همه چیز درباره علم پیامبران!

رسالت ایشان، فراتر از ارائه معارف دینی و قوانین الهی، به قلمرو علم نیز گسترش می‌یابد. علم پیامبران، نوری الهی در ظلمت جهل بشری است که مسیر سعادت و رستگاری را روشن می‌سازد.

همه چیز درباره علم پیامبران :

علم پیامبران الهی، نوری تابناک در ظلمت جهل بشری است. این علم، هدایتی الهی است که انسان را از تاریکی گمراهی به سوی روشنایی حقیقت رهنمون می سازد.

پیامبران الهی، واسطه های فیض الهی و مربیان نفوس بشری هستند. خداوند متعال آنان را به علومی مجهز ساخته است که برای هدایت و رهبری انسان ها در مسیر سعادت و رستگاری ضروری است.

بر اساس آیات قرآن و روایات اسلامی، منشا علم پیامبران علم لایزال الهی است؛ علمی‌که به واسطه‌ی فرشته‌ی وحی در بیداری، یا رؤیاهای صادق، و یا توسط پیامبران پیشین و مانند آن‌ها، به پیامبران داده می‌شد. این علم را در اصطلاح «علم لدنی» (علم خدادادی) می‌گویند.

منشأ علم پیامبران:

علم پیامبران الهی از منشأ الهی سرچشمه می گیرد. این علم از طریق وحی الهی به آنان القا می شود. وحی، تجلی اراده الهی در قالب کلام، نوشته یا رؤیا است که بر پیامبران نازل می شود.

اول این که علم پیامبر، علمی الهی است، این علم را از طرف خداوند و بدون تعلیم و تعلم فرا گرفته‌است، این گونه نبوده است که در پیشگاه استاد زانو بزند و کلمات و جملات را به تدریج از معلم فرا بگیرد بلکه دفعتاً خداوند متعال پنجره‌های ملکوت را به روی آن‌ها باز کرده و آن‌ها را عالم به علوم خود قرار داده است.

در واقع علوم اکتسابی و مدرس‌ها، نوعاً علوم ظنی است و علم پیامبر ، علم استاد و شاگردی و به اصطلاح علم مدرس‌ها نیست، بلکه چشم ایشان به حقایق عالم باز است و علم ایشان علمی قطعی و بدون ابهام است که از منبع اصلی علم؛ یعنی خداوند متعال به ایشان رسیده است.

برای مثال درباره حضرت خضر ـ که برخی احتمال پیامبر بودنش را داده‌اند ـ می‌خوانیم: (فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنّا عِلْماً) پس (موسی و یوشع) بنده‌ای از بندگان ما را (حضرت خضر را) یافتند که او را از پیش خود رحمتی داده بودیم و او را علمی‌از نزد خودمان تعلیم داده بودیم. و یا خداوند در مورد پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)می‌فرماید: (وَ قَدْ آتَیْناکَ مِنْ لَدُنّا ذِکْراً) و ما از ناحیه خود ذکر به تو دادیم.

وظایف پیامبران در قبال علم الهی:

پیامبران الهی موظفند که علم خود را به بشریت ابلاغ کنند و آنان را به سوی حق و حقیقت رهنمون سازند. آنان باید با تعلیم و تربیت نفوس، زمینه را برای رشد و تعالی انسان ها فراهم آورند.

انواع علم پیامبران :

علم پیامبران را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:

• علم لدنی: این علم، علم ذاتی و فطری پیامبران است که از جانب خداوند متعال به آنان موهبت شده است. علم لدنی، شامل علومی از قبیل توحید، معاد، نبوت و امامت است.

• علم اکتسابی (وحیانی): این علم، از طریق وحی الهی به پیامبران آموخته می شود. علم اکتسابی، شامل علومی از قبیل احکام شرعی، تاریخ انبیاء و امم گذشته و معجزات است.

لدنی بودن علم پیامبر از نظر آیات قرآنی

آیات فراوانی، لدّنی بودن علم پیامبران را بیان می کند:

۱. درباره حضرت داود و حضرت سلیمان(علیهما السلام): (وَ لَقَدْ آتَینا داوُدَ وَ سُلَیمانَ عِلْماً وَ قالاَ الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی فَضَّلَنا عَلی کثِیر مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنِینَ)؛ [سوره نمل آیه 15] ما به داود و سلیمان علم قابل ملاحظه ای بخشیدیم، و آن ها گفتند: حمد از آن خداوندی است که ما را بر بسیاری از بندگانش برتری بخشید.

۲. درباره ی حضرت لوط(علیه السلام): (وَ لُوطاً آتَیناهُ حُکماً وَ عِلْماً)؛ [سوره انبیاء آیه 74] و لوط را (به یاد آور) که به او حکم و علم دادیم.

۳. درباره پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله): (وَ أَنْزَلَ اللّهُ عَلَیک الْکتابَ وَ الْحِکمَه وَ عَلَّمَک ما لَمْ تَکنْ تَعْلَمُ...)؛ [سوره نساء آیه 113] [سوره طه آیه 114] و خداوند کتاب و حکمت بر تو نازل کرد و آنچه را نمی دانستی به تو آموخت و فضل خدا بر تو بزرگ بود.

در روایات نیز به خدادادی بودن علم پیامبران تصریح شده است.

لدنی بودن علم پیامبر از نظر عقل

از نظر عقلی نیز ممکن نیست که علم پیامبران از راه های عادی، مانند آموختن از استاد، به دست آمده باشد؛ زیرا:

اولا: پیامبران برای پیش برد اهداف مقدس خود به علومی نیاز داشتند که آموزش آن ها از عهده انسان های عادی خارج است؛ مانند علم غیب و خبر دادن از آینده و مانند آن.

ثانیاً: پیامبران دارای علومی بودند که در آن زمان کسی از آن ها آگاهی نداشت؛ مانند دانش ساختن زره که به حضرت داود(علیه السلام)داده شد.

ثالثاً: اگر علم پیامبران علم مدرسه ای بود، اطمینان لازم برای مردم برای پیروی از آنان، به وجود نمی آمد؛ زیرا هر آینه احتمال می دانند که رهنمودها و خبرهای آنان، ساخته فکر بشر بوده و از جانب پروردگار نباشد.

رابعاً: اگر علم پیامبران علم مدرسه ای بود، از نظر روان شناختی، خود آموزگار و یا دیگران بر پیامبر منّت می گذاشتند و مرتب او را سرزنش می کردند، و مفاسد متعدد دیگری که با اندکی تأمل در مساله، آشکار می گردد و به جهت اختصار از بیان آن ها صرف نظر می شود.