تلاش ده کشور برای آشتی ایران و عربستان

به نقل از هآارتص، در اوت گذشته، «مکه»، یکی از روزنامه های عربستان سعودی، نوشت: «شهاب حسینی از هر چیز دیگری خطرناک تر است. »این روزنامه با تمجید ناخواسته سینمای ایران، هشدار داد: «ایران کل جهان را با صنعت فیلمسازی حرفه ای خود تسخیر کرده است.»

حسینی قهرمان اصلی فیلم «فروشنده» است که اصغر فرهادی، کارگردان ایرانی، یک شنبه شب، برای دومین بار (پس از «جدایی نادر از سیمین» در سال ٢٠١٢) جایزه اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان را برای این فیلم از آن خود کرد.

انوشه انصاری، تاجر آمریکایی ایرانی تبار، به عنوان نماینده فرهادی، بیانیه کوتاهی را از طرف او قرائت کرد که در آن، وی به ذکر علل عدم حضور خود در این مراسم پرداخته بود: فرمان اجرایی که از سوی رئیس جمهور دونالد ترامپ صادر شد و ورود شهروندان ٧ کشور مسلمان، از جمله ایران را به آمریکا ممنوع کرد (و پیامدها و اهمیت آنها).

هزاران کلمه درباره این فرمان اجرایی نوشته شده است؛ از جمله طرح این پرسش جالب توجه که چرا نام عربستان سعودی در این فهرست قرار نگرفته است (کشوری که ١٥ نفر از ١٩ تروریست حملات ١١ سپتامبر در اصل از آنجا آمده بودند).

اما آن مایه تسلای پادشاهی [عربستان سعودی] نبود و این کشور همچنان از موفقیت سینمای ایران آزرده است. گستره وسیع کشمکش دو قدرت منطقه، از دیپلماسی عمومی که سینما نقش مهمی در آن دارد، نیز غافل نمی شود.

در مقابل موفقیت فرهادی، عربستان سعودی فیلمی متعلق به خود را ارائه می کند. نه یک فیلم بلند، زیرا صنعت فیلمسازی در عربستان سعودی تقریباً وجود ندارد. در عوض، فیلم مستندی است که مارجین اسکوپ (شرکت فیلمسازی که مالک آن سلمان الانصاری، تاجر و دلال سیاسی آمریکایی سعودی تبار است) آن را تولید کرده است.

فیروز نادری و انوشه انصاری به نمایندگی از اصغر فرهادی، کارگردانی که برای فیلم «فروشنده» برنده اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان شد، جایزه او را دریافت کردند.

همان طور که انتظار می رفت فیلم ساخته شده از سوی عربستان با نام «خطر در کمین»، ایران را کشوری تروریستی نامید که سودای ضربه زدن به ثبات منطقه را در سر دارد.

در این فیلم با افرادی همچون مقامات عالی رتبه آمریکایی، از جمله ١٥ دقیقه با مایکل لدین، دوست نزدیک مایکل فلین، مشاور امنیت ملی ترامپ، مصاحبه می شود.

لدین، نو محافظه کار بخش زیادی از کار دانشگاهی و سیاسی خود را به «تهدید» برخاسته از ایران اختصاص داده است. وی در دهه ١٩٨٠ میلادی در طرح «ایران گیت» مشغول بود.

گروه ترامپ، که با پیکاری تازه بر ضد توافق هسته ای ایران آمده است، اکنون به پناهگاهی برای شخصیت های دو دولت بوش تبدیل شده است. پس از به حاشیه رانده شدن در خلال سال های ریاست جمهوری باراک اوباما، آنها سیاست ضد ایرانی و طرفدار عربستان سعودی خود را از سر گرفته اند. هر یک از ابزارهای جنگ با ایران، از جمله سینما، برای آنها قابل قبول است؛ حتی زمانی که سیاست ترامپ در واقع موجب تقویت موضع ایران می شود.

با وجود این اکنون، درست زمانی که دو کشور رقیب به نظر می رسد با آشتی فاصله زیادی دارند، نشانه هایی از بهبود روابط دیده می شود.

پس از شرایطی که در نتیجه ازدحامی پیش آمد که در سال ٢٠١٥، به مرگ هزاران زائر، از جمله ٤٥٠ زائر ایرانی، انجامید، در پایان هفته گذشته، نمایندگان عالی رتبه ایران با نمایندگان عربستان سعودی در پایتخت تجاری عربستان در جده دور یک میز نشستند و درباره مقدمات مراسم حج گفتگو کردند.

در پی درگذشت [آیت الله] علی اکبر هاشمی رفسنجانی، از رؤسای جمهور پیشین ایران، در ٨ ژانویه، عربستان سعودی از ارسال پیام تسلیت خودداری کرد. اما ملک سلمان نامه تسلیت شخصی کوتاهی را برای خانواده [آیت الله] رفسنجانی فرستاد. [آیت الله] رفسنجانی تا سال های اخیر در رأس تلاش ها برای آشتی میان ایران و عربستان سعودی بود.

ایران، به تازگی متوجه شده است دست کم ١٠ کشور، به سرکردگی کویت و عمان خدمات میانجی گری خود را عرضه کرده اند و به بررسی و پیدا کردن راه هایی برای بهبود روابط تهران و ریاض ادامه می دهند.

در عمل، همه کشورهای خلیج فارس، غیر از عربستان سعودی، روابط نزدیکی با ایران دارند و رهبران آنها بر این باورند که به دنبال جنگ بی فرجام در یمن و ناکامی در حل بحران سوریه، بهتر است اختلافات میان عربستان سعودی و ایران برطرف شود.