دعوای دیپلماتیک؛ آغازی بر تقابل محتاطانه آمریکا و روسیه

وجود تنش میان آمریکا و روسیه موضوع تازه و شگفت آوری نیست. در طول چند دهه گذشته روابط این دو رقیب در دوره ای از مناسبات توام با بدبینی شدید تا جنگ سرد و حتی تقابل محتاطانه گرم در نوسان بوده است. در یک سال گذشته نیز واشنگتن و مسکو اتهام هایی را نسبت به یکدیگر وارد کردند. این دو کشور در عرصه داخلی مسائلی همچون مداخله در انتخابات و حمله سایبری را علیه یکدیگر بیان کرده اند. در ابعاد خارجی و بین المللی نیز تنش دو کشور به برخی مسائل در سوریه و اوکراین رسییده است .

در چند ماه اخیر تنش در سوریه، گفت و گو در هامبورگ و توافق آتش بس، تحریم های جدید روسیه و پاسخ مسکو به آن از مهمترین مولفه هایی بوده است که تحلیل های گوناگونی از آن ارائه شده است.

در آخرین تحول میان دو کشور «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه در پاسخ به تحریم های جدید آمریکا علیه روسیه، بیشتر از 750 دیپلمات این کشور را اخراج کرد.

**مقابله به مثل پوتین

«باراک اوباما» دسامبر سال 2016 به بهانه دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، 35 دیپلمات روسی را از آمریکا اخراج و دو ساختمان دیپلماتیک روسیه در این کشور را تعطیل کرد. در آن زمان پوتین با ردّ هر گونه دخالت در انتخابات آمریکا به شدت به اقدام اوباما اعتراض کرد اما از پاسخ فوری خودداری و ابراز امیدواری کرد ترامپ این خط مشی را تغییر دهد.

تارنمای شبکه تلویزیونی ای.بی.سی آمریکا اقدام روسیه را مقابله به مثل به روش پوتین دانست و نوشت: ماه ها گفت وگوی دیپلماتیک دوطرفه به حل موضوع منجر نشد و در نهایت پوتین وادار شد در پاسخ به بسته جدید تحریمی آمریکا تعداد زیادی از دیپلمات های آمریکایی را اخراج کند. رئیس جمهوری روسیه دستور داد تعداد کارکنان سفارت آمریکا در روسیه به 455 نفر یعنی معادل تعداد کارکنان سفارت روسیه در واشنگتن کاهش یابد.

بسیاری از تحلیلگران آمریکایی پاسخ اخیر روسیه را تندترین اقدام تلافی جویانه و مقابله به مثل مسکو از سال 1989 می دانند زیرا اتفاق مشابهی پیش از آن میان آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی رخ داده بود.

تعداد دیپلمات ها و کارمندان آمریکایی در روسیه تا 1200 نفر هم برآورد شده است.

بخش انگلیسی تارنمای بی.بی.سی در مورد تعداد زیاد دیپلمات های آمریکایی در روسیه نوشت حوزه های همکاری میان روسیه و ایالات متحده مهم و گسترده هستند این دو کشور در زمینه های مقابله با گروه های شبه نظامی، امنیت هسته ای، نظارت بر تسلیحات اتمی و حتی کاهش خشونت در سوریه همکاری دارند. همچنین آمریکا سالانه میلیاردها دلار کالا به روسیه صادر می کند.

بسیاری از این کارمندان آمریکا در مسکو، ولادی وستک، سن پترزبورگ و دیگر شهرها مستقر هستند که امور کنسولی و تشریفات صدور ویزا و دیگر اقدامات را برای مسافرت به آمریکا انجام می دهند. نکته اینجاست که به نقل از بی.بی.سی برخی از این افراد حتی تبعه آمریکا نیستند. حال ممکن است در روند این همکاری ها مشکلاتی ایجاد شود.

**اتهام هایی علیه مسکو و واشنگتن

رسانه ها و تحلیلگران بین المللی ارزیابی های گوناگونی را از تقابل مسکو- واشنگتن ارائه کردند. برخی رسانه های نزدیک به آمریکا ، روسیه را به دلایل مختلف مقصر می دانند. حال آنکه برخی دیگر آمریکا را به تنش آفرینی با روسیه متهم می کنند.

تارنمای روزنامه «دیلی اکسپرس» در گزارشی ضمن حمایت از سیاست های آمریکا در قبال مسکو نوشت نباید آمریکا را در این زمینه سرزنش کرد زیرا روسیه در کنار چین باعث شده است بحران کره شمالی عمیق تر شود. کرملین «کیم یونگ اون» رهبر کره شمالی را آزاد گذاشته است تا با برنامه موشکی بحث برانگیز خود کاخ سفید را آزار دهد.در پاسخ به این اتهام وزیر امور خارجه روسیه هم اعلام کرد آمریکا تلاش بی پایانی را انجام می دهد تا مسئولیت خود و دیگر کشورها در مورد کره شمالی را به چین و روسیه نسبت دهد.

