فرسودگی شغلی زنان معلم

روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم نرگس ملک زاده آورده است: این نکته نشان از درستی این ادعاست که افسردگی شغلی اولین دلیل فرسودگی است. فرسودگی شغلی نوعی اختلال است که به دلیل قرار گرفتن طولانی‌مدت شخص در معرض فشار روانی ایجاد می‌شود. در نظریه‌های معروف به نظریه فرسودگی شغلی سه مولفه «خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و عملکرد کاهش یافته» نشانگانی از این اختلال است.

دو مورد از مولفه‌های مطرح شده در این نظریه ارتباط مستقیمی با وجود عوامل استرس‌زا در محیط کاری دارد. طبق آمار اعلام شده در کشور 16.8 درصد زنان دچار افسردگی هستند و 60 درصد زنان شاغل، فرسودگی شغلی را تجربه می‌کنند. در بین زمینه‌های شغلی مختلف، معلمی درکنار مشاغلی چون پرستاری، مددکاری اجتماعی در رده ششم مشاغلی است که نرخ بالایی از افسردگی را به خود اختصاص داده است. با توجه به موارد بیان شده دور از ذهن نیست که افسردگی تهدیدی جدی برای زنان معلم در ایران باشد.

وزارت آموزش و پرورش تنها وزارتخانه زنانه دولت است و با تکیه بر آمارهای ارایه شده در بالا، بیش از نیمی از کارکنان آن در خطر تهدید یا تشدید فرسودگی شغلی ناشی از افسردگی هستند. اما آموزش و پرورش به صورت خاص برای اسکلت‌بندی زنانه خود چه تدبیری اندیشیده و چه اقداماتی انجام داده است؟ در بحث کلان سلامت زنان و بهداشت روانی آنها خبر از تدوین «سند سلامت» به گوش می‌رسد؛ که این برنامه ملی راهنمای تمام سازمان و ارگان‌ها برای تدوین برنامه عملیاتی و منسجم در حوزه ارتقای سلامت زنان قرار خواهد گرفت. اما باید منتظر ماند و دید مدلی که برای اجرای این سند درآموزش و پرورش ارایه می‌شود چگونه است و فاصله حرف تا عمل در اجرای این سند تا کجا خواهد بود.

چندی پیش اعلام شد موافقتنامه‌ای مشترک بین معاونت ریاست‌جمهوری در امور زنان و خانواده با وزارت آموزش و پرورش امضا شده که در آن برنامه‌های آموزشی در زمینه ارتقای مهارت مربیان، طرح‌های نشاط و سلامت دانش‌آموزان و بهبود وضعیت بهداشت روانی و جسمانی خانواده‌ها گنجانده شده است. کلیت امضای این موافقت نامه بسیار ارزشمند است زیرا دختران و زنان تحت پوشش خود را به اصطلاح «بیمه اجتماعی و فرهنگی» کرده است.

اما شایسته است با وجود پست سازمانی مشخص به نام مدیرکل امور زنان در وزارتخانه آموزش و پرورش و فراوانی مشکلات زنان معلم که زمینه‌ساز فرسودگی شغلی آنها می‌شود توجه ویژه‌تری نسبت به نیازهای فردی و شغلی زنان معلم صورت گیرد.

یکی از دلایل حذف آزمون‌ها در دوره ابتدایی بازگشت شادی و برگرداندن فرصت کودکی به آنها بیان شده است. یکی دیگر از عوامل شاد کردن محیط‌های آموزش و گرفتن بازخورد آموزشی مناسب از شادی، داشتن معلمانی شاد و با حوصله است. می‌گویند: از کارکنان بی‌انگیزه انتظار عملکرد عالی نمی‌رود، همچنان که از چوب نیم سوخته انتظار آتش فروزان نیست!