ترامپ، عامل بحران در اقتصاد جهانی

هشدار خطر از زبان کریستین لاگارد رئیس صندوق بین المللی پول صادر شده است. او هشدار داد که جنگ تجاری میان آمریکا و چین می تواند به آندسته از بازارهای نوظهور که دچار تزلزل هستند «شوک» وارد کند.

به باور وی، بحران احتمالی پیش رو اقتصادهایی را درگیر خواهد کرد که به هم متصل بوده و می تواند همچون دومینو کشورهای زیادی را به خطر بیفکند. اولین قربانیان بحران آتی، ترکیه و آرژانتین هستند که مدتی است با فرار سرمایه دست و پنجه نرم می کنند.

لاگارد به روزنامه فایننشال تایمز گفت که صندوق بین المللی پول فعلا نشانه ای از مسری بودن این بحران مشاهده نکرده است اما هشدار داد که ممکن است تغییری در مسیر حرکت بحران به وجود آمده و اوضاع به سرعت تغییر کند. به نظر رئیس صندوق بین المللی پول، «بلاتکلیفی و فقدان اعتماد که ناشی از تهدیدهای موجود در عرصه تجارت است» جزو مهمترین خطرات پیش روی اقتصادهای در حال توسعه است.

هشدار لاگارد در آستانه اجرای دور بعدی عملیات ترامپ در جنگ تجاری با چین مطرح شده است. رئیس جمهوری آمریکا گفته که تعرفه های تازه ای بر 200 میلیارد دلار از کالاهای چینی وضع خواهد کرد. چین نیز آرایش تهاجمی گرفته و خبر داده است که دست به حمله تجاری متقابل خواهد زد.

جنگ تجاری آمریکا با چین تمام ماجرا و تنها عامل هراس افکن برای اقتصادهای نوظهور نیست. دلار قوی به اندازه تعرفه های چند میلیاردی، بحران زاست. ارزش دلار آمریکا تقویت شده و این نگرانی و سوال را ایجاد کرده است که آیا شرکت های بدهکار می توانند بدهی دلاری خود را بدون دردسر کمتری پرداخت کنند.

**ترکیه و آرژانتین قربانیان بحران اقتصادی

در حال حاضر، مهمترین بحران های اقتصادی در آرژانتین و ترکیه ریشه دوانیده است. هر دو کشور مسائل سیاسی و مالی خاص خود را دارند. اما بحران اقتصادی مرز سیاسی و محدوده مالی خاصی نمی شناسد. از این رو، ممکن است این بحران دیر یا زود در آفریقای جنوبی، اندونزی و برزیل ظهور کند. در هفته های گذشته سرمایه زیادی از این کشورها خارج شده و بعید نیست بازار و اقتصاد آنها با تلنگری آسیب شدید ببیند. خبرگزاری فرانسه هم نوشته، ضعف ارزهای اقتصادهای نوظهور می تواند صادرات کشورهای منطقه یورو از جمله آلمان و اسپانیا را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

بانک مرکزی ترکیه قرار است روز پنجشنبه جلسه ای برای بررسی افزایش نرخ بهره بانکی تشکیل دهد. احتمالا این نرخ افزایش پیدا خواهد کرد و سرمایه گذاران تا اندازه ای اعتماد و همچنین اعتماد به نفس کافی را برای بازگشت به ترکیه به دست خواهند آورد.

ترکیه از توطئه آمریکا برای ضربه زدن به اقتصاد این کشور سخن می گوید. در سوی دیگر، مردم آرژانتین نیز معتقدند کشورشان سال هاست قربانی سیاست های صندوق بین المللی پول شده؛ نهادی که نظام مالی مورد نظر آمریکا و مجموعه غرب را پس از جنگ جهانی دوم پایه ریزی کرد.

این صندوق 50 میلیارد دلار به آرژانتین وام می دهد و در عوض خواستار ریاضت اقتصادی در آن کشور شده است. بوینس آیرس بخش اول وام را گرفته و گفته که می خواهد اقساط بعدی وام به سرعت پرداخت شود.

لاگارد گفته که تدابیر ریاضتی آرژانتین می تواند نقشی اساسی در نحوه پرداخت وام به آرژانتین ایفا کند. ریاضت آرژانتین سال هاست که به زیان مردم تمام شده است. کارمندان زیادی بیکار شده اند، تورم به شدت بالاست، ارزش پول لحظه به لحظه کم می شود و هزینه کالاها و خدمات به سرعت بالا رفته است.

