چگونه کارت مفقودشده را بسوزانیم؟

ایرانی‌ها بیشتر از ٤١٢‌میلیون کارت بانکی دارند که البته ٨٠‌درصد این کارت‌ها هیچ‌گونه تراکنشی در یک ماه ندارند. کارت‌هایی که به اجبار برای پرداخت حقوق، پرداخت وام و تسهیلات، باز کردن حساب‌های مختلف و ... به مشتریان بانکی تحمیل می‌شود، اما درنهایت استفاده چندانی ندارند. بانک مرکزی پیش از این اعلام کرده بود بنا دارد کارت‌های بانکی را یکجا جمع کند و به هر نفر یک کارت بدهد که تمام خدمات بانکی را با استفاده از آن انجام دهد، اما گویا فعلا این طرح بی‌سرانجام مانده است. یکی از مدیران بانکی که نمی‌خواهد نامش فاش شود به «شهروند» می‌گوید درحال حاضر بانک مرکزی به مسائل ارزی متمرکز است و به نظر نمی‌رسد فعلا طرح‌هایی که در اولویت‌های چندم هستند، به نتیجه برسد.

از طرفی بانکی‌ها که از تراکنش‌ها سالانه حدود ٣ تا ٤‌هزار‌میلیارد تومان درآمد کارمزدی دارند، علاقه‌ای به تجمیع کارت‌های بانکی نشان نمی‌دهند و به نظر می‌رسد مخالفت جدی با این اتفاق داشته باشند.

هر ایرانی ٥ کارت بانکی

این روز‌ها کیف اغلب ایرانی‌ها پر از کارت‌های بانکی است. کارت‌هایی که اغلب آن‌ها خالی از پول هستند و هیچ استفاده‌ای هم از آن‌ها نمی‌شود، اما صرفا به دلایلی مثل بسته‌نشدن حساب یا داشتن موجودی اندک همچنان فعال هستند. طبق آخرین آمار اعلام شده درحال حاضر نزدیک به ۴۱۲‌میلیون و ۶۵۱‌هزار و ۱۶۱ کارت توسط بانک‌ها صادر شده و در دست مردم است.

با یک حساب سرانگشتی و کنار گذاشتن افرادی که به دلیل نرسیدن به سن قانونی حساب بانکی ندارند، هر ایرانی به‌طور میانگین حداقل ٥ کارت بانکی دارد. معمولا اغلب این کارت‌ها بی‌استفاده است یا اینکه صرفا فقط برای یک کار خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلا افراد زیادی برای دریافت حقوق یک کارت، برای واریز اقساط تسهیلات یک کارت یا برای واریز یارانه یک کارت دارند و حتی ممکن است کارت‌هایی هم داشته باشند که حتی یک‌بار در سال مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

طبق آمار منتشرشده از طرف بانک مرکزی در ۲ ماهه اخیر بیش از ۱۸‌میلیون کارت بانکی سفارش داده شده که از این میزان سفارش کارت، ۴‌میلیون و ۳۰۰‌هزار قطعه سفارش برای تولید کارت‌های بانکی و ۲‌میلیون و ۸۰۰‌هزار قطعه هدیه‌کارت بوده است. این آمار درحالی منتشره شد که در طول یک ماه در سامانه شاپرک به‌طور میانگین تعداد کارت‌های بانکی تراکنش‌دار فقط ٧٠‌میلیون کارت بوده است. با این آمار کاملا مشخص است که اغلب کارت‌های بانکی معمولا بدون استفاده هستند و هر فرد بیشتر از دو کارت استفاده نمی‌کند.

ضمن اینکه تعداد سرانه کارت‌های بانکی تراکنش‌دار به ازای هر فرد حدود یک کارت است که این آمار نشان می‌دهد تعداد کارت‌های بانکی به‌طور نسبی در کشور بالاست.

٨٠‌درصد کارت‌های بانکی تراکنش ماهانه ندارند

طبق آماری که در ابتدای سال‌جاری از طرف سامانه شاپرک منتشر شد، حدود ٨٠‌درصد کارت‌های بانکی طی یک ماه هیچ‌گونه تراکنشی نداشته‌اند.

