پایان دوپینگ در آموزش ابتدایی

پیش از اتخاذ این تصمیم، برخی کارشناسان حوزه آموزش و پرورش از تفکیک دانش آموزان در فرایند آموزشی و پیامدهای آن در کیفیت تحصیل ابراز نگرانی کرده بودند و در واقع این مصوبه پاسخ مثبتی به خواسته آن دسته از کارشناسان بود که وجود مدارس تیزهوشان و آزمون های ورودی آن را موجب راه یافتن استرس و نگرانی به دانش آموزان مقطع ابتدایی می دانستند.

از منظر آنها، این گونه مدارس و آزمون ها فرصت برخورداری از دوران کودکی با نشاط و پویا را از دانش آموزان سلب می کند و برچسب تیزهوشی باعث بروز توقع در میان اقلیت جامعه دانش آموزی و رشد تک بعدی آنها می شود؛ آنها این فرایندها را برخلاف عدالت تحصیلی می دانند.

گذشته از این که مخالفان حذف یکباره آزمون های ورودی مدارس تیزهوشان از یکباره و ناگهانی بودن این تصمیم انتقاد دارند اما در میان آنها، شمار افرادی که نگران پیامدهای ورود مقوله کنکور و سوالات تستی به مقطع ابتدایی هستند، کم نیست.

بنا بر آمار اعلامی مسئولان وزارت آموزش و پرورش، هم اینک از 13 میلیون و 500 هزار دانش آموز کشور، حدود هفت میلیون و 500 هزار دانش آموز در دوره ابتدایی تحصیل می کنند.

این شمار قابل توجه دانش آموزان مخاطب اصلی مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش هستند، مصوبه ای که به دنبال راه حلی برای تحول در نظام آموزشی است.

به گفته کارشناسان، برخی والدین با یاری گرفتن از آزمون های آزمایشی، معلم های خاص و متعدد و تست زنی انبوهی از کتاب های کمک آموزشی موفق به پذیرش فرزندان خود در مدارس تیزهوشان می شوند غافل از این که ممکن است فرزندانشان در دوران تحصیل پس از قبولی به فشارهای تحمیل شده به آنها در دوران دبستان دچار کمبود توان و انرژی لازم برای تحصیل موفق علم و دانش شوند.

اینجاست که به مانند دنیای ورزش که دوپینگ امری مذموم و ناپسند است، در عرصه تحصیل نیز رهاورد تلخی برجای می گذارد.

** مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش

وزیر آموزش و پرورش نیمه بهمن ماه گذشته با اشاره به مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش مبنی بر حذف آزمونهای ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی برای ورود به دوره متوسطه اول گفت: برگزاری هر نوع آزمون در دوره ابتدایی ممنوع شد.

سید محمد بطحایی افزود: به دلیل آثار مخربی که برگزاری آزمون ها در روحیه دانش آموزان دوره ابتدایی دارد ، برگزاری هر نوع آزمون از جمله تیزهوشان ، نمونه دولتی و سایر مدارس خاص ممنوع است و مدارس مذکور در سال تحصیلی آینده مانند مدارس عادی دانش آموزان را ثبت نام می کنند ، بنابراین دانش آموزان ورودی پایه هفتم در هیچ آزمونی شرکت نخواهند کرد.

این تصمیم با طرح دیدگاه های برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی همراه شد و آنها معتقدند که مصوبه مهمی چون حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان نباید یک شبه تصویب می شد، بسیاری از خانواده ها هزینه کرده و فرزندان خود را برای شرکت در این آزمون آماده کرده اند.

برخی مخالفان حذف آزمون ها از مقطع ابتدایی می گویند که با حذف مدارس تیزهوشان، دسترسی به آموزش کیفی محدودتر می شود و یکی از وظایف نظام تعلیم و تربیت پاسخگویی به نیازهای خاص دانش آموزان نادیده گرفته می شود.

