چند درصد از ارزش دارایی‌ های صندوق‌های بازنشستگی بورسی شدند؟

 طبق اعلام معاون وزیر کار و رفاه اجتماعی ۸۲ درصد ارزش دارایی های صندوقهای بازنشستگی کشور بورسی شده است.

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا:  حجت الله میرزایی در وبیناری با موضوع "شفافیت در صندوق‌های بازنشستگی" با بیان اینکه روز شنبه ۲۵ مردادماه از سامانه‌های شفافیت صندوق‌های بازنشستگی رونمایی می‌شود، گفت: شفافیت یک چهارچوب و شیوه‌نامه و یک پروتکل تعیین شده برای صندوق‌های بازنشستگی است و همچنین یک راهبرد و استراتژی بلندمدت برای سازمان یا موسسه‌ای است که با همه مردم سر و کار دارد؛ چه اینکه به طور مستقیم افرادی ذی‌نفع آن هستند و چه به طور غیرمستقیم سرریزهای آن برای زندگی مردم جریان پیدا می‌کند. به طور مثال صندوق‌های بازنشستگی تعداد زیادی بیمه شده، مستمری بگیر و بازنشسته دارند.

وی افزود: در ایران ۶۰ میلیون نفر که نزدیک به ۱۹ میلیون خانوار است، به طور مستقیم یا غیرمستقیم با صندوق‌های بازنشستگی ارتباط دارند؛ به همین دلیل سرنوشت این صندوق‌ها و کارکرد آنها در حوزه‌های بیمه ای و بازنشستگی، قواعد، مقررات و فرآیندهایی که برای ارائه خدمات دارند در زندگی آنها تاثیر می‌گذارد و این ارتباط و تاثیرگذاری تنها محدود به بیمه‌شدگان مستقیم یا غیر مستقیم یا مستمری بگیران یا بازنشستگان مستقیم یا غیر مستقیم یا خودشان و اعضای خانواده آنها نیستند.

میرزایی معتقد است که اگر صندوق بازنشستگی با محدودیت مالی، به هم ریختگی یا ورشکستگی مواجه شود، به مسئله اجتماعی تبدیل می‌شود، زیرا تعداد زیادی از افرادی که به طور مستقیم نیز ارتباط ندارند مجبورند سرریزهای آن را تحمل کنند و دولت مجبور است که در قبال آن، رفتار مناسبی را انجام دهد. در بسیاری از موارد دولت‌ها مجبور می‌شوند که مسئولیت‌های صندوق‌ها را به عهده بگیرند و در همه جای دنیا به همین شکل است.

معاون وزیر کار افزود: در موارد دیگری نیز، زمانی که صندوق‌های بازنشستگی سهامداران اصلی بورس هستند، رفتار آنها در بورس می‌تواند بر روی اقتصاد کلان کشور تاثیر گذار باشد. لذا تنظیم این رفتار و مدیریت رفتار صندوق‌های بازنشستگی در بازارهای مالی مولفه بسیار مهم است و به همین دلیل، تلاش برای شفاف‌سازی رفتار صندوق‌های بازنشستگی در حوزه اقتصاد و بازارهای مالی اهمیت زیادی دارد؛ در کشور ما صندوق‌های بازنشستگی بخش بزرگی از دارایی‌هایشان، بنگاه‌های اقتصادی است که این بنگاه ها تولید کننده کالاها و خدمات نهایی یا واسطه ای هستند که روی اقتصاد کلان کشور و عملکرد بسیاری از بنگاه‌های دیگر و همچنین روی سطح مصرف خانوارها و اشتغال بسیاری از شاغلان تاثیرگذار و تامین کننده است، به همین دلیل نحوه اداره این بنگاه‌ها و سرنوشت آنها بسیار مهم است. ضمن آنکه این بنگاه‌ها به غیر از این که دارایی اصلی بیمه پردازان و بازنشستگان محسوب می‌شود، بخش بزرگی از دارایی ملی است و اگر این دارای ملی از بین برود جبران آن به راحتی امکان‌پذیر نیست.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه صندوق‌های بازنشستگی دارایی بین‌نسلی محسوب می‌شوند، تاکید کرد: در مفهوم توسعه پایدار بر روی این موضوع تاکید می‌کنیم که نسل‌های بعدی نیز حداقل به اندازه نسل فعلی امکان و زمینه بهره‌مندی از فرصت‌های توسعه را داشته باشند و بتوانند از منافع و پیامدهای وجود این ثروت ملی استفاده کنند؛ صندوق‌های بازنشستگی نیز چنین ویژگی دارند.

