شعیب نظری :حذف چهار صفر از پول ملی تاثیری در معیشت مردم ندارد /تنها به فکر آبروداری و حفظ حیثیت پول ملی هستیم

آآقای نظری به نظر می رسد که بحث حذف چهار صفر از واحد پول ملی علی الظاهر به مراحل پایانی نزدیک شده و رنگ و بوی اجرایی به خود گرفته است بعنوان پرسش اول ،حذف چهار صفر  قرار است چه تاثیری بر اقتصاد ما داشته باشد ؟

*ابتدائا" باید عرض کنم که در این خصوص دیدگاه های  موافق و مخالفی وجود دارند،و بر حسب اتفاق هم در اقتصادهای دیگر دنیا هم از این دست تجربیات وجود داشته و قابل بررسی است از برزیل بعنوان یک اقتصاد در حال توسعه گرفته که در شش مرحله بیش از 18 صفر را از واحد پولی خود حذف نمود تا کشورهایی مانند ترکیه و آرژانتین و روسیه و ایسلند .

نکته ی جالب اینجاست که در واقع نتایج مثبت و منفی هم حاصل شده است بدین معنا که در برخی کشورها حذف صفر نتایج قابل قبولی داشته و در برخی دیگر نتیجه ی منفی را به دنبال داشته و اگر چه اقدام در حذف صفر از واحد پول ملی به قصد اصلاح  و حل بحران بوده اما به آشفتگی های حاصل از بحران دامن زده است .

لذا به نظر می رسد که ابتدا بایستی مشخص شود که آیا تصمیم گیری دراین حوزه ،طرحی اقتباسی از تجربیات موفق سایر کشورهاست و یا از روی ناچاری و دستپاچگی است .

آنچه که مسلم است با ادامه روند حاکم بر اوضاع اقتصادی کشور و رشد مسئله دارنرخ تورم اولین هدفی  که به نظر می رسد مد نظر قرار گرفته شده  باشد حفظ آبرو و حیثیت پول ملی است که در چند وقت اخیر به شدت تحت الشعاع قرار گرفته است ،اینجا قطعا" اگر اثری مشاهده شود از باب القای تثبیت آثار مثبت  روانی است نه عملیاتی و ارزشی که به دنبال تاثیر آن بر بهبود اقتصاد اجتماعی باشیم .

بعنوان مثال اگر این اتفاق رخ دهد دیگر یک دلار آمریکا برابر با یکصد و بیست هزار ریال ایران نیست و یک دلار برابر می شود با 12 تومان ،این فقط از جنبه حیثیتی مؤثر است وگرنه در اقتصاد خانواده ای که با  حقوق سی میلیون ریالی 250 دلار در ماه درآمد دارد تاثیری نخواهد داشت چرا که سی میلیون ریال مبدل  می شود به سه هزار تومان و بازهم معادل همان 250دلار.

البته مشخص نیست که آیا متولیان امر فکری به حال آثار منفی حاصل از حذف این چهار صفر کرده اند یا نه !آثاری مانند ضرورت در تغییر ظاهری اسکناس های موجود و سردرگمی مردم برای تبدیل آنها که قطع به یقین با مراجعه  گسترده به بانکها، ازدحام برای تبدیل  و اتلاف وقت عمومی مواجه خواهیم شد .

-به نکته خوبی اشاره کردید بد نیست در این خصوص توضیحات بیشتری داشته باشید ،این آثار منفی دقیقا" در چه ابعادی تاثیر گذار خواهند بود ؟

*باید توجه داشته باشیم که حذف این چهار صفر کار ساده ای نیست شک نداشته باشید بسیاری از حوزه ها را به شدت تحت الشعاع قرار خواهد داد ،بعنوان مثال  تمام زیر ساخت های موجود از جمله  حوزه فنآوری و اطلاعات و بستر های دیجیتال داد و ستد بنگاه های اقتصادی خرد و کلان در سطح گسترده ای دچار تغییر و آشفتگی خواهند شد آیا برای تغییر گسترده ای در این سطح آمادگی داریم ؟

یا اینکه برای مدتی مردم دچار یک دوگانگی خواهند شد درست مثل دوگانگی  حاصل از تغییر فصلی ساعت رسمی .اگر چه این دوگانگی حاصل از حذف چهار صفر چه بسا صدها برابر مهم تر و شدیدتر از دوگانگی تغییر ساعت است ما قطعا شما هم پس از طی سال ها از اجرای تغییرات فصلی ساعت رسمی کشور هنوز هم شاهد سردرگمی مردم بین ساعت قدیم و جدید هستید .آیا برای مواجهه با این دوگانگی تدابیری اندیشیده شده است ؟یا بازهم قصد داریم کار را به دست زمان بسپاریم تا همه چیز را زمان مشخص کند ؟!

