گذر اروپا از اراده سیاسی به فاز اقدامات عملی

 این نخستین بار از زمان خروج آمریکا بود که وزیران خارجه کشورهای عضو برجام برای بررسی راه حل‌ها و پیشنهادهای مطرح شده با هدف تداوم تعاملات با تهران، در نشست کمیسیون مشترک گرد هم آمدند.

بر مبنای آنچه که در بیانیه پایانی نشست آمده است، طرف‌ها متعهد شده اند تا در 11 مورد، از جمله استمرار کانال‌های مالی، تداوم صادرات نفت، محصولات نفتی و میعانات گازی ایران و همچنین روابط مربوط به حوزه های کشتیرانی و بیمه، اقدامات عملی صورت دهند.

«لارنس نورمن» خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال در همین رابطه به نقل از منابع خبری خود می نویسد: بنا به آنچه مقامات [اروپایی] می گویند، کارهایی جدی و تدابیری ویژه برای کمک به حوزه بانکی و پرداخت های نفتی ایران در نظر گرفته شده است.

اظهارات روز جمعه «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران هم موید همین موضوع است. وی پس از شرکت در نشستی با همتایان خود، در جمع خبرنگاران گفت: آنچه ما امروز شنیدیم، کاملاً روش‌های عملیاتی است و معتقدیم اگر اراده سیاسی‌ که امروز اینجا نشان دادند، در سطوح مختلف اعمال شود، می‌توان کار را بدون مشکل ‌پیش برد.

ظریف ادامه داد: جلسه امروز یک گام به پیش بود. توافق کردیم که اقدامات خوبی را انجام دهیم. امروز جامعه بین المللی از این اراده سیاسی اعضای باقی مانده برجام در سطح وزرا مطمئن است. آنها آمادگی دارند از شرکت های خود حمایت کنند؛ منابع مالی در اختیار شرکت هایشان قرار بدهند و مسیرهای تبادلات بانکی را هموار کنند. به نظر من این یک پیام مهم برای جامعه اقتصادی است.

بخش مهمی از بیانیه روز جمعه، به موضوع تداوم همکاری شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی با ایران پرداخته است که عموما فعالیت چندانی در بازار آمریکا ندارند.

بر این مبنا همه طرف‌ها، به ویژه کشورهای اروپایی، متعهد شده‌اند که حمایت‌های لازم را از «کنشگران اقتصادی که با ایران تجارت می‌کنند، به‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که شاکله اصلی بسیاری از اقتصادها محسوب می‌شوند» صورت دهند.

آنگونه که خبرگزاری فرانسه تعبیر کرده است، این موضوع به معنای «متصل نگه داشتن ایران به اقتصاد جهانی، در غیاب آمریکا و با وجود تحریم ها است».

آمریکا اردیبهشت ماه از برجام خارج شده و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را ظرف مدت سه تا 6 ماه اعلام کرده بود. اتحادیه اروپا قرار است برای مقابله با این تحریم‌ها در گام نخست، قانون موسوم به «مسدودساز» را با هدف حمایت از کسب و کارهای همکار با ایران عملیاتی کند.

«ژان ایو لو دریان» وزیر امور خارجه فرانسه درخصوص اقدامات صورت گرفته برای مقابله با این تحریم ها گفت: سعی ما این است که بسته اقتصادی را تا پیش از تحریم‌ها اجرایی کنیم. برای ماه اوت (مرداد) کمی زودهنگام است، اما تلاش داریم آن را به ماه نوامبر (آبان – آغاز تحریم‌های نفتی) برسانیم.

«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه هم پس از نشست کمیسیون مشترک برجام، با حمایت از تقویت روابط با تهران تصریح کرد: اقدام غیرموجه آمریکا در خروج از برجام نباید مورد بی‌توجهی قرار گیرد. همه طرف‌ها اتفاق‌نظر داشتند که این تصمیم، نقض شدید مفاد توافق و عامل آن، تمایل به سیاسی کردن موضوع ایران بوده است.

انزوای واشنگتن در عرصه بین‌المللی و مقابله متحدان نزدیک آمریکا با این کشور، علاوه بر دیپلمات‌های حاضر در نشست، توجه رسانه‌ها را هم به خود جلب کرد. نشریه نیوزویک در این رابطه نوشت: خروج آمریکا از برجام، چین، روسیه و اروپا را به یک نقطه همگرایی رسانده است.

این نشریه ادامه داد: دیپلمات‌های ارشد چین، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، روسیه و انگلیس به ایران اطمینان خاطر داده‌اند که راغب به حفظ این توافقِ تاریخیِ مورد غضب آمریکا هستند.

ظریف هم در صحبت‌های خود در جمع خبرنگاران، به این موضوع اشاره کرد و گفت: به صورت کلی، آنچه که من در این جلسه برداشت کردم، این است که تمام اعضای برجام که لااقل سه عضو آن از متحدین نزدیک آمریکا هستند، اراده سیاسی دارند تا در مقابل اقدام آمریکا بایستند. شاید این اولین باری است که چنین اقدامی در این سطح صورت می گیرد.

وزیر خارجه کشورمان یادآور شد که با این وجود، «جمهوری اسلامی ایران این حق را برای خودش محفوظ نگه داشته تا در برابر تخلف رسمی و بزرگ آمریکا، اقداماتی که در برجام آمده را تعویق بیندازد تا اینکه مطمئن شود منافع مردم ایران تضمین می شود».