تصور کشوری حادثه خیز اما بدون هلال احمر

اگر نیروهای داوطلب وجود نداشتند که برای آشنایی با مباحث ایمنی و کمک‌های اولیه، فعال باشند و داوطلبانی نبودند که در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و کمک به نیازمندان نقش‌آفرینی کنند، بی‌گمان در چنین شرایطی میزان تاب‌آوری جامعه به پایین‌ترین سطح می‌رسید و آمار فقر و اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی هم افزایش پیدا می‌کرد.

اما با غیرت نیروهای فداکار هلال‌احمر که بی‌چشمداشت، توان توانمندان را به نیاز نیازمندان می‌رسانند، حالا هلال‌احمر به‌عنوان جمعیتی انسان‌دوستانه و محبوب در جامعه شناخته می‌شود که امید، آرامش و بشردوستی را به جامعه تزریق می‌کند.

بزرگ‌ترین سرمایه این جمعیت مردمی، وجود همین داوطلبان غیوری است که منافع نیازمندان را به منافع شخصی خود ترجیح می‌دهند. این روزها جمعیت هلال‌احمر با این نیروهای نخبه و مثال‌زدنی در بحران مالی جدی ‌بسر می‌برد که ادامه فعالیت‌های بشردوستانه این جمعیت را هم دچار چالش جدی کرده است. بی‌گمان، حمایت دولت و مجلس از بزرگ‌ترین نهاد مردمی کشور می‌تواند بذر امید را در دل نیازمندان بکارد و آنها را به روزهایی آرام‌تر و مطمئن‌تر، نوید دهد.

اگر اعتبار هلال احمر تامین نشود

شکی نیست که بزرگ‌ترین سرمایه هر کشوری، سرمایه‌های انسانی و اجتماعی آن است. دکتر بهروز کارخانه‌ای، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان همدان معتقد است: جمعیت هلال‌احمر به عنوان عظیم‌ترین سرمایه اجتماعی کشور، می‌تواند باعث افتخار دولت و البته کشور ایران باشد.

از آنجا که اقدامات و اهداف هلال‌احمر با اهداف فرهنگی دولت، همچنین کوشش برای برقراری صلح پایدار میان ملت‌ها آمیخته شده است، می‌توان به این جمعیت مردم‌نهاد به دید یک سرمایه مهم اجتماعی نگاه کرد که این نهاد می‌تواند به عنوان نماد توسعه اجتماعی و فرهنگی نیز در کشور به فعالیت بپردازد.

مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان همدان خاطرنشان می‌کند: تصمیمات نمایندگان مجلس در راستای حمایت از هلال‌احمر، حاکی از درک مفهوم سرمایه اجتماعی بودن جمعیت است. وقتی به اهداف جمعیت هلال‌احمر می‌نگریم با ساختاری روبه‌رو می‌شویم که مجلس وظایف بزرگی را برعهده آن نهاده است که البته برای انجام این وظایف و همینطور حفظ این سرمایه اجتماعی، نیازمند حمایت دولت هستیم.

کارخانه‌ای با اشاره به اینکه امروزه در جهان، حرف اول و آخر را سرمایه‌های اجتماعی می‌زند، تاکید می‌کند: کشور ما امروزه نیازمند این است که مشکلاتش را با سرمایه‌های اجتماعی خود حل کند که بارزترین شاخص آن، جمعیت هلال‌احمر است، چراکه به دست خود مردم اداره می‌شود، بنابراین نمایندگان مجلس نیز باید نه به عنوان یک ارگان هزینه‌بر، بلکه به عنوان یک سرمایه اجتماعی بی‌نظیر به تداوم فعالیت‌های آن کمک کنند.

در ایران ۳۶۰ شهر داریم که در هر شهر چند پایگاه جمعیت وجود دارد. همگی اعضای این پایگاه‌ها، اعضای داوطلب جمعیت هستند. حال در نظر بگیرید که اگر این پایگاه‌ها در شهرها تعبیه نمی‌شد، دولت مجبور بود با هزینه هنگفتی برای استخدام نیرو و برقراری این پایگاه‌ها مواجه شود.

به باور کارخانه‌ای، نباید فراموش کرد که به‌ واسطه آموزش به اعضای جمعیت هلال‌احمر است که هزینه سلامت دولت کاهش پیدا می‌کند. این آموزش‌ها با وجود طرح‌های متفاوتی مثل «طرح خادم» و «طرح دادرس» به خانواده‌ها و مدارس نیز تزریق می‌شود. از طرف دیگر به‌واسطه وظیفه نوع‌دوستی و تعاونی که بین اعضای جمعیت رواج دارد، روحیه بزهکاری و آسیب اجتماعی نیز کنترل می‌شود. البته همه اینها در شرایطی محقق می‌شود که حمایت همه‌جانبه‌ای برای ماندگاری جمعیت ارائه شود.