با این شرایط مشخص نیست که چرا باز هم بانک‌ها اصرار به صدور کارت برای تمام مشتریان خود دارند. درواقع به‌طور طبیعی ضرورتی به این میزان تنوع و تعداد کارت‌های بانکی وجود ندارد و بهتر است کارت‌های بانکی مختلف در شبکه بانکی کشور در قالب یک کارت تجمیع شوند که البته این بحث از مدت‌ها پیش مطرح بود، اما هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است.

اگر جمعیت فعلی کشور را ٨٠‌میلیون درنظر بگیریم، باید گفت که تعداد کل کارت‌های صادره شبکه بانکی حدود ٥ برابر جمعیت ایران است.

بسیاری از بانک‌ها و شعب برای انجام هر خدمت ساده‌ای مشتریانشان را مجبور به افتتاح حساب و دریافت کارت بانکی می‌کنند.

از سوی دیگر، بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها هم کارکنانشان را ملزم می‌کنند برای دریافت حقوق و مزایا در بانک خاصی حساب افتتاح کنند. یکی از دلایل اصلی اینکه هر شرکت یا سازمانی برای پرداخت حقوق کارکنانش از یک بانک استفاده می‌کند، این است که برای واریز وجه از بانک مبدأ به مقصد، در صورتی که هر دو بانک یکی نباشند ٥٠٠ تومان کارمزد بابت واریز وجه از حساب مبدأ کسر می‌شود و برای شرکت‌ها صرفه اقتصادی ندارد که بخواهند بابت واریز حقوق هر کدام از کارمندان خود ٥٠٠ تومان هم کارمزد پرداخت کنند. به همین دلیل است که از کارمندان و کارکنان خواسته می‌شود در یک بانک مشخص حساب باز کنند. همچنین برخی از بانک‌ها برای ارایه تسهیلات و پرداخت اقساط هم برای مشتریان کارت صادر می‌کنند.

نتیجه تمام این اتفاقات این می‌شود که بسیاری از کارت‌های بانکی بعد از مدت کوتاهی بی‌استفاده می‌ماند و در بسیاری از موارد اشخاص حتی رمز عبور و مشخصات کارت و حسابشان را نیز فراموش می‌کنند. این تعدادِ زیاد کارت‌های بانکی منجر به مدیریت سخت حساب‌ها و به‌تبع آن سردرگمی هنگام خرید خواهد شد.

کارت‌های بانکی تجمیع می‌شود؟

این روز‌ها کارت‌های بانکی به جزیی جدایی‌ناپذیر از زندگی ایرانی‌ها تبدیل شده است. افزایش استفاده از این کارت‌ها باعث کاهش چاپ اسکناس و استفاده از آن شده که این اتفاق بسیار خوشایند است. دیگر مثل گذشته نیست که لازم باشد برای خرید، دسته‌های بزرگ اسکناس را با خود حمل کنید، بلکه می‌توانید با یک کارت بانکی تا جایی که موجودی‌تان یاری می‌کند، خرید کنید. این روز‌ها همه واحد‌های صنفی و مغازه‌ها و حتی دستفروش‌ها هم به دستگاه‌های پوز مجهزند و داشتن پول نقد دیگر ضرورتی ندارد. استفاده زیاد مردم از کارت‌های بانکی و تعداد زیاد کارت‌های بلااستفاده باعث شد از اواخر سال گذشته بحث تجمیع کارت‌های بانکی و داشتن یک حساب واحد برای هر ایرانی که قابلیت اتصال به چندین حساب را داشته باشد، مطرح شود. اجرای این طرح از سال گذشته در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و مقرر شد تا تیرماه سال جاری همه بانک‌ها اقدامات لازم برای جمع‌کردن کارت‌ها را انجام دهند.

