش از همه‌گیری کرونا، روش اصولی و صحیح شست‌وشوی دست‌ها را رعایت می‌کردیم تا اکنون رعایت آن برایمان ساده باشد؟

ارشادی نداشتن آگاهی و مسئولیت‌پذیری را از دلایل عدم توجه برخی افراد به رعایت بهداشت فردی و اجتماعی دانست و اضافه کرد: هر فردی باید بتواند مسئول خودش باشد و در عین حال، به حقوق دیگران احترام بگذارد.

عضو انجمن خانواده درمانی ایران گفت: در شرایط پاندمی کرونا، واقعیتی از جامعه مبنی بر اینکه بیشتر افراد جامعه تمایلی به ماندن در خانه ندارند، نمایان شد و مشاهده می‌کنیم که مسئولان و تریبون‌های مختلف دائما مردم را به ماندن در خانه دعوت می‌کنند، اما متأسفانه بسیاری از مردم رعایت نمی‌کنند.

چرایی عدم تمایل برای ماندن در خانه

ارشادی در تشریح چرایی این واقعیت، بیان کرد: در شرایط عادی، افراد معمولاً هر روز خانه را ترک می‌کنند و به سر کار می‌روند اما بی‌صبرانه منتظر پایان هفته و تعطیلی جمعه برای ماندن در منزل هستند.

وی ادامه داد: با فرا رسیدن جمعه، افراد روز خوبی را با خواب کافی و میل کردن صبحانه و تدارک ناهار، طی می‌کنند اما دیری نمی‌پاید که دچار کلافگی و افسردگی می‌شوند، که این حالت در اصطلاح روانشناسی، «نِورُز جمعه» نام دارد و علت آن عدم برنامه‌ریزی مشخص برای گذراندن روز تعطیل است.

روانشناس بالینی دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: معمولاً افراد برای گذراندن روز تعطیل خود در خانه برنامه‌ریزی نمی‌کنند، لذا اشتیاق رسیدن روز جمعه و حالت انگیزشی روز تعطیل در ساعات ابتدایی روز خاصیت خود را از دست می‌دهد و نیاز جدیدی در فرد بروز می‌کند که برنامه‌ای برای پاسخ به آن پیش‌بینی نشده است، همین وضعیت در مورد تعطیلات نوروز و تابستان به‌ویژه برای دانش‌آموزان و دانشجویان قابل تصور است.

ارشادی با بیان اینکه این معضل تا پیش از ماجرای کرونا تا این حد آشکار نشده بود، افزود: در بسیاری از خانواه‌ها، جریان‌های عاطفی ناقص است یا وجود ندارد لذا اعضا از در کنار هم بودن حس رضایت و لذت ندارند و بلکه تمایل دارند بیشتر وقت خود را در خارج از خانه سپری کنند.

وی با اشاره به شرایط پیش آمده بر اثر کرونا و التزام افراد به ماندن در خانه، تصریح کرد: از آنجا که در بسیاری از خانواده‌ها، اعضا عادت دارند ریز به ریزِ نقایص یکدیگر را با لحن سرزنش‌گونه به رخ بکشند، تحمل همدیگر در چنین فضایی آسان نیست، به‌ویژه اینکه اضطراب ناشی از خطر کرونا ممکن است روابط افراد را بیش از پیش به چالش بکشاند.

سازوکارهای دفاعی در مواجهه با اضطراب

عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران با اشاره به سازوکارهای دفاعی بدن در برابر اضطراب، گفت: موجی از اخبار ناهمگرا و متناقض که فرد از رسانه‌های داخل و خارج سبب ایجاد نگرانی، ابهام و اضطراب در فرد می‌شود که دسته‌ای از افراد در مواجهه با چنین شرایط استرس‌زا، از مکانیسم دفاعی انکار استفاده می‌کنند، جملاتی مانند «کرونا در من اثر نمی‌کند» و «من قوی هستم اتفاقی نمی‌افتد»، مصادیق این امر هستند.

ارشادی افزود: دسته دیگری از افراد دست به فاجعه‌سازی می‌زنند یعنی به کلی ناامید شده و منتظر رخ دادن اتفاق ناگوار هستند، لذا این نقد به رسانه‌ها وجود دارد که در ارائه اطلاعات در خصوص بیماری کرونا، همگرایی کمی وجود دارد.

وی با بیان اینکه این اضطراب به همراه بی‌برنامگی افراد برای اوقات فراغت، سبب پیچیده‌تر شدن اوضاع در دوران قرنطینه خانگی می‌شود، ادامه داد: در این شرایط اعضای خانواده که هر کدام درگیری‌های ذهنی خودشان را دارند، تبدیل به افرادی عصبانی، پرخاشگر، بهانه‌گیر و مشاجره‌جو می‌شوند.

تشریح تنظیم هیجانی

ارشادی تنظیم هیجانی را مهم‌ترین مؤلفه برای تشویق افراد به ماندن در خانه برشمرد و گفت: بسیاری از افراد از سلامت هیجانی کافی برخوردار نیستند و همین امر بر تنش‌ها در خانواده دامن می‌زند، لذا تنظیم هیجانی اهمیت دارد.