اگر اعتباری که جمعیت نیاز دارد، تامین نشود به قول این گفته مسئول «دیگر نباید از جمعیت در حوادث جاده‌ای و کوهستانی، انتظار امدادرسانی داشت. دیگر نباید منتظر باشیم که جمعیت حل مشکلات دارویی، آموزش و پیشگیری از بروز برخی حوادث را انجام دهد. در این صورت فعالیت‌های جمعیت نیز مثل برخی کشورهای دیگر، به یکسری فعالیت‌های بشردوستانه و خیرخواهانه کوچک تبدیل می‌شود. در حالی که در اساسنامه و تاییدیه‌ای که به امضای مجلس رسیده است، وظایف خطیرتری برای هلال‌احمر در نظر گرفته شده است.

به‌روزرسانی تجهیزات هلال‌احمر نیازمند اعتبار است

بدون تجهیزات امروزی، فعالیت‌های امدادی به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. حمید ره‌انجام مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان قزوین می‌گوید: همانطور که تکنولوژی در همه عرصه‌های اجتماعی پیشرفت کرده است، آموزش‌ها، تجهیزات کاربردی نجات، خودروها، آمبولانس‌ها و همینطور تکنولوژی نجات در دریا و هوا نیز باید به‌روزرسانی شود که این امر نیازمند اعتبارات و منابع مالی ویژه است.

ایران از جمله کشورهای حادثه‌خیز منطقه است که نحوه مقابله با این حوادث، علم و تجهیزات مخصوص به خود را می‌طلبد، بنابراین مدیران دستگاه‌های خدمت‌رسان مثل هلال‌احمر باید از تمامی منابع خود به نحو احسن استفاده کنند که این هدف هم جز با تخصیص اعتبارات کافی محقق نخواهد شد.»

ره‌انجام خاطرنشان می‌کند: نیروی انسانی موجود در جمعیت، علاوه بر کارکنان آن، داوطلبانی از جنس خود مردم هستند که با اراده شخصی، فداکاری و حسی انسان‌دوستانه، خود را وقف هدفی والا کرده اند که آن، نجات جان نوع بشر است.

مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان قزوین تاکید می‌کند: باید با ارائه آموزش‌های تکمیلی و تخصصی و همینطور در اختیارگذاشتن امکانات و تجهیزات، قدم‌های محکمی را برای ارتقای سطح آمادگی کشور در برابر حوادث برداریم. از جمله این امکانات امدادی مورد نیاز، تجهیزات فردی برای برخورد با حوادث مختلف، همچنین در اختیارگذاشتن تجهیزات نجات به‌روز شده است.

جمعیت هلال‌احمر از جمله دستگاه‌هایی است که نیروهای خود را به‌صورت مداوم آموزش می‌دهد و با وجود هزاران نیروی داوطلب که با امکانات اندک هلال‌احمر فعالیت می‌کنند، خدمات باکیفیتی را به جامعه ارائه می‌کنند. این در حالی است که ارزش ریالی این خدمات، اگر بر دوش دولت باشد، بودجه سرسام‌آوری را رقم خواهد زد.

اینجاست که دولت و نمایندگان مجلس باید برای صیانت از حقوق مردم شریف ایران، حفظ انگیزه داوطلبان و نجاتگران، همچنین ارائه برنامه‌های متنوع اجتماعی، با نگاه حمایتگرانه‌تری به جمعیت هلال‌احمر توجه کنند، چراکه اعضای مجلس شورای اسلامی، نمایندگان همین مردمی هستند که در مواقع آسیب و بحران، از خدمات داوطلبان بهره‌مند می‌شوند.

ره‌انجام ابراز امیدواری می‌کند که با تلاش نمایندگان مجلس، به‌ خصوص در کمیسیون‌های اجتماعی، تلفیق و بهداشت و درمان، حداقل موضوع بازگشت حق ثبت اسناد رسمی برای جمعیت هلال‌احمر محقق شود.

کشور بیمه هلال‌احمر است

در دورافتاده‌ترین نقاط کشور هم هلال‌احمر، حضوری چشمگیر دارد. دکتر احسان نصیری، مشاور رئیس جمعیت هلال‌احمر می‌گوید: هلال‌احمر به نوعی یک بیمه برای همه مردم کشور محسوب می‌شود و اگر حادثه‌ای رخ دهد، مردم روی این بیمه، حساب باز می‌کنند.

هلال‌احمر طی ۱۰۰ سال تلاش و افزایش دانش امدادی مردم و همینطور تربیت نیروی امدادگر توانسته اعتماد مردم را جلب و در حوادث عظیم، به نجات آسیب‌دیدگان اقدام کند.

