آموزش و پرورش تعادل خود را از دست داده است

محسن نوغانی امروز در نشستی با عنوان بررسی جامعه‌شناختی بحران‌های آموزش و پرورش در ایران که در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: در ارتباط با بحران توضیحات و تعاریف مختلفی ارائه شده است. زمانی که یک نظام در حال تعادل و مجموعه منسجمی از اجزا که آموزش و پرورش نیز می‌تواند یک نظام باشد، با چالش‌هایی مواجه شده و منجر به بروز مسائلی شود که سیستم از حالت تعادل خارج می‌شود، بحران است.

وی افزود: آموزش و پرورش به مثابه نظام تعلیم و تربیت اعم از نهاد تعلیم و تربیت است. نظام تعلیم و تربیت با چالش‌های متعددی مواجه شده که در کارکردهای حیاتی نظام، چالش ایجاد کرده و تعادل آن به خطر افتاده که در سایر نظامات نیز تبعات آن را می‌بینیم.

این استاد دانشگاه بیان کرد: ما باید راه حل سیستماتیک برای مواجهه با مسائل را داشته باشیم که اکنون فقدان راه حل سیستماتیک داریم. راه‌حل کاربردی نیز بیشتر توصیه است. آموزش و پرورش ما می‌تواند به مثابه نهاد اجتماعی، نظام تربیتی و سازمان تربیتی باشد.

نوغانی با بیان اینکه عدم تعریف مشخص از آموزش و پرورش دردسر زیادی ایجاد کرده است، عنوان کرد: اگر آموزش و پرورش را به مثابه نظام اجتماعی در نظر بگیریم، تحلیل ما دقیق‌تر می‌شود. اگر آموزش و پرورش را یک نظام آموزشی یا تربیتی ببینیم، طبیعتاً خرده‌نظام‌هایی دارد که چهار خرده‌نظام شامل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است و هر کدام چالش‌های خاص خود را دارد، بنابراین آموزش و پرورش به مثابه یک نظام منسجم است که تعادل خود را از دست داده و این چهار خرده‌نظام با هم منطبق نیستند.

عضو هیأت‌علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی، گفت: در متن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که بسیار قوی بوده و جزء اسناد بالادستی بسیار منسجم است، این چهار خرده‌نظام به شیوه‌ها و اجزای مختلف پخش شده است. این سند ناظر به تحول در چهار عرصه یا خرده‌نظام بوده و هر خرده نظام عناصری دارد.

وی ادامه داد: عنصر مهم خرده نظام فرهنگی که یکی از مهم‌ترین لایه‌های نظام آموزش و پرورش بوده، بحث باورها است و کارکرد اصلی آموزش و پرورش تقویت باورها است. عنصر خرده‌نظام سیاسی، نسبت آموزش و پرورش با کارگزاران سیاسی و منابع در سیاست‌گذاری است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: عنصر خرده‌نظام اقتصادی، منابع مالی یعنی نسبت منابع مالی با نظام آموزش و پرورش است. عنصر خرده‌نظام اجتماعی نیز جنبه شهروندی بودن آموزش و پرورش است. با هر خرده نظامی مجموعه‌ای از چالش‌ها را داریم که باید تحلیل شود.