با این نگاه، 160 تن از نمایندگان مجلس در نامه ای به رئیس جمهوری خواهان تجدیدنظر در انحلال مدارس استعدادهای درخشان و نمونه دولتی و شیوه جذب آن ها شدند.

در بخشی از این نامه آمده است: در راستای گسترش عدالت آموزشی که از اهداف انقلاب اسلامی است شایسته نیست مدارسی که به جرات می توان گفت جزء معدود مدارسی هستند که فرصت برابری برای دانش آموزان مستعد ولی کم برخوردار با دانش آموزان مستعد و برخوردار جهت رشد و شکوفایی استعدادهایشان فراهم می آورند، منحل شوند که در این صورت بیشترین آسیب را دانش آموزان مستعد و محروم خواهند دید که توان پرداخت هزینه های گزاف تحصیل در مدارس غیرانتفاعی را دارا نیستند.

از سوی دیگر، میرحمایت میرزاده سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی درخصوص تصمیم وزارت آموزش و پرورش برای حذف آزمون های ورودی از مدارس ابتدایی و تیزهوشان گفت: حذف آزمون ها در مدارس ابتدایی و تیزهوشان مقدمه ای برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.

وی افزود: حاکمیت آزمون ها در نظام آموزشی و طبقه بندی مدارس به گواه بسیاری از کارشناسان از چالش های اساسی نظام آموزشی کشور بوده است و رفع این مشکلات بیش از پیش مورد توجه وزارت آموزش و پرورش دولت دوازدهم قرار گرفته است.

** رشد لجام گسیخته مدارس تیزهوشان ، آفتی در نظام آموزشی

رئیس اداره پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان اداره کل آموزش و پرورش استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: سال 1355 اولین مدرسه تیزهوشان در تهران و در سال 67 نیز در شیراز با نام فرزانگان تاسیس شد.

کرامت الله شرفی افزود: تعداد مدارس تیزهوشان از سال 88 تا 92 در کشور با شتاب زیادی افزایش پیدا کرد به گونه ای که تعداد دانش آموزان این مدارس از 60 هزار نفر به 150 هزار نفر رشد یافت و حدود سه برابر بیشتر شد.

وی با بیان این نکته که هدف از ایجاد مدارس تیزهوشان فراهم کردن زمینه تحصیل حدود سه درصد جامعه دانش آموزی که تیزهوش هستند بود، ادامه داد: متاسفانه زمانی که تعداد مدارس تیزهوشان افزایش چشمگیری پیدا کرد و آمار پذیرش بالا رفت و بیش از سه درصد جامعه دانش آموزی به این مدارس راه یافتند، به گونه ای که در بعضی مناطق بیش از 40 درصد دانش آموزانی که در آزمون ورودی شرکت می کردند در این مدارس پذیرفته شدند و این روند باعث شد دانش آموزانی که بهره هوشی معمولی داشتند برچسب تیزهوش خوردند و این امر باعث افزایش توقع آنها شد.

وی اضافه کرد: متاسفانه برای دانش آموزانی که به مدارس تیزهوشان راه پیدا می کردند محتوی آموزشی مناسبی در اختیار نبود و معلمان با توجه به سلیقه شخصی مطالبی را آموزش می دادند که این وضعیت باعث بروز استرس در دانش آموزان می شد.

رئیس اداره پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان فارس در ادامه گفت: همچنین دانش آموزانی که موفق به راهیابی به مدارس تیزهوشان نمی شدند نیز دچار سرخوردگی و ناامیدی شده و همینطور معلم های برتر نیز به مدارس تیزهوشان دعوت می شدند و در نتیجه مدارس عادی خالی از معلم و دانش آموز خوب بود که این امر ایجاد بی انگیزگی در مدارس عادی می کرد.

