آیا هدیه را می‌توان پس گرفت؟

زینب السادات برقعی، وکیل دادگستری، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه هبه بر اساس قانون مدنی به معنای این است که شخصی مالی را به صورت رایگان به دیگری تملیک کند، عنوان کرد: هدیه را می‌توان پس گرفت؛ زیرا هدیه در قالب عقد هبه است و یک عقد جایز است و هبه دهنده و هبه کننده هر زمان می‌توانند عقد هبه را به هم بزنند.

وی بابیان اینکه رجوع از هبه استثنائاتی دارد، گفت: در برخی موارد هدیه قابل رجوع نیست؛ مانند اینکه کسی که هدیه را می‌دهد پدر و مادر هدیه گیرنده باشند.

برقعی با اشاره به اینکه هبه معوض نیز قابل رجوع نیست، تصریح کرد: هبه معوض یعنی اینکه فرد در مقابل هدیه‌ای که دریافت می‌کند مالی دیگر را داده باشد.

وی بابیان اینکه درصورتی که مال هدیه شده از مالکیت هبه گیرنده خارج شده باشد مثلاً فرد مال فروخته شده باشد یا رهن داده شده باشد هم قابل رجوع نیست، ادامه داد: اگر در هدیه تغییری ایجاد شده باشد؛ مثلاً شمش طلا به کسی هدیه داده می‌شود و فرد آن را به شکل گردنبند در آورد هم هدیه دیگر قابل رجوع نیست.

کارشناس حقوقی اظهار کرد: اگر هدیه کننده و یا هدیه گیرنده فوت کنند هدیه دیگر قابلیت رجوع ندارد.

وی با اشاره به اینکه عقد هبه می‌تواند به سه صورت سند رسمی، سند عادی و شفاهی باشد، بیان کرد: اگر عقد هبه به صورت سند رسمی باشد در آن مورد هبه، واهب، متهب مشخص است و رجوع از هبه آسان است؛ اما گاهی قرارداد هبه به صورت شفاهی است که برای اثبات آن به شهادت شهود نیاز است.

برقعی در رابطه با پس گرفتن هدایای دوران نامزدی تصریح کرد: در عرف تعریف‌های متفاوتی از دوران نامزدی وجود دارد و برخی افراد دوران عقد رسمی را هم نامزدی محسوب می‌کنند؛ اما در قانون دوران نامزدی از زمان خواستگاری تا عقد است که اگر در این دوران قرار ازدواج بهم بخورد، هدایایی که موجود است را می‌توان پس گرفت.

 وی با تأکید بر اینکه هدایا مصرفی مانند غذا، لباس، عطر و... را نمی‌توان پس گرفت، گفت: هدایای غیر مصرفی مثل طلا را می‌تواند عین آن را مطالبه کرد و در صورتی هم که عین موجود نباشد قیمت آن قابل مطالبه است.

وکیل پایه یک دادگستری اظهار کرد: در صورتی که در دوران نامزدی یکی از طرفین فوت کند؛ هدایا قابل مطالبه نیستند.

وی یادآور شد: بعد از عقد رسمی، قوانین و استثنائات رجوع از هبه بین زن و شوهر همانند مردم عادی است و بعد از طلاق اگر برای پس گرفتن هدایا توافق نکنند می‌توانند به صورت قانونی آن را پس بگیرند.

برقعی در رابطه با پس گرفتن مهریه عنوان کرد: اگر زوج مالی را به عنوان مهریه به زوجه بپردازد، نمی‌تواند پس بگیرد؛ زیرا مهریه دین است و قابل رجوع نیست.

وی درباره رجوع از بخشش مهریه توسط زوجه بیان کرد: در صورتی که برداشت شود منظور زوجه بخشش بوده، عنوان هبه پیدا می‌کند و می‌تواند از بخشش رجوع کند ولی اگر مفهوم ابراء پیدا کند و زوجه بگوید که من تو را از پرداخت مهریه بری می‌کنم حق بازگشت ندارد.