سال ۲۰۱۷؛ نزدیکی روسیه به کشورهای آسیایی و فاصله گرفتن از غرب

روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو در تحلیلی می‌نویسد: سال 2017 برای سیاست روسیه در جهت گیری به سمت آسیا آرامش و توسعه تدریجی روابط به همراه داشت، چیزی که فقدان آن در مرزهای این کشور با کشورهای غربی احساس می‌شد. در سال 2017 نقش مسکو در حل و فصل مشکل هسته‌ای-موشکی کره شمالی افزایش یافت، سازمان همکاری شانگهای با پذیرش دو عضو جدید: هند و پاکستان گسترش یافت. میزان مبادلات بازرگانی بین روسیه و سه شریک اصلیش در آسیا: چین، ژاپن و کره جنوبی رشد باثباتی نشان داده و کار برای امضای توافقنامه مربوط به ایجاد منطقه آزاد تجاری بین روسیه و چین و همچنین چین با اتحادیه اقتصادی اورآسیایی مراحل پایانی خود را طی می کند.

"ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه در کنفرانس مطبوعاتی بزرگ خود در تاریخ 14 دسامبر، 9 بار از چین و 13 بار از کره شمالی یاد کرد، درحالیکه حتی یکبار هم از هیچیک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا نام نبرد. او در سخنان خود تنها بطور کلی به «تمدن اروپایی» اشاره کرد که روسیه مسیر حرکت قطارهای حامل کالاهای چینی به آن شده است. رئیس جمهوری روسیه یادآور شد که «دروازه های آسیا» به روی این کشور دیگر گشوده شده است.  

گسترش سازمان همکاری شانگهای و تبدیل آن به ساختاری بین‌المللی

بزرگترین حادثه سال 2017 برای دیپلماسی روسی در جهت گیری به سمت آسیا، گسترش سازمان همکاری شانگهای با عضویت تمام و کمال هند و پاکستان در آن بود که در نشست سران این سازمان در تاریخ 9 ژوئن رسمیت یافت. برخی کارشناسان اختلافات بین چین و هند را عاملی برای فلج شدن سازمان شانگهای و عدم کارایی قبلی آن ارزیابی کرده اند. در حالیکه برخی دیگر معتقدند با اضافه شدن دو عضو دیگر و همچنین  دورنمای عضویت آتی ایران در آن، سازمان همکاری شانگهای از ساختاری منطقه ای، به یک سازمانی جهان تبدیل خواهد شد. البته سال 2018 برای این سازمان بسیار تعیین کننده بوده و به بسیاری از سئوالات در مورد آن پاسخ خواهد داد و مشخص می شود آیا سازمان همکاری شانگهای می تواند در شکل گسترش یافته و جدید خود کارآیی موردنظر را داشته باشد یا خیر.

فعال شدن دوباره روسیه در حل مشکلات پیرامون کره شمالی

یکی از مسائل مهم آسیا که جنبه جهانی نیز پیدا کرده، مشکل هسته‌ای-موشکی کره شمالی است. در سال 2017 ،پیونگ یانگ 16 آزمایش موشکی و یک بمب اتمی انجام داد که این تعداد آزمایش بیشتر از کل 15 سال گذشته بود. این مسئله روابط این کشور با نزدیکترین متحدش، یعنی چین را تیره ساخت و کره شمالی و آمریکا را نیز در آستانه یک درگیری نظامی قرار داد که برای کل منطقه و جهان خطرات جدی به همراه دارد.

روسیه که مدتها بود در حل و فصل مسائل کره شمالی نقش فعالی نداشت، در سال 2017 بار دیگر پل ارتباطی بین پیونگ یانگ و واشنگتن شد و در ماه سپتامبر نمایندگان آمریکا و کره شمالی در مسکو با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و با میانجیگری مقامات روس پیامهایی در راستای حل و فصل بحران بوجود آمده ردو بدل کردند و بدین ترتیب روسیه بار دیگر به روند حل و فصل این مشکل بازگشت. مسئله کره شمالی به مهمترین موضوع مذاکرات مقامات بلندپایه مسکو با طرفهای چینی، آمریکایی، ژاپنی و کره جنوبی تبدیل شده است.  

روابط بین مسکو و توکیو همچنان با فراز و نشیب‌های زیاد

با وجودیکه سال 2017 برای روابط روسیه و ژاپن ناامیدیهایی به همراه داشت، ولی بطور کلی با توجه به افزایش قیمت منابع طبیعی، در مجموع کل تجارت روسیه در این سال نزدیک به 4 برابر افزایش یافت. در 9 ماه نخست سال 2017 میزان مبادلات بازرگانی روسیه با چین بیش از 33 درصد، با کره جنوبی نزدیک به 39 درصد و البته با ژاپن تنها 16 درصد افزایش یافت.  در پایان سال میزان مبادلات بازرگانی بین روسیه و کره جنوبی برای نخستین بار در طول سالهای متمادی از روابط تجاری با ژاپن پیشی گرفت و به 13،5 میلیارد دلار در 9 ماه نخست سال رسید.

البته در روابط مسکو و توکیو موفقیتهایی نیز وجود داشت و جریان تبادل توریست بین روسیه به ژاپن به دلیل لغو رژیم روادیدی بین دو کشور، در پایان سال تا 40 درصد افزایش یافت.

در اوایل ماه دسامبر "والری گراسیموف" رئیس ستادکل نیروهای مسلح روسیه به ژاپن سفر کرد. هرچند نتیجه خاصی از مذاکرات وی در توکیو حاصل نشد، ولی این نخستین سفر یک مقام نظامی بلندپایه به ژاپن از ماه آوریل سال 2014 به اینطرف و بعد از اعمال تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا علیه روسیه بود.

مسکو و پکن، دو متحد نزدیک در عرصه سیاسی و اقتصادی

روابط روسیه با چین در کل سال 2017 با ثبات مثبتی همچنان توسعه پیدا کرد. ولادیمیر پوتین در ماه مه در نشست سران «یک کمربند-یک راه» (احیای جاده ابریشم) در پکن شرکت کرده و بعد از آن نیز رهبران دو کشور، سه بار دیگر با یکدیگر دیدار داشتند و روابط دوستانه بین مسکو و پکن بیش از پیش تقویت شده است. مهمترین موفقیت دو کشور هم در عرصه اقتصادی بود. روسیه و چین بطور جدی در حال فراهم سازی مقدمات انعقاد توافقنامه تجاری گسترده دوجانبه و بین چین با اتحادیه اقتصادی اورآسیایی هستند.

موفقیت در توسعه روابط دوجانبه در عرصه های دیگر نیز مشهود بود، جریان تبادل توریست در چارچوب رژیم بدون روادیدی از چین به روسیه در سال 2017 تا 900 هزار نفر افزایش یافت و در برخی مناطق حتی 300 درصد رشد داشته است.

جای تاسف دارد که در سال 2018 ورزشکاران روسی زیر پرچم کشور خود در مسابقات المپیک در کره جنوبی شرکت نخواهند کرد، ولی "مون چه این" رئیس جمهوری کره جنوبی اعلام کرده است که قصد دارد در 9 زمینه همکاری‌های دوجانبه با روسیه را گسترش دهد.