وی بر اینکه دانش آموزان باید متناسب با هر استعدادی در مدارس عادی تحصیل کنند تاکید و تصریح کرد:دانش آموز باید در همه زمینه ها و ابعاد رشد کند در صورتی که در مدارس تیزهوشان فقط در زمینه ریاضی و علوم دانش آموز پرورش می یابد و به دیگر ابعاد آنها توجهی نمی شود و نتیجه این اقدام رشد فردی تک بعدی خواهد شد.

شرفی به اینکه برخی از دانش آموزان از کلاس چهارم در آزمونها و کلاس های فوق برنامه تست زنی روی می آورند که به مدارس سمپاد راه پیدا کنند اشاره کرد و گفت: سنجش در دوره ابتدائی بر مبنا کیفی و توصیفی است اما دانش آموزان برای ورود به مدارس تیزهوشان به سمت آزمونهای سخت، رقابتی و طاقت فرسا می روند که مانند کنکور سراسری است و قطعا به روح و روان این بچه ها که زمینه پذیرش این حجم اطلاعات را ندارند آسیب جدی وارد می کند و فرصت کودکی کردن نیز از آنها گرفته خواهد شد.

وی در پایان در خصوص کسانی که در مدارس تیزهوشان در حال تحصیل هستند افزود: این دانش آموزان تحصیل خود را مانند روال قبل در مدارس تیزهوشان ادامه خواهند داد و تنها برای پایه هفتم از امسال ورودی به این مدارس وجود نخواهد داشت .

** وجود مدارس تیزهوشان خلاف عدالت تحصیلی است

رئیس اداره مشاوره اداره کل آموزش و پرورش استان فارس نیز با تاکید بر اینکه نظام آموزشی باید مسیر تحولی و رو به جلویی را طی کند، گفت: نیاز نسل های مختلف با یکدیگر تفاوت دارد و رویکرد جدید آموزش و پرورش چنین چیزی را بر نمی تابد که دانش آموزان تفکیک و به اقلیت و اکثریت تقسیم شوند و بسیاری از آموزش ها ، امکانات سخت افزاری و نرم افزاری در اختیار گروه خاص و اندک قرار گیرد.

کامران حکمت در گفت و گو با ایرنا افزود: در میان بخش اکثریت دانش آموزانی که به مدارس تیزهوشان راه پیدا نکرده اند ظرفیت و استعدادهای بسیاری وجود دارد که نباید از امکانات مناسب آموزشی بی بهره باشند .

وی بیان کرد: براساس سیستم های تحولی و پیشرفته آموزشی دانش آموزان با توانایی ها و استعدادهای متفاوت باید در کنار یکدیگر تحصیل و در جنبه های مختلف رشد پیدا کنند و قطعا این ارتقاء کامل تر و بهتر خواهد بود چون دانش آموزان در کنار یکدیگر هم افزایی بهتری دارند .

وی حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی را کار علمی و بنیادی خوبی دانست که در پرورش و رشد علمی و اجتماعی دانش آموزان موثر است و ادامه داد: در روش های نوین آموزشی ،تحصیل برخی از دانش آموزانی که دارای معلولیت هستند نیز در مدارس عادی توصیه شده است . حکمت بر شناسایی دانش آموزانی که استعدادهایی در زمینه های مختلف دارند تاکید و اظهار کرد: باید از استعداهای برتر در هر حوزه ای حمایت کرد ولی رشد تحصیلی همه دانش آموزان باید در مدارس عادی صورت گیرد و در کنار آن از دانش آموزانی که در زمینه ای خاص استعداد دارند نیز حمایت خاص شود.

پیش تر، مدیر کل آموزش و پرورش فارس با ابراز خرسندی از تصمیم حذف آزمون های مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان آن را نقطه عطفی در اصلاح نظام تعلیم و تربیت دانسته و گفته بود: این آزمون ها و رقابت های نفس گیر در بین دانش آموزان مقطع سوم تا ششم، تفکر، خلاقیت و نشاط را از آنها گرفته بود.

