خروج آمریکا از سازمان تجارت جهانی و اخلال در نظام بین الملل

ترامپ روز 18 اردیبهشت از برجام به عنوان یک معاهده بین المللی و مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل خارج شد و تحریم های اقتصادی را علیه ایران برگرداند. این اقدام وی با واکنش های منفی مقامات اروپایی و بین المللی همراه بود. روسیه، چین و دیگر اعضای گروه 1+5 با انتقاد شدید از آمریکا اعلام کردند که به توافق هسته ای پایبند می مانند.

فدریکا موگرینی پس از خروج آمریکا از برجام اعلام کرد: اتحادیه اروپا همچنان به برجام پایبند و مصمم به حفظ آن است و بر اساس منافع خودش عمل می کند. توافق هسته‌ای با ایران نتیجه ۱۲ سال دیپلماسی و متعلق به همه جهان است. ما در کنار سایر اعضای جامعه بین المللی این توافق را حفظ خواهیم کرد.

آمریکا سال گذشته میلادی با ادعای لطمه خوردن به رشد اقتصادی کشورش از پیمان آب و هوایی پاریس خارج شد. این توافقنامه با هدف جلوگیری از افزایش دمای کره زمین بیش از دو درجه سلسیوس، در دسامبر 2015 در پایتخت فرانسه به امضای نمایندگان نزدیک به 200 کشور دنیا رسید و سال 2016 میلادی پس از پیوستن آمریکا و چین به مرحله اجرا در آمد. این اقدام واشنگتن واکنش منفی بسیاری از مقامات کشورهای جهان از جمله امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه را در پی داشت.

آمریکا در دسامبر 2017 (آذر 96) از یک پیمان سازمان ملل با عنوان بیانیه «نیویورک» درباره بهبود مدیریت وضعیت پناهجویان و مهاجران بخاطر مغایرت با سیاست های مهاجرتی دولت ترامپ خارج شد. اقدامات اخیر دولت ترامپ تحت عنوان سیاست 'بدون ارفاق' در مورد تفکیک پناهجویان از کودکانشان بطور واضح نشانگر عدم تطابق سیاست های ترامپ با این پیمان جهانی بوده است.

مایک پمپئو وزیر خارجه و نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد روز 19 ژوئن(29 خرداد) در یک نطق رسانه ای از خروج آمریکا از شورای حقوق بشر خبر دادند و در نامه ای این تصمیم را عملی کردند. درحالیکه نظامیان اشغالگر صهیونیستی با آتش گشودن به سوی شهروندان غیر نظامی فلسطین که در راهپیمایی بزرگ بازگشت شرکت کرده بودند، شمار بسیاری از آنها را کشته و زخمی کردند، با اینحال آمریکا شورای حقوق بشر را به تعصب مزمن علیه رژیم صهیونیستی متهم کرد و تصمیم دولتش برای خروج از این شورا را انتقاد به عملکرد رهبران جهان در این خصوص دانست.

پس از این نقض های آشکار قوانین بین المللی نوبت به خروج سازمان تجارت جهانی رسیده است. اکنون آمریکا قصد دارد برای سلب مشمولیت از دو اصل مهم سازمان تجارت جهانی، از آن خارج شود. تارنمای «آکسیوس» طی چند روز اخیر گزارشی را پیرامون طرح «قانون تعرفه منصفانه و متقابل ایالات متحده» منتشر کرده که به ترامپ اجازه می دهد بدون کسب رضایت کنگره و بدون توجه به قوانین بین المللی تعرفه ها را به دلخواه خود افزایش دهد.

بنا بر این طرح، دولت ترامپ می تواند از اصول «کشور دوست بهره مند» و «تعرفه های تثبیت شده» خارج شود. بر اساس اصل کشور دوست بهره مند، کشورها نمی توانند خارج از توافقنامه های تجارت آزاد برای هر کشوری تعرفه متفاوتی وضع کنند. اصل تعرفه های تثبیت شده نیز حداکثر به نرخ تعرفه مجاز اطلاق می شود که اعضای سازمان تجارت جهانی در مورد آن توافق کرده اند.

یک منبع آگاه به آکسیوس گفت، خروج از این دو اصل «به مثابه خارج شدن از سازمان تجارت جهانی است».

امروز آمریکا با خروج از توافقات و پیمان های بین المللی عملا علیه نظام بین الملل شورش کرده است و با این کار نشان داد هیچ اعتبار و ارزشی برای نهادهای بین المللی و قوانین و توافقنامه هایی که زیر نظر آنها صادر می شود، قائل نیست.

با اینحال دولت ترامپ تلاش کرده تا به یک توافق جامع و کامل با کره شمالی دست پیدا کند اما با توجه به سیاست های این کشور برای خروج از معاهده های بین المللی ، بعید به نظر می رسدکه واشنگتن به توافق احتمالی با کره شمالی هم پاینبد بماند.

اینکه سیاست «اول آمریکا» ترامپ چه آورده هایی در کوتاه مدت برای آمریکا به همراه داشته است احتمالا در انتخابات میان دوره ای کنگره این کشور در ماه نوامبر (آبان- آذر) مشخص خواهد شد ولی این سیاست یک چرخش اساسی در سیاست خارجی آمریکا در دهه های اخیر محسوب می شود؛ سیاستی که بعد از جنگ جهانی دوم در قالب طرح های حمایتی همچون طرح مارشال نفوذ آمریکا از نقاط مختلف جهان را به همراه داشته وعملا رهبری آمریکا در عرصه بین الملل را تثبیت کرده است.