چطور با «هواپیمای نو» اقتصاد شکوفا می‌شود؟/ مسئولان اولویت‌ها را فراموش کردند!

پس از آنکه نخستین هواپیمای ایران‌ایر که ایرباس 321 بود به‌طور رسمی به ناوگان ایران اضافه شد، وزارت راه‌ و شهرسازی اعلام کرد مقدمات لازم برای ورود دومین و سومین هواپیمای خریداری شده برای ایران تا پیش از آغاز سال جدید را به وجود بیاورد.

وزیر راه و شهرسازی نیز با اشاره به ورود ۲فروند ایرباس جدید تا هفته اول اسفند به کشور گفت: چندی پیش اولین فروند از ۱۰۰ فروند هواپیمای خریداری شده به کشور وارد شد و روند ورود هواپیماهای نو به کشور ادامه خواهد داشت.

این هواپیماها که قرار بود تا پنجم اسفند ماه وارد کشور شود بنا به دلایلی زمان ورودشان به تعویق افتاد و اعلام شد که تاریخ دقیق حضور این هواپیماها در ناوگان هوایی کشور مشخص نیست.

وزارت راه و شهرسازی همچنین اعلام کرده در صورت نهایی شدن قرارداد با شرکت شرکت ATR زیرمجموعه ایرباس(فرانسوی-ایتالیایی) نیز سه فروند هواپیما تا پایان امسال به ایران ایر تحویل دهند.

ایران در طول یک برنامه ۱۰ ساله قرار است ۵۰۰ هواپیمای جدید مسافربری به ناوگان خود اضافه کند،اما آنچه در این میان حائز اهمیت است ضرورت خرید این هواپیماهاست که چقدر برای ناوگان هوایی و البته اقتصاد کشور مفید خواهند بود و چه نقشی را در توسعه اقتصادی کشور ایفا خواهند کرد زیرا عده ای موافق نوسازی ناوگان هواپیمایی هستند و عده‌ای دیگر نیز خروج پول‌های میلیاردی از کشور بابت خرید هواپیما را ضروری نمی دانند.

درهمین راستا با محسن فلاح عضو هیأت علمی دانشگاه و کارشناس اقتصادی گفتگویی انجام دادیم.

خرید هواپیما در شرایط کنونی چقدر ضروری است ؟

فلاح: آنچه در اینجا دارای اهمیت است بحث در خصوص تفاوت میان ضرورت و اولویتهاست که متأسفانه در خرید هواپیما این موضوع مدنظر قرار گرفته نشده است. مسلماً خرید یک یا چند هواپیما از ضرورت های توسعه ناوگان هوایی هرکشور است اما باید در تأمین این ضرورت ها عقلانیت حاکم شود تا این مسئله به درستی به انجام رسد.

خرید هواپیما چه کمکی به اقتصاد و تجارت ایران می کند؟

فلاح: همانطور که مقام معظم رهبری چند روز گذشته در این خصوص تأکید داشتند؛ در شرایط فعلی اقتصاد کشور دولت باید برنامه مشخصی در زمینه مشکلات عدیده اقتصادی مثل معیشت و اشتغال مردم داشته باشد که از اولویت های هر حکومت و دولتی است. بنابراین با اولویت بندی که از اجزای یک ضرورت است می‌توان به این مهم دست یافت. نکته بسیار مهم اینجاست که جایگاه خرید هواپیماهایی که مخصوص سفرهای خارجی است باید در اولویتهای بعدی دولت یا کشور قرار گیرد که البته در شرایط فعلی نیازی به خرید هواپیما نیست و این موضوع در شرایط فعلی اقتصادی مورد نیاز عامه مردم نیست .

اگر ناوگان هوایی جدید نشود آیا تجارت ایران دچار مشکل می شود؟

فلاح: مسلماً باید زیرساخت ها را مد نظر قرار داد، این موضوع که ناوگان هوایی یا زمینی باید توسعه یابد صحیح است و البته یکی از زیرساخت‌های بحث تجارت یا اقتصاد هرکشور است. اما اینکه بخواهیم خرید هواپیما را به این مسأله ربط دهیم که در توسعه کشور نقش مهم و بسزایی را ایفا می کند این گونه نیست.

هزینه کردن  برای خرید هواپیما به این صورت که هزینه آن از طریق فاینانس و یا از صندوق توسعه ملی کشور تأمین شود چقدر منجر به توسعه می شود ؟

فلاح: به هیچ وجه منجر به توسعه نخواهد شد. ممکن است یکی ازاجزای توسعه باشد اما برای دستیابی به توسعه اجزای دیگری نیز نیاز داریم. از آنجایی که اولویت بندی بر ضرورت برتری دارد تا زمانی که اولویتها را نشناسیم و آنها را برطرف نکنیم نمی توانیم به ضرورت‌ها بپردازیم که خرید هواپیما نیز یکی از آن ضرورت‌هاست، بنابراین نمی توانیم به آن توسعه‌ای که مدنظرمان است از لحاظ تجاری و اقتصادی برسیم. اگر هواپیماها را خریدیم و توسعه اقتصادی مان به نحو بسیار زیادی نیز شکوفا شد باید ببینیم می‌خواهیم از آن چه استفاده ای کنیم و با چه کسانی ارتباط برقرار کنیم در زمانی که با توجه به تحریم های آمریکایی‌ها و بدقولی‌های آنها بانکهای خارجی جرأت نمی کنند وارد فعالیت اقتصادی با ایران شوند چطور می‌توانیم انتظار داشته باشیم که با خرید هواپیماهای مسافربری خارجی آینده اقتصادی کشور تأمین شود.

برای توسعه ناوگان هوایی چه نکاتی باید مدنظر قرار گیرد؟

فلاح: درخصوص خرید هواپیما باید به این نکته توجه شود که ظرفیت فرودگاهی کشور برای ورود و استفاده از این هواپیماها و در نهایت تعمیر و نگهداری آنها  بصورت کافی تجهیز شده است یا خیر، نکته بعدی اینجاست که مقاصد پروازی که برای این هواپیماهای غول پیکر درنظر گرفته شده بسیار محدود است و این هزینه ها چقدر با درآمدهایی که مقاصد پروازی برای این هواپیماها تعیین می کند برابری می کند چراکه مسیر پروازی ایران مسیراقتصادی پردرآمدی نیست و جز ضرر و زیان برای کشور عایدی نخواهد داشت.

باتوجه به کمبود بودجه ای که هم اکنون داریم و اتفاقاتی که در مسیر های ارتباطی رخ داده، خرید هواپیما و انتقال پول به خارج از کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

فلاح: باتوجه به اقتصاد مقاومتی که اصول و پایه اقتصاد کشور است و ازمهمترین منویات مقام معظم رهبری است این موضوع کاملاً در تضاد با اقتصاد مقاومتی است، بطوریکه با دقت در این قرارداد مشخص می‌شود که خرید 118 هواپیما از ایرباس 25 میلیارد دلار و خرید 100 هواپیما از بوئینگ حدوداً 18 میلیارد دلار هزینه برای کشور دربردارد که معادل درآمد یک‌سال نفت کشور است. کشوری که مبنای اصلی درآمدش نفت است در همین راستا مشخص می‌شود که حتی این 118 هواپیما یا بیشتر نمی تواند درآمدهای فروش یک‌ساله ما را جبران کند بنابراین زمانی که هزینه با درآمد همخوانی نداشته باشد نتیجه خوبی را در بر نخواهد داشت و از نظر اقتصادی برای کشور بصرفه نیست.