حمید رضا آذری افزود: اقدام اخیر وزیر آموزش وپرورش مبنی بر حذف آزمون های دوره ابتدایی موجب خرسندی فرهنگیان، به ویژه آموزگاران و دست اندرکاران دوره ابتدایی و همچنین اولیای دانش آموزان شده است.

مدیرکل آموزش و پرورش فارس بیان کرد: رشد بی رویه و غیرعلمی مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان در سال های گذشته، دانش آموزان و والدین آنها را درگیر رقابت ناسالمی کرده بود و مدارس ابتدایی چنان تحت الشعاع این آزمون ها قرار گرفته بودند که قبولی دانش آموزان در مدارس خاص به عنوان اصلی ترین هدف برخی از اولیای دانش آموزان بود.

آذری، مراجعه بی رویه به کلاس های خصوصی، استفاده از کتاب های کمک درسی و کم رنگ شدن کتاب های درسی را از دیگر معایب این آزمون ها برشمرد.

** دوپینگ برای راهیابی به مدارس تیزهوشان

محمد علی شاکری زاده مشاور تحصیلی و تحلیل گر آموزشی نیز معتقد است که حذف آزمون ورودی در پایه هفتم از چند منظر قابل تأمل و بررسی است که می توان گفت ضمانت اجرای موفق این طرح در گرو کارشناسی صحیح تمامی فرصت ها و تهدیدهایی است که این تصمیم می تواند به دنبال داشته باشد.

شاکری زاده که مشاوره مدارس خاص شهر شیراز را در کارنامه خود دارد  گفت: در نگاه اول می توان این طرح را تحسین کرد چرا که در یکی، دو دهه گذشته شاهد این امربوده ایم که اغلب نونهالان و نوجوانان و خانواده های آنان که معمولاً ساکن کلان شهرها نیزهستند از سال های ابتدای دبستان درگیر استرس و حواشی آمادگی آزمون ورودی مدارس خاص هستند و دانش آموز فرصت پرورش سایر ابعاد ورزشی، هنری، مهارتی، اجتماعی و ... خود را از دست می دهد.

وی اظهار کرد: در حالی که فقط 6.25 درصد آنان در این آزمون ورودی پذیرفته می شوند و بیشتر آنان در سال های ابتدای زندگی خود و بسیار زودتر از موعد شکست نامطلوب روحی، روانی را متحمل می شوند که این خود می تواند در باور و میزان تلاش فرد در ادامه راه زندگی و حتی بزرگسالی تأثیر منفی بگذارد.

وی ادامه داد: از طرفی در سال های اخیر با تعدد مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی دیگر شاهد مدارس استعداد های درخشان یک دست و همگون از نظر سطح آموزشی و استعداد در بین دانش آموزان این مدارس نیستیم.

این مشاور مدارس خاص شیراز گفت: بیشتر این دانش آموزان به واسطه سختکوشی و فشار والدین و به نوعی دوپینگ از جانب آزمون های آزمایشی، معلم های خاص و متعدد و تست زنی انبوهی از کتاب های کمک آموزشی موفق به پذیرش در این مدارس شده و در دوران تحصیل پس از قبولی بواسطه فشار بیش از حد دوران دبستان دچار کمبود توان و انرژی می شوند.

وی بیان کرد: عدم موازنه هوش این دانش آموزان نسبت به استعداد های درخشان خود مزید برعلت است، همچنین ورود بدون آزمون دانش آموزان مدارس تیزهوشان متوسطه اول به تیزهوشان متوسطه دوم باعث افت کیفیت آموزشی در سطوح بالاتر و از بین بردن انگیزه پیشرفت در دانش آموزان سایر مدارس نیز می شود.

** احتمال شهریه های نجومی برای مدارس غیرانتفاعی

این تحلیلگر آموزشی اضافه کرد: از ابعاد دیگر نیز باید دید که وزارت آموزش و پرورش چه تدبیری برای تحقق عدالت اجتماعی و آموزشی در بین طبقه های مختلف جامعه و توجه و پرورش دو درصد دانش آموز تیزهوش و نخبه دارد، با حذف کامل مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی در متوسطه اول فرصت جولان مدارس غیردولتی که از حیث آموزشی خدماتی فراتر از سایر مدارس ارائه می دهند با شهریه های نجومی پدیدار خواهد شد.