با وجود این، هنوز هیچ اقدامی برای جمع‌کردن کارت‌های بانکی و باز کردن یک حساب واحد برای هر مشتری انجام نشده و به نظر می‌رسد بانک‌ها هم چندان راغب به این کار نیستند، چون نمی‌توانند از سود حاصل از کارت‌های خود در دست مردم چشم‌پوشی کنند و در تمام تراکنش‌ها ذینفع هستند. به‌جز این، کارمزدی که بانک‌ها بابت انتقال پول از کارتی به کارت دیگر می‌گیرند، درآمد کلانی نصیب بانک‌های کشور می‌کند.

تجمیع کارت‌های بانکی منطقی نیست

با وجود اینکه برخی از کارشناسان تجمیع کارت‌های بانکی و بازکردن یک حساب واحد برای همه مشتریان بانک‌ها را از ملزومات نظام بانکی می‌دانند، یکی از کارشناسان بانکی این کار را غیر منطقی می‌داند. احمد حاتمی یزد، کارشناس بانکی که قبلا مدیرعامل بانک صادرات بوده است، یکی از مخالفان تجمیع کارت‌های بانکی است. او به «شهروند» می‌گوید: اینکه هر ایرانی ٥ کارت بانکی یا حتی بیشتر از آن را داشته باشد، چه ایرادی دارد؟ آیا اینکه هر فرد تعداد زیادی کارت بانکی داشته باشد، فسادآور است یا برای بانک‌ها دردسر ایجاد می‌کند؟ واقعا هیچ لزومی به انجام این کار وجود ندارد و من حتی در کشور‌های پیشرفته دنیا هم چنین چیزی را ندیده‌ام. ضمن اینکه هر بانکی قوانین و مقررات مخصوص به خود را دارد و با تجمیع کارت‌های بانکی اتفاق خوبی برای بانک‌ها رخ نخواهد داد.

چگونه کارت مفقودشده را بسوزانیم؟

اغلب افرادی که کارت‌های بانکی خود را گم می‌کنند یا اینکه کارت‌شان به سرقت می‌رود، این نگرانی را دارند که مبادا از حساب‌شان سرقت شود. اگر شما از آن دسته افراد نیستید که به دلیل فراموشی رمزتان، آن را می‌نویسید و کنار کارت می‌گذارید، لازم نیست خیلی نگران باشید، چون برداشت پول از کارت بانکی بدون دانستن رمز آن ممکن نیست.

با این حال، بهتر است برای جلوگیری از سوءاستفاده از کارت بانکی‌تان اقدام به مسدودکردن آن کنید. اگر خارج از وقت اداری بانک‌ها کارت‌تان گم شده و به سرقت رفته هم می‌توانید آن را بسوزانید که برای این کار راه‌های مختلفی وجود دارد. در واقع شما می‌توانید بدون مراجعه به بانک عامل این کار را در هر ساعتی از شبانه‌روز انجام دهید؛ مسدودسازی کارت از طریق تماس با تلفن گویای بانک مربوطه و صحبت با کارشناس یا اپراتور که با پاسخ به سوالاتی اعم از شماره کارت یا مشخصات هویتی و رمز کارت انجام می‌شود. همچنین مسدودسازی کارت از طریق اینترنت بانک ممکن است؛ وقتی وارد اکانت حساب بانکی خود شدید، گزینه‌ای برای مسدودسازی وجود دارد. از طریق همراه‌بانک هم که در بیشتر نرم‌افزار‌های بانکی وجود دارد، امکان مسدودکردن کارت‌های بانکی وجود دارد. با این حال، اگر به این موارد دسترسی ندارید، از طریق خدمات بدون کارت دستگاه‌های ATM هم می‌توانید این کار را انجام دهید؛ با مراجعه به نزدیک‌ترین دستگاه خودپرداز در محل خود، دکمه ثبت و سپس گزینه مسدودکردن کارت را انتخاب کنید. بعد از این مرحله شماره کارت و رمز کارت را وارد کنید تا کارت به سرقت رفته یا مفقودی شما مسدود شود. در نهایت هم می‌توانید در ساعات اداری به بانک مراجعه کنید و درخواست صدور مجدد کارت بانکی را بدهید.