وی تصریح کرد: بخشی از این تنظیم بر عهده رسانه‌ها است و بخش دیگر آن توسط خود افراد در خانواده و جامعه محقق می‌شود، رسانه‌های در دسترس عموم اعم از مجازی، ملی و ... باید به دریافت‌های مردم ارزش بدهند و آن‌ها را در چنین شرایط اضطراب‌گونه درک و همراهی کنند، در چنین شرایطی، مردم به آرامش و اطمینان قلبی می‌رسند.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: همین شیوه در روابط میان‌فردی نیز باید مورد توجه قرار گیرد تا افراد، یکدیگر را به لحاظ روانی همراهی و مسیر مقابله با کرونا را با همراهی و همدلی در کنار یکدیگر، با رعایت اصول بهداشت فردی و اجتماعی، طی کنند تا آرامش مطلوب حاصل شود.

ارشادی تاکید کرد: ما در خانواده باید بتوانیم به هیجان‌های یکدیگر اعتبار بدهیم، دنیای هیجانی را با یکدیگر به اشتراک بگذاریم، پدر و مادر به فرزند اطمینان دهند که شرایط او را درک می‌کنند و قرار است در کنار یکدیگر مسیر را تا غلبه بر این مشکل، طی کنند.

پیشنهادهایی برای دوران قرنطینه خانگی

عضو سازمان نظام مشاوره و روانشناسی ایران در تشریح کارهایی که در ایام فراغت قرنطینه خانگی می‌توان انجام داد، بیان کرد: یکی از کارها، رسیدگی به کارهای عقب‌مانده است که نیازی به تهیه تجهیزات از بیرون خانه نداشته باشد، تغییر چیدمان منزل، رسیدگی به گل‌ها و گیاهان، مرتب کرون یادداشت‌ها، نظم‌بخشی به پرونده‌ها از جمله این فعالیت‌ها است.

ارشادی ادامه یا آغاز فراگیری یک هنر یا مهارت جدید را راهکار دیگر گذراندن ایام قرنطینه خانکی دانست و افزود: امروزه به مدد فضای مجازی می‌توان بسیاری از آموزش‌ها را به سهولت دریافت کرد، لذا این دوران را به فرصت آگاهی‌افزایی و مهارت‌آموزی تبدیل کنیم.

وی تلاش برای مفید و مؤثر بودن را یکی از راهکارهای دوام در خانه برشمرد و تصریح کرد: می‌توان با همکاری و همراهی اعضای خانواده دست به کارهای مفید و سودمند و خلق اثر در خانه زد تا ضمن تحکیم روابط، تنش‌ها و دلخوری‌ها کاهش یابد، انجام کار جدید و دیدن نتایج آن، توانایی‌ها و مفید و فعال بودنمان را به ما یادآوری می‌کند.

ارشادی با اشاره به ضرورت وقت گذراندن اعضای خانواده با همدیگر، تأکید کرد: اگر تا کنون به دلیل مشغله‌های کاری فرصت با هم بودن وجود نداشت، اکنون این فرصت مهیا شده است تا اعضای خانواده با چشم‌پوشی از نقاط ضعف یکدیگر و مطرح نساختن آن‌ها و پرهیز از تحقیر و سرزنش یکدیگر، هم‌افزایی داشته باشند و در کنار هم به موضوعاتی بپردازند که حالشان بهتر شود، برنامه‌ریزی برای دوران پس از قرنطینه، یکی از این موضوعات می‌تواند باشد.

عضو انجمن خانواده درمانی ایران با تأکید بر اینکه نباید در اخبار مربوط به کرونا غرق شویم‌، ادامه داد: اگر خبری منفی در این خصوص دریافت کردیم، آخرین زنجیره انتقال آن باشیم و همواره نکات بهداشتی خودایمنی و خودمراقبتی را از طریق تشویق، ایجاد انگیزه و اشتیاق‌آفرینی به عزیزانمان یادآوری کنیم.

ارشادی استفاده از تعابیر انگیزشی و تشویقی در این خصوص را یاداور شد و گفت: پیام‌های مثبتی مانند «دوست دارم پس از تمام شدن این دوران باز هم در کنار هم باشیم» یا «الان که نمی‌بینمت دلم تنگ شده و نمی‌خواهم این دلتنگی ادامه داشته باشد پس مراقب خودت باش» برای تشویق افراد به رعایت نکات بهداشتی بسیار مؤثر است.

وی غنی‌سازی اوقات را یکی دیگر از راهکارهای گذراندن اوقات فراغت در خانه دانست و تصریح کرد: دیدن فیلم‌، گوش دادن به موسیقی، خواندن کتاب، اجرای بازی‌های دسته‌جمعی مانند پانتومیم، بازی تمرکز با جابجایی اشیا، مارپله و ...، خاطره‌گویی، خلاقیت برای انجام حرکات نرمشی و ورزش در فضای محدود منزل و ... از جمله فعالیت‌هایی هستند که برای غنی‌سازی اوقات می‌توان انجام داد.

عضو رسمی ICEEFT کانادا با اشاره به اینکه در این دست فعالیت‌های دسته‌جمعی شاهد بارگزاری صحیح هیجانی در افراد هستیم، گفت: اکنون فرصت خوبی است تا افراد با سازش‌کاری و محبت، بیش از پیش در کنار هم باشند و اعضای خانواده که گاه به واحدهای مجزا و بیگانه از هم تبدیل می‌شوند، با هم دوست و همدل شوند.