مکانی برای تجلی اراده عمومی

دکتر فاطمه نکولعل آزاد فعال اجتماعی و شهری؛طبق اصل صد قانون اساسی « برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم باتوجه به مقتضیات محلی، اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان، یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش، شهر یا استان صورت می گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می کنند». بر مبنای این اصل از سال 1378 انتخابات شورای شهر و روستا برگزار می شود که مقام معظم رهبری آن را " نهادی دیگر برای خدمت رسانی به مردم" می‌دانند. نگاهی دقیق تر و عمیق تر به این اصل از قانون اساسی، اهمیت شوراها را نشان می دهد. در این باره می توان به چند نکته اساسی زیر اشاره کرد.

اول اینکه شوراهای شهر و روستا این امکان را فراهم می سازد که مردم نقش مستقیم تر و بیشتری در اموری ایفا کنند که با زندگی آنها ارتباط مستقیم دارد. مردمی که در مکانی تحت عنوان روستا یا شهر زندگی می کنند برای مدیریت مکان زندگی خود می توانند به ایفای نقش بپردازند و تصمیم بگیرند که محل زندگی آنها چگونه اداره شود. به این خاطر است که می توان شوراهای شهر و روستا را به مثابه پارلمان های محلی در نظر گرفت که در آن رأی و خواست مردم تجلی عینی تر و ملموس تری پیدا می کند.

دوم اینکه مردم با مشارکت در شورای شهر و چگونگی مدیریت و اداره محل زندگی خود، عملاً کنترل بخشی از قدرت دولت را در اختیار خود قرار می دهند. تا پیش از آغاز به کار شورهای شهر و روستا، وزارت کشور به نمایندگی از دولت مدیریت امور را در اختیار داشت و دولت به تنهایی نقش قانونگذاری، اجرایی و  نظارتی را داشت. اما هم اکنون این سه نقش در اختیار مردم قرار گرفته است. مردم با مشارکت در انتخابات شورای شهر و روستا نه تنها از قدرت دولت به نفع خود تمرکززدایی می کنند بلکه دولت را به توان و ظرفیت مدیریتی خود وابسته و بدین ترتیب به تقویت جامعه و مردم در مقابل دولت کمک می کنند. جامعه قدرتمند در مقابل دولت کوچک، زمینه ساز اعمال اراده عمومی به شکل تقریباً کامل است.

سوم اینکه جامعه با مشارکت در اداره امور محل زندگی خود از طریق حضور در انتخابات شورای شهر و روستا می تواند ضعف های دولت در اداره امور را جبران کند. روشن است که دولت وقتی ناچار باشد تمامی امور خرد و کلان را خود انجام دهد و همزمان به مسائل دیگر کشور نیز بپردازد، از کیفیت کار به شدت کاسته می شود. لذا در این شرایط چون شوراها و شهرداری ها صرفاً متولی اداره شهر یا روستای خود هستند  و بسیاری دیگر از دغدغه ها و وظایف دولت را ندارند، بهتر و بیشتر از دولت قادر هستند محل زندگی خود را مدیریت کنند.

چهارم اینکه مردم با انتخابات نمایندگان خود برای شورای شهر و روستا نه تنها به امور قانونگذاری برای اداره شهر می پردازند بلکه بر اجرای قوانین که برخاسته از اراده شهروندان است نیز نظارت دارند. به عبارت دیگر، شوراها با جمع آوری خواسته ها، نیازها و نگرانی های شهروندان درباره محل زندگی خود و تبدیل کردن آنها به قانون، شهرداری را مکلف به اجرای آن قوانین می کند و همزمان نظارت می کند که شهرداری به شکل مطلوب قوانین را اجرا کند. علاوه بر این، شوراها با نظارت بر عملکرد شهرداری در حوزه¬های مختلف، بر اجرای پروژه های شهری مراقبت می کند که اقدامات شهرداری در جهت افزایش رفاه شهروندان و حل وفصل مشکلات آنها باشد.

از مجموع آنچه که گفته شد این نکته روشن می گردد که مردم نباید اهمیت انتخابات شوراها را دست کم بگیرند و بدانند اگر انتخابات ریاست جمهوری و مجلس با مسائل کلان مردم و در موارد زیادی به شکل غیرمستقیم ارتباط دارد، انتخابات شوراها به شکل مستقیم و صریح با مسائل روزانه محل زندگی آنها ارتباط دارد. اگر می خواهیم محل زندگی ما به مکانی بهتر، امن¬تر، زیباتر، آرام تر و کم چالش تر تبدیل شود ناگزیر از مشارکت در انتخابات شوراها با انتخاب نمایندگان کاردان و متعهد هستیم.