وی بیان کرد: باتوجه به عدم توان پرداخت شهریه این مدارس برای تمامی اقشار جامعه به نوعی تضاد طبقاتی بیش از پیش در نظام آموزشی کشور رخ نمایی می کند، با نگرش به تأثیر زیاد همسالان و دوستان در دوران بلوغ و متوسطه اول این رویه می تواند فرصت شهود استعداد بسیاری از دانش آموزان را از آنان سلب کند.

شاکری زاده با اشاره به اینکه اعلام دیرهنگام خبرحذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی در پایه هفتم تنها چند ماه قبل از برگزاری این آزمون باعث به کما رفتن بسیاری از دانش آموزان و خانواده هایی شده که چندین سال برنامه ریزی و صرف هزینه های سنگین کرده بودند،اظهار کرد: بهتر بود همانند حذف کنکور سراسری، حذف این آزمون نیز فرایند تدریجی و چند ساله ای داشته باشد.

** بهتر بود اگر...

جمیله کریمی از معلمان مقطع ابتدایی شهر شیراز در این باره معتقد است: حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان گام خوبی برای کاهش استرس ناشی از قبول شدن یا نشدن در آزمون ها بود آن هم برای بچه هایی که از نظر شرایط سنی در موقعیت بسیار حساس قرار داشتند.

وی اظهار کرد: با حذف آزمون بازهم چالش و نگرانی هایی در ارتباط با سوق یافتن والدین به مدارس غیرانتفاعی وجود دارد. کریمی گفت: از سوی دیگر، اجرای این مصوبه ناگهانی بود و به خیلی از دانش آموزان که خود را برای آزمون امسال آماده کرده بودند ضربه روحی وارد شد؛ برای حذف این آزمون ها باید ابتدا به دانش آموزان و خانواده های آنها اطلاع داده می شد یا این که قبولی و ورودی این مدارس را به تدریج کاهش می دادند نه این که به صورت ناگهانی این آزمون حذف شود.

این معلم پایه اول ابتدایی مدارس شیراز گفت: باید در نظرداشته باشیم که این عده از دانش آموزان از بچه های فعال و پرتلاش و باهوش بودند که حذف این آزمون در این زمان باعث وارد شدن ضربه به روح و روان آنها شده است.

** حذف هزینه های غیرضروری فرایند آموزش

صدیقه آذرشب مدیر دبستان رازی 2 ناحیه چهار آموزش و پرورش شیراز حذف آزمون های ورودی مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان را گام مهمی در راستای برقراری عدالت آموزشی و ایجاد فرصت برابر برای همه دانش آموزان دانست و گفت: این اقدام هزینه های اضافی و غیرضروری که در سال های گذشته به خانواده ها برای آماده کردن دانش آموزان مقطع ابتدایی برای شرکت در این آزمون ها تحمیل می شد را حذف می کند.

وی افزود: کوتاه شدن دست موسساتی که به بهانه آزمون های ورودی مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان مبادرت به برگزاری کلاس و یا فروش کتابهای بعضاً غیر استاندارد کمک آموزشی و تست می کنند از دیگر نکات مثبت دستور وزیر آموزش و پرورش در این خصوص است.

آذرشب اضافه کرد: حذف رقابت های ناسالم و استرس زا در دانش آموزان، توجه بیشتر به آموزش مهارت های زندگی و حقوق شهروندی در مدارس ابتدایی و رفع دغدغه و نگرانی خانواده ها به ویژه خانواده های کم بضاعت که توانایی پرداخت هزینه های کلاس های فوق برنامه و کمک درسی را ندارند از دیگر فواید این تصمیم است.

