سیل مرگبار لیبی؛ طوفانی که باعث ویرانی در کشورهای مدیترانه شد

در پی وقوع طوفان شدید دانیل ابعاد ویرانی در شهر «درنه» در لیبی بیش از پیش آشکار شده است به نحوی که در روز یکشنبه ظرف فقط چند ساعت باعث ۴۰۰ میلیمتر بارندگی در برخی نقاط در پشت دو سد در اطراف درنه شد که سد اولی و بزرگتر که به دلیل هرج و مرج سیاسی در لیبی به درستی نگهداری نشده بود شکسته شد و آب را سونامی‌وار راهی این شهر ساحلی کرد و سد دوم را هم شکست.

شهردار «درنه» روز جمعه تخمین زد که بین ۱۸ تا ۲۰ هزار نفر در این حادثه جان باخته باشند.

سازمان بهداشت جهانی گفته است که سیل بر بسیاری دیگر از شهرهای شمال لیبی هم اثر گذاشته است. سازمان ملل تخمین زده که دست کم ۹۰۰ هزار نفر در مناطق سیل زده نیازمند کمک هستند.

این سازمان می‌گوید اگر نسبت به وقوع این سیل هشدار داده می‌شد و تخلیه ساکنان مناطق آسیب دیده به موقع صورت می‌گرفت، «می‌توانستیم شمار تلفات انسانی را کاهش دهیم.»

اما طوفان دانیل پیش از لیبی در چند کشور دیگر هم خرابی به بار آورده بود. این طوفان باعث سیل‌های بی‌سابقه در یونان شد و شماری کشته در ترکیه و بلغارستان به جا گذاشت.

استاوروس دافیس، کارشناس علوم جوی در مرکز تحقیقاتی «رصدخانه ملی» در آتن و هماهنگ‌کننده علمی شبکه چرخندهای مدیترانه، می‌گوید که طوفان دانیل یک پدیده استثنایی بود. این یکی از ویرانگرترین و مرگبارترین طوفان‌هایی بود که در تاریخ معاصر دیده‌ایم. ما در این وقت سال هرگز سیستمی مثل دانیل را در این بخش مدیترانه نمی‌بینیم. این پدیده‌ای عادی نیست. وقتی دانیل وارد مدیترانه شد انرژی خیلی زیادی آن را تغذیه کرد، یعنی هوای مرطوب و داغ.

او می‌گوید که این طوفان سه بار قوی‌تر از چرخند ایانوس بود که در سال ۲۰۲۰ یونان را دستخوش قرار داد. دانیل پیش از حرکت به سوی لیبی، باعث بارش تقریبا یک متر و ده سانتیمتر باران ظرف سه روز در بخش مرکزی یونان شد و روستاهایی را در یونان زیر آب برد و حداقل ۱۰ کشته به جا گذاشت. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌داد که حدود ۷۳ هزار متر مربع زمین در تسالی در مرکز یونان که یک منطقه مهم کشاورزی است زیر آب است.

آقای دافیس می‌گوید که حرکت خیلی آهسته چرخند (سایکلون) بر فراز مدیترانه و جذب رطوبت و گرمای بیشتر باعث شد که مشخصاتی شبیه به یک طوفان استوایی پیدا کند. این طوفان با رسیدن به خشکی حجم عظیم رطوبت جذب شده را به شکل باران تخلیه کرد.

میزان بارندگی در سواحل شمالی لیبی از ۱۵ سانتیمتر تا ۴۰ سانتیمتر ظرف یک روز محاسبه شده است که میزان فوق‌العاده‌ای بارندگی در یک مدت کوتاه است. میزان بارندگی در نقاط مرتفع و تپه‌ها بیشتر بود.

آقای دافیس گفت که تغییر اقلیم که انسان مسئول آن است باعث شده این نوع طوفان‌ها قوی‌تر شوند و هرچند آنها هنوز نمی‌توانند شکل‌گیری دانیل را مستقیما به تغییرات اقلیمی نسبت دهند، اما مسلما رطوبت و دمای بالا باعث تقویت آن شد.