رئیس فرانسوی صندوق بین المللی پول مدعی است این نهاد به دنبال اتخاذ نوعی سیاست پولی است که «به گردانندگان بازار اطلاعات شفاف، روشن، درست و دقیق ارائه دهد و ارتباطات میان آنها را بهبود بخشد.» او گفته، صندوق منتظر آن است که ببیند آیا سیاست های ریاضتی مائوریسیو ماکری رئیس جمهوری آرژانتین پیش از موعد به ثمر می نشیند و باعث ایجاد بودجه ای متوازن می شود یا نه.

اما صندوق بین المللی پول در آرژانتین نهادی منفور است زیرا مردم اعتقاد دارند که برنامه های پیشین این نهاد عموما بر سیاست های ریاضتی تمرکز داشته و به زیان آنها بوده است. از نظر آنان، این بار نیز همان سناریو تکرار می شود.

لاگارد کشورهایی مانند آرژانتین و ترکیه و چند مورد دیگر را انتهای پروژه بحران آفرین ترامپ نمی داند. او گفت، افزایش تعرفه بر کالاهای چینی و آمریکایی «تاثیر قابل توجهی بر رشد اقتصادی چین» خواهد داشت و «باعث ایجاد آسیب پذیری» اقتصاد کشورهای آسیایی می شود زیرا اقتصاد آنها در هم تنیده است.

**تنش ها همچون بومرنگ به آمریکا بازخواهد گشت

این تنش ها همچون بومرنگ به مبدا باز خواهد گشت و آمریکا نیز از آن بی نصیب نخواهد ماند. در آمریکا نتایج منفی این تنش ها را طبقه کم درآمد احساس خواهد کرد زیرا افزایش قیمت ها طیف وسیعی از کالاها و مایحتاج آنها را دربرخواهد گرفت.

لاگارد تاکید کرد که این وضعیت به سایر بازارها شوک وارد خواهد کرد. به باور وی، «تجارت قطعا به ترمیم نیاز دارد. تجارت اما ابزار و موتور رشد است که نباید تهدید شود، به ویژه در شرایط فعلی.»

رئیس جمهوری آمریکا این هشدارها را نشنیده و از تشدید مواضع ضدچینی سخن گفت. ترامپ روز سه شنبه به وقت محلی آمریکا گفت که واشنگتن در زمینه تجاری موضع بسیار سختی در قبال چین اتخاذ خواهد کرد. کنار گوش ترامپ، کانادا و در آن سوی آتلانتیک، انگلیس نیز درگیر مسائل مالی و اقتصادی هستند.

ترامپ به امید بهبود پیمان نفتا (توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی) تهدید کرد از آن خارج می شود. مکزیک به عنوان یکی از سه عضو این پیمان با بازنگری در آن موافقت کرده و کانادا نیز پس از ماه ها انتقاد و نارضایتی سرانجام با اکراه موافقت کرده تا آن بازنگری شود. اما فعلا توافق نهایی حاصل نشده است.

**برگزیت کمر شکن خواهد بود

رئیس جمهوری آمریکا این نوع تندروی را به خویشاوندان آنگلوساکسونی خود در انگلیس توصیه کرده است. او از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا ابراز رضایت کرده است اما این جدایی برای جزیره نشین ها بسیار پرهزینه خواهد بود.

«رلف اسپس» رئیس شرکت خودروسازی «جگوار لندروور» به سران لندن هشدار داده که هزینه خروج از اتحادیه اروپا کمرشکن خواهد بود و فقط برای این شرکت انگلیسی روزانه 60 میلیون پوند زیان خواهد داشت.

بحران مالی سال 2008 با ناتوانی آمریکایی ها در بازپرداخت اقساط ملکی و رهن مسکن آغاز شد و گویی قرار است فشار تازه ای بر اقتصاد دنیا وارد شود که این بار نیز عامل آن آمریکاست. اگر بحران قبلی عمدتا به دلیل ناتوانی وام گیرندگان و ورشکستگی بانک ها آغاز شد، به نظر می رسد که بحران عمیق آتی احتمالا به دلیل تهدیدها، تحریم ها، تعرفه ها و حتی توهین های ترامپ شروع شود و یکی از بازندگان بزرگ آن خود آمریکا خواهد بود.