** پای صحبت رتبه برتر کنکور که به مدرسه تیزهوشان نرفت

سروش فرهنگیان رتبه هفت کنکور تجربی منطقه یک سال 95 که هم اینک مشغول تحصیل در دانشگاه شیراز است در گفتگویی به خبرنگار ایرنا گفت: با پایان دوره ابتدائی در امتحان ورودی مدرسه تیزهوشان شرکت و در این آزمون قبول شدم اما چون دوست نداشتم شیطنت و بازی های کودکانه ام را فدای دروس فشرده کنم، باوجود اصرار خانواده به مدرسه تیزهوشان نرفتم.

او ادامه داد: شمار قابل توجهی از دانش آموزانی که در مدارس تیزهوشان تحصیل می کنند اغلب در ابعاد اجتماعی ضعیف هستند ، مدل امتحان ورودی مدارس تیزهوشان نیز روشی اشتباه بود که دانش آموزان می بایست از مدتها قبل از امتحان تلاش زیادی در فراگیری دروس ریاضی ، علوم و ادبیات کنند تا بتوانند خوب تست بزنند در صورتی که اگر این امتحان ورودی تنها به تست هوش خلاصه می شد نیاز به آمادگی قبلی زیادی نداشت و افرادی که واقعا از بهره هوشی بالایی برخوردار بودند به این مدارس وارد می شدند.

فرهنگیان حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی در دوره متوسطه اول را به واسطه فراهم کردن آزادی عمل و امکان کودکی کردن کودکان دبستانی را مفید دانست و افزود: وجود مدارس تیزهوشان تنها برای مقطع تحصیلی متوسطه دوم مناسب و کارآمدتر است چون دروس تخصصی تر و علاقه دانش آموزان نیز تا حدودی شناسایی شده و آنها می تواند با درکی بیشتر مسیر و آینده خود را انتخاب کنند.

** افسردگی حاصل نگرانی و فشار زیاد رقابت

سجاد عظیمی که دو دوره راهنمایی و دبیرستان خود را در مدارس سمپاد(تیزهوشان) گذرانده و اکنون خود را برای آزمون کارشناسی ارشد آماده می کند به خبرنگار ایرنا گفت: تمام دوران کودکی و نوجوانی خود را در استرس رقابت و درس خواندن گذراندم و متاسفانه حاصل آن اکنون بیماری عصبی و افسردگی برایم شده به گونه ای که به تمام حوادث پیرامون زندگی ام بی تفاوت شده ام.

او افزود: تمام دوران کودکی ام را با حجم زیادی از استرس و رقابت کردن گذراندم در صورتی که اکنون غبطه می خورم که چرا در آن دوران، کودکی ام را نکردم و خیلی زود به دنیای رقابتی بزرگترها وارد شدم.

از سوی دیگر گروه اندکی از خانواده های دانش آموزانی که خود را برای آزمون مدارس تیزهوشان آماده کرده بودند با تصمیم حذف آزمون ورودی مقطع متوسطه اول مخالف بودند که حسین بقال پور یکی از آنها بود.

 این تصمیم خیلی ناگهانی بود و باید حداقل سال آینده اجرا می شد،اکنون که فرزند من از حدود یکسال گذشته برای ورود به مدرسه تیزهوشان و آزمون ورودی تلاش زیادی کرده و حتی حدود دو میلیون تومان هزینه کلاس ها و آزمونهای آمادگی فرزندم کرده ام و اکنون در آستانه ثبت نام برای آزمون خبر حذف از سوی مسئولان اعلام می شود.

با این وجود، شمار زیادی از خانواده هایی که فرزندان آنها در مقطع ابتدایی در حال تحصیل هستند در گفت وگو با خبرنگار ایرنا از این تصمیم شورای عالی آموزش و پرورش ابراز رضایت کردند و گفتند: حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی باعث بازگشت آرامش به بچه ها و خانواده های آنها شده است.