دو سدی که در نزدیکی درنه بعد از این طوفان شکسته شد کاربرد ویژه‌ای داشت.

الیزابت بومن از دانشگاه شفیلد، به بی‌بی‌سی گفت که این سدها طوری طراحی شده‌ بودند که سرعت آب را کم کنند نه اینکه کاملا جلو آب را بگیرند.

به گفته او سد بالایی دارای یک سیستم سرریز برای تخلیه به موقع سد نیست، بلکه طوری طراحی شده که آب را با یک رشته لوله از وسط خالی کند اما این لوله‌ها به دلیل عدم رسیدگی دچار گرفتگی شده بود. همین باعث پر شدن سد و سرریز شدن آب از بالای آن شد که که فرسایش سریع بدنه سد را به دنبال داشت.

او می‌گوید نمی‌توان به راحتی به این سوال پاسخ داد که آیا این فاجعه بیشتر متوجه عدم نگهداری و تعمیر سد است یا اینکه فشار سیل آنقدر شدید بوده که نمی‌توان از سدی که نیم قرن پیش ساخته شده انتظار مقاومت در برابر چنین فشاری را داشت.

بومن می‌گوید در نهایت به نظر می‌رسد که این فاجعه محصول ترکیبی از این دو عامل بوده باشد.

کارشناسان هشدار می‌دهند که با توجه به وقوع هرچه بیشتر رویدادهای شدید آب و هوایی که امسال تابستان شاهد بودیم، باید منتظر محک خوردن روزافزون زیرساخت‌ها باشیم.

سیل مرگبار لیبی؛ طوفان دانیل چگونه باعث ویرانی در کشورهای مدیترانه شد

در میان رویدادهای امسال آتش‌سوزی‌های کانادا یکی از بدترین‌ها بود. محققان هفته پیش اعلام کردند که این بدترین فصل آتش‌سوزی‌های طبیعی این کشور از زمان ثبت رکوردها از نظر مساحت سوخته و دی‌اکسیدکربن منتشر شده است.

علاوه بر این نقاط دیگر جهان هم شاهد آتش‌سوزی‌های ویرانگر بوده است، از جمله یونان و هاوایی. در آتش‌سوزی شهر لاهاینا در جزیره مائویی هاوایی ۹۷ نفر کشته شدند. آمار قبلی کشته‌ها ۱۱۵ کشته بود که روز پانزده سپتامبر اصلاح شد.

هرچند بیشتر آتش‌سوزی‌های طبیعی در اثر صاعقه یا در اثر حوادثی توسط انسان شروع می‌شوند، دانشمندان می‌گویند که تغییر اقلیم آنها را فراوان‌تر و شدیدتر کرده است.

در روزهایی که یونان تحت تاثیر طوفان دانیل بود، هنگ‌کنگ و شهرهای جنوبی چین شاهد شدیدترین بارندگی‌ها در تاریخ خود بودند و سیل گسترده این مناطق را فرا گرفت. خیابان‌ها و ایستگاه‌های مترو در هنگ‌کنگ زیر آب رفت و مدارس و ادارات تعطیل شدند.

اداره هواشناسی هنگ کنگ اعلام کرد که بارانی که در آن روزها بارید، شدیدترین در حدود ۱۴۰ سال گذشته است.

چین هم تابستان امسال از یک طرف شاهد دمای شدید و از طرف دیگر سیل‌های ویرانگر بود.

دانشمندان می‌گویند سیل این بار در نقاطی در چین اتفاق افتاده که این نوع رویدادها در آن سابقه نداشته و هشدار می‌دهند که باید در انتظار حوادثی حتی بدتر بود.

از جمله ویرانی در استان هیلُنگجیانگ در شمال شرقی این کشور تاثیر زیادی بر عرضه مواد غذایی در سراسر این کشور گذاشت. ده‌ها نفر در این سیل‌ها کشته شده‌اند.

این بعد از بود که در ماه ژوئن دما در شمال چین طاقت‌فرسا بود و برای چند هفته از ۴۰ درجه سانتیگراد فراتر رفت.