نصیری خاطرنشان می‌کند: جمعیت هلال‌احمر دو ویژگی بارز دارد. یکی اینکه جمعیت تنها نهادی است که وظیفه اصلی آن، امدادونجات است. در کشور هیچ ارگان دیگری، ذاتا به این وظیفه نمی‌پردازد. دوم اینکه جمعیت یک نهاد داوطلب‌محور است که داوطلبان بدون چشمداشت، در راه امدادرسانی به آسیب‌دیدگان تلاش می‌کنند.

اگر قرار بود امدادرسانی که به‌دست داوطلبان انجام می‌شود، برعهده کارکنان هلال‌احمر نهاده می‌شد، هزینه هنگفتی بر دوش جمعیت تحمیل می‌شد. حال باید تامل کنیم که آیا این بی‌مهری نیست که این نیروهای داوطلب و همیشه در صحنه، صرفا به خاطر کمبود اعتبارات و به‌تبع آن نبود تجهیزات و امکانات کافی، نتوانند به فعالیت‌های امدادی خود ادامه دهند.

بیش از نیمی از انبارهای امدادی جمعیت، تقریبا در همه نقاط کشور شارژ نشده‌اند و می‌توان گفت تراز ورودی انبارها به خروجی آن، منفی است. حیف نیست که این نیروهای آموزش‌دیده، به‌خاطر نبود لجستیک و ابزار کافی، به یک تیم ناکارآمد تبدیل شده و در نتیجه هزینه‌های مالی و جانی زیادی به کشور تحمیل شود.

مشاور رئیس جمعیت هلال‌احمر یادآور می‌شود: تقریبا ۱۲ سال است که هیچ خودرو امدادی جدیدی به‌طور عمده خریداری نشده است. حتی برخی از خودروهای امداد ما برای دوره جنگ تحمیلی است. شاید در طول این سال‌ها، به‌صورت موردی، خودروهایی خریداری شده باشد، اما هیچ‌گاه مثل سال ۸۱ که به‌طور عمده ۳۰۰ آمبولانس خریداری شد، نتوانسته‌ایم تجهیزات عمده و ضروری خریداری کنیم.

وی اظهار می‌کند: هلال‌احمر، اعتبار کلانی نمی‌خواهد. ما برای آموزش و تربیت نیروهای امدادی، خرید لباس و حتی هزینه انرژی، اعتبار کافی در اختیار نداریم. شاید دلیل این مسئله این باشد که نمایندگان تصور می‌کنند داوطلبان، داوطلب‌اند و نیاز به اعتبار ندارند. در حالی که هزینه‌های دیگر را نادیده می‌گیرند.

نصیری تاکید دارد: «در واقع با آمادگی کامل پدافند غیرعامل و وجود تجهیزات کافی برای امدادونجات، احتمال آسیب، کاهش خواهد یافت. علاوه بر این، ایران یک کشور حادثه‌خیز است، بنابراین آمادگی ارگانی مثل هلال‌احمر یکی از الزامات جدی در کشور ماست.»

توانمندی هلال‌احمر، توانمندی دولت و ملت است

هلال‌احمر و مردم، از همدیگر جدا نیستند و هر دو در واقع، یک پیکره واحد هستند. غلامعلی فخاری اشرفی معاون امدادونجات جمعیت هلال‌احمر استان مازندران تاکید می‌کند: از آنجایی که جمعیت به عنوان معین دولت شناخته می‌شود و وظیفه رسیدگی به حوادث را برعهده دارد، می‌توان گفت که توانمندی هلال‌احمر در این حوزه، به معنای توانمندی دولت و از طرف دیگر ضعف هلال‌احمر به مثابه ضعف دولت است.

به باور وی، هلال‌احمر، همه امور مربوط به امدادونجات را به‌خوبی انجام می‌دهد. با کمیته‌های مختلف دولتی همکاری دارد. حتی با دستگاه‌های مدیریت بحران در تعامل است. با این وجود در تخصیص اعتبارات به این نهاد پرتلاش و مردمی، بی‌مهری می‌شود.

ایران یکی از ۵ کشور حادثه‌خیز در قاره آسیاست. همانطور که می‌دانیم، در سال‌های اخیر شاهد حوادثی مثل رانش‌زمین، خشکسالی‌ها، سرمای شدید، حریق جنگل‌ها و همینطور سیلاب‌ها بوده‌ایم. وجود امکانات و تجهیزات کافی در انبارهای امدادی هلال‌احمر، می‌تواند تاثیرات زیادی در پیکره جمعیت و آمادگی در حوزه امداد و نجات داشته باشد.

امروزه هیچ تناسبی بین «حوادث و نیازهای مردم به امداد» و «توانمندی‌ها و امکانات جمعیت» وجود ندارد. در واقع تجهیزات امدادی به حدی نیست که پاسخگوی نیازهای مردم باشد چراکه انبارهای امدادی تقریبا خالی شده است. همچنین در حوزه پدافند غیرعامل نیز آمادگی نداریم در حالی که تاکید رهبر معظم انقلاب بر آمادگی کشور در این حوزه بسیار زیاد است.»