«لرستان ،کهن سرزمین قوم کاسیت»؛ مستندی برای فرهنگ و تمدن غنی دیار مفرغ

لرستان یکی از مناطق و قسمت‌های دیرمان ایران زمین و خاستگاه تمدن و فرهنگی بس کهن است.

بسیاری از پژوهشگران و صاحب نظران نام آور عرصه های باستان شناسی و تاریخ نگاری کهن، بر وجود نشانه‌هایی متقن دال بر پیشینه و تقدم قطعی دوره مفرغ لرستان در جهان اتفاق نظر داشته و دارند.

قدمت و تقدمی که زاگرس مرکزی در درازنای سده‌ها و هزاره‌ها، شاهد تجلی رشد و اعتبار و اهمیت آن با بهره‌مندی از دانش، هنر و پایندگی نیاکان قوم لر و مردم جبال و محال پیرامون این خطه شگفت بوده است.

در همین راستا منوجهر طیاب فیلم ساز و مستند ساز برجسته ایرانی سعی نموده در قیلمی با عنوان «لرستان ،کهن سرزمین قوم کاسیت» که توسط دکتر عطا حسن پور روایت می‌شود ب گوشه‌ای از تاریخ و فرهنگ لرستان پرداخته و به معرفی آن بپردازد.

در این فیلم که عصر امروز با حضور جمع کثیری از هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر لرستان در اتاق بازرگانی خرم‌آباد به اکران شد، مستندی است که به معرفی جدیدترین یافته‌های باستان شناسی سرزمین لرستان در 10 سال گذشته می‌پردازد.

 عطا حسن پور روایت‌گر این فیلم نزدیک به دو دهه از عمر خود را صرف تحقیق، پژوهش و کاوش‌های باستان شناسی در لرستان نموده و در این زمینه بیش از ده‌ها کتاب و مقاله ملی و بین المللی به چاپ رسانده است.

تهیه و تولید این اثر مستند از جهات مختلف قابل تامل است: از یک سو تاریخ و تمدن غنی لرستان را از نگاه یک باستان شناس که اشراف و احاطه کاملی به جغرافیا و زیست بوم کهن لرستان دارد بیان می‌کند و از سوی دیگر از قدیم ترین شواهد و تاریخی و هنری بشر یعنی غارهای پیش از تاریخ و نقاشی‌های صخره‌ایی کوهدشت تا مفرغینه‌های بی مانند لرستان، سخن به میان می‌آورد.

همچنین نویافته‌های مفرغی محوطه «سنگتراشان» خرم‌آباد برای نخستین بار در این فیلم مستند مورد بررسی و کنکاش قرار می‌گیرند. نیز نگاه خاصی به غارهای «دستکند» لرستاناین پدیده‌های ناشناخته معماری و باستان شناسی دارد که تاکنون در نزد پژوهشگران مهجور مانده‌اند و با نشان دادن صعوبت دسترسی به این آثار پنهان مانده در ستیغ کوه‌ها که تنها با بهره‌گیری از فنون صخره نوردی امکان صعود به آنها میسر است، پرده از برخی ابهامات تاریخی این غارها بر می‌دارد.

شاید ماندگارترین و نوستالوژیک ترین بخش این فیلم، صحنه‌هایی از پل‌های تاریخی لرستان است؛ این سازه‌های عظیم آبی_ تاریخی که در سیل اخیر دچار آسیب فراوان شدند. همچنین تصاویر غم انگیزی از به زیر آب رفتن کاخ ساسانی «قلاگوری» در اثر آبگیری سد «سیمره» و تلاش ناموفق و حسرت بار گروه کاوش عطا حسن‌پور برای نجات آن اثر تاریخی در این فیلم به روشنی منعکس است.

کارگردان این فیلم با هوشیاری همیشگی خود در کنار پرداختن به دستاوردهای باستان شناسی و تحقیقاتی روایتگر فیلم، گوشه‌ایی از فرهنگ اصیل قوم لر را در بازنمایی نمونه‌هایی از موسیقی، شاهنامه خوانی و زندگی عشایری مردم لرستان به نمایش می‌گذارد و نیم نگاهی پر معنا نیز به جاذبه‌های گردشگری این دیار چهار فصل که در نوع خود کم نظیرند می‌افکند.

این فیلم از زوایای مختلف باستان شناسی، مردم شناسی، معماری، بوم شناختی، فرهنگی و قوم نگاری سرزمین لرستان که خاستگاه و جایگاه اصلی قوم کاسیت از نخستین ساکنان کهن بوم ایران زمین است را با تکیه بر شواهد باستان شناختی و تاریخی، مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد؛ نکته‌ایی که اساس و جانمایه نامگذاری این فیلم ماندگار شده است.

پس از اکران این فیلم مستند از منوچهر طیاب و عطا حسن‌پور توسط اهالی فرهنگ و هنر لرستان تجلیل به عمل آمد و در ادامه جلسه نقد بررسی فیلم توسط ناصر غلامرضایی(فیلم‌ساز)، علیرضا فرزین( عکاس و باستان‌شناس)، بهروز بازگیر( باستان شناس) و منوچهر طیاب انجام شد.

مجتبی ومانی عضو هیات رئیسه انجمن خرد که یکی از برگزار کنندگان برنامه امروز بود در سخنانی اعلام کرد: این انجمن آمادگی این را دارد که با کمک اهالی فرعنگ و هنر مرکز خرم‌آباد ناسی را راه‌اندازی کند.

وی یادآور شد: انجمن خرد به دنبال آن است با کمک علاقه‌مندان اقداماتی در راستا استفاده هر چه بهتر از ظرفیت‌های شهر خرم‌آباد انجام داده و علاوه بر ان برای رفع بخشی از مشکلات موجود پیگیری‌های لازم را در اشکال گوناگون انجام دهد.