این روزنامه انگلیسی افزود: هفته گذشته دونالد ترامپ از خط مشی های چین ابراز ناامیدی کرد. «مایک پنس» معاون رئیس جمهوری آمریکا نیز وظیفه انتقاد از روسیه را برعهده گرفت و به نوعی پیام هشداری را برای این کشور ارسال کرد. وی در استونی در مورد اخراج دیپلمات های آمریکایی از روسیه گفت آمریکا و غرب در یک جبهه گسترده در برابر شرق ایستاده اند. هیچ تهدیدی بزرگ تر از تهاجم با موشک های بالستیک وجود ندارد.

با این حال تارنمای موسسه پژوهشی «گلوبال ریسرچ» در تحلیل رادیکالی خود، اقدامات آمریکا را تلاش برای ورود به فاز جنگ گرم با روسیه تفسیر کرد و عنوان داشت مجموعه اقدامات آمریکا در چند ماه اخیر نشانه هایی از تندتر کردن آتش تقابل با روسیه است. نشانه های این رویکرد با سرنگونی جنگنده سوری آشکارتر شد اما افزایش تعداد نیروها در خاورمیانه و نوع اقدام های آن ها حاکی از آن است که ماشین نظامی ایالات متحده غیرقابل کنترل شده است.

نویسنده این گزارش اعتقاد دارد با تحریک بیش از پیش روسیه اکنون شرایط برای درگیری آمریکا و روسیه بیشتر شده است. قبل از هر جنگی معمولا کشورها تلاش می کنند افکار عمومی را فریب دهند.

نتیجه منطقی که اکنون می توان از تبلیغات ضد روسی غرب به دست آورد این است که به مردم در غرب القا کند روسیه دشمن است تا زمینه برای یک جنگ در آینده آماده شود. براساس این تحلیل ایالات متحده پی درپی روسیه را در این بازی خطرناک تحریک می کند. ممکن است خرس روسی پس از چند گزند پاسخ سختی به آمریکا بدهد؛ پس ایالات متحده به این موضوع بیشتر فکر می کند.

**پیروزی کرملین در برابر کاخ سفید

برخی تحلیلگران طرح جدید مجلس آمریکا در تحریم روسیه را یک پیروزی برای پوتین ارزیابی می کنند. اگرچه این قانون ممکن است آسیب هایی را به روسیه وارد کند اما پیامدهای ناخواسته ای را برای ایالات متحده نیز به همراه دارد.

نشریه آمریکایی منافع ملی (National Interest) اعتقاد دارد چند ماه قبل وقتی وزیر امور خارجه روسیه از پوتین خواست تا 35 دیپلمات آمریکایی را از مسکو اخراج کند، رئیس جمهوری این کشور همه را متحیر ساخت و این کار را انجام نداد اما اکنون در واکنش به تحریم ها بیشتر از 60 درصد کارکنان سفارت آمریکا را اخراج کرد.در ابعاد داخلی این شرایط به نفع روسیه و پوتین است. دلایل گوناگونی در اتخاذ چنین تصمیمی دخیل بوده است. ناسیونالیسم روسی اکنون قدرت گرفته و پوتین در ماه مارس (اسفند 96) انتخاباتی را برگزار می کند. وی روسیه را قدرتی جهانی و خود را رهبری پرقدرت عرضه کرده است. پوتین نشان داد که نمی خواهد به آمریکا تنها پاسخ های منفعلانه بدهد.

از طرف دیگر در حوزه بین الملل ، تحریم ها تاثیراتی را بر خود آمریکا نیز دارد زیرا ممکن است بنگاه های آمریکایی و اروپایی را به ویژه در حوزه انرژی با محدودیت هایی روبرو کند. این تحریم ها بیش از همه دو خط لوله انتقال گاز «نورد استریم» را تهدید می کند که قرار است گاز را از زیر دریای بالتیک به اروپا منتقل کند. این شرایط به شدت مورد انتقاد آلمان قرار گرفته است ضمن اینکه برخی مقام های اتحادیه اروپا نیز نسبت به عواقب این تحریم به آمریکا هشدار دادند.

براساس این تحلیل، شرایط کنونی موجب خوشنودی روسیه شده است و می تواند آغازی برای مجموعه ای از اقدامات متقابل دوطرف باشد. ممکن است این اقدام ها باعث نابودی روابط روسیه و آمریکا در سوریه پیش از جدی تر شدن همکاری آن ها شود.