یقین داشته باشید در حوزه های مختلف از جمله فنآوری و اطلاعات و بسترهای مالی و قیمت ها و نرخ های ارائه خدمات و ...دچار مسائل و مشکلات عدیده ای خواهیم شد.

-در ابتدای صحبت های شما به موضوعی اشاره شد تحت عنوان تاثیر روانی اگر امکان دارد موضوع را بیشتر باز کنید :

*ببینید برای مثال  قرار است پس از حذف این چهارصفر حداقل حقوق یک کارگر1500 تومان شود ویا قیمت بلیط مترو یک تومان و قیمت  یک قوطی رب گوجه فرنگی ده تومان شود اینها تاثیر روانی که مورد بحث ما است را خواهد گذاشت .

یا اینکه بعنوان مثال ،دیگر درفضای مجازی کلیپی دست به دست نمی شود که در آن  یک توریست خارجی  با تعجب  بگوید که  برای خرید یک ساندویج در ایران باید 300هزارریال پول داد !قرار است این 300 هزار ریال بشود 30تومان !خب این تاثیر روانی مثبتی دارد اما آیا همه چیز بر می گردد به این تاثیر روانی ؟!یعنی قرار است ما فقط ظاهر را اصلاح کنیم که همه چیز خوب و قشنگ و مطلوب دیده شود ؟!

همانطور که عرض کردم اثرات حذف این چهارصفر به ظاهر ناقابل تبعات گسترده ای را خصوصا در عرصه بانکداری و بورس و اقتصاد خردو کلان کشور در پی خواهد داشت .

حذف این صفرها اگرچه شاید در کوتاه مدت تاثیری مقطعی بر تورم داشته باشد اما در بلند مدت تاثیر خاصی نخواهد گذاشت و همانطور که در ابتدا عرض کردم این برمی گردد به تجارب حاصل از اجرای این طرح در سایر کشورها .

شاید با حذف چهار صفر در مباحثی از جمله کاهش هزینه چاپ و انتشار اسکناس به دلیل عدم نیاز به چاپ و انتشار اسکناس های درشت تر و یا در بحث نقل و انتقال آسان تر وجوه به دلیل کاهش حجم پول بتوان به نتایج قابل قبولی دست یافت و یا از حیثیت و ارزش و اعتبار پول ملی صیانت کرد اما آیا می توان از کنار پروسه هزینه های سنگین جابجایی فیزیکی و تبدیل اسکناس های قدیمی به جدید گذشت ؟!بدون شک از فردای اعلام رسمی اجرای این طرح بخش قابل توجهی از افراد  جامعه اسکناس های قدیمی را از چرخه مبادله خود خارج خواهند کرد و مشکلات تازه استارت خواهند خورد .

• و سخن آخر شما ؟

*باید توجه داشت که نباید از یک  مسئله مهم غافل شد آنهم نقش پول است !پول چه نقشی در جامعه ایفا می کند ؟!

آیا پول چیزی به جز ضریبی برای تبدیل ارزش کالا و یا خدمات به واحد پول است ؟!آیا پول به تنهایی بعنوان یک ابزار اثری بر تورم ،اشتغال ودرآمد و یا حتی سرمایه گذاری دارد ؟!قطعا " پاسخ منفی است .

به نظر می رسد با حذف این چهار صفر دریچه های جدیدی از مشکلات به روی متولیان باز خواهد شد بعنوان مثال در بورس اگر ارزش هر سهم از یک شرکت در حال حاضر 1200 ریال باشد این چهار صفر دقیقا قرار است از کجای 1200 ریال کسر شود ؟و قرار است این سهم چه ارزش مالی برای خود پیدا کند ؟!چون علی الظاهر کمترین اسکناس موجود یعنی اسکناس 5000 ریالی یا 500 تومانی نیز از چرخه حذف خواهد شد و اسکناس 10000 ریالی یا همان هزارتومانی با حذف چهار صفر تبدیل به یک 1 تومان و یا 10 ریال جدید می شود !که پائین ترین اسکناس از لحاظ ارزش و اعتبار جهت داد و ستد خواهد بود که احتمالا این اسکناس هم جای خود را به یک سکه یک تومانی خواهد داد .

به نظر می رسد اجرای این طرح پیامدهای گسترده ای را به دنبال خواهد داشت که نمی توان به سادگی آنها را پیش بینی نمود و می بایست همگی آمادگی لازم برای برخورد با این پیامدها را داشته باشیم .