میرزایی در بخش دیگری از صحبت‌های خود یادآور شد: هیچ دولت و مدیری حق ندارد با صندوق‌های بازنشستگی و دارایی‌های آنها هرطور که میخواهد برخورد کند؛ تجربه نشان می‌دهد که تاکید تنها روی ویژگی‌های مدیران کافی نیست، البته ویژگی‌های مدیران مانند ویژگی‌های تخصصی و توانایی مدیریت چند بعدی‌شان باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد زیرا صندوق‌های بازنشستگی پیچیده‌ترین نهادهای مالی عصر حاضر هستند، زیرا آنها نهادهای مالی چندکارکردی هستند و تنها خدمات بیمه‌ای ارائه نمی‌دهند و همزمان خدمات اجتماعی ارائه می‌دهند، همزمان عامل ایجاد امنیت و آرامش و ثبات سیاسی و اجتماعی هستند.

به گفته وی، صندوق‌های بازنشستگی عموما ارائه دهنده خدمات درمانی به بیمه پردازان هستند و این یعنی کارکرد سومی به آنها اضافه می‌شود؛ تدارک، تامین و عرضه مناسب این خدمات به گونه‌ای که هم امکان دسترسی عادلانه و کارآمد فراهم شود و هم در مقایسه با سایر خدمات مشابه یا موازی کارآمد باشد.

به گفته میرزایی، یکی از کارکردهای بسیار مهم صندوق‌های بازنشستگی، مدیریت دارایی‌ها و ذخایر بین نسلی است؛ همان چیزی که در قالب ثروت و دارایی انباشته شده صندوق‌های بازنشستگی یا در بورس و یا در قالب بنگاه‌داری و یا اشکال دیگری از ذخایر سرمایه گذاری می شود. در کشورهای دیگر به ویژه کشورهای توسعه یافته بخش بزرگی از دارایی صندوق ها که به حفظ و انتقال بین نسلی منابع ذخیره شده در صندوق‌ها کمک می‌کند، در قالب سهامداری در بورس است و در کشور ما عمدتاً به صورت بنگاه‌داری است.

وی با تاکید بر ذخایر و مدیریت دارایی صندوق‌های بازنشستگی گفت: شاید شفافیت در این بخش از سایر بخش‌ها اهمیت زیادی پیدا می‌کند.

معاون وزیر کار و رفاه اجتماعی در بخش دیگری با بیان اینکه بنگاه‌های وابسته به بخش عمومی در همه جای دنیا یکی از مراکز رشد فساد است اضافه کرد: به دلیل ویژگی‌های خاصی که آنها دارند و به دلیل نظارت کمتری که بر روی آنها وجود دارد معمولا اقتصاد سیاسی خاصی اطراف آنها متمرکز می‌شود و صاحبان قدرت سعی دارند روی این دارایی‌ها سایه بیندازند و سرنوشت دارایی‌ها را تعیین می‌کنند. سعی می‌کنند از منابع وافر و به تعبیر آنها ارزان، برای افزایش ثروت یا قدرت خود استفاده کنند. تجربه نشان داده است که هیچ عاملی به اندازه شفافیت، از چنین فسادی جلوگیری نمی‌کند.

میرزایی در ادامه تصریح کرد: صندوق‌های بازنشستگی وابسته به وزارت رفاه در مجموع حدود ۳۰۰ شرکت کوچک و بزرگ مدیریتی دارند، عمده آنها در حوزه صنایع پتروشیمی، صنایع فولاد، صنایع غذایی، بانکداری و بیمه و حمل و نقل است، البته در معادن نیز سهم قابل توجهی دارند. در مجموع حدود ۱۵۰۰ عضو هیئت مدیره در این شرکت‌ها فعالیت می‌کنند.

بنابر اظهارات وی، این شرکت‌ها تحت مدیریت چهار صندوق بازنشستگی هستند؛ نبود شفافیت می‌تواند عامل خیلی مهم در کاهش بازدهی و بهره‌وری و انحراف کارکردهای آنها باشد. این بنگاه‌ها دارایی است که در صندوق‌ها از محل بیمه‌پردازی بیمه‌پردازان ایجاد شده است و نزدیک به یکصد سال این دارایی انباشته شده و تبدیل به بنگاه‌ها یا سهام شرکتها شده است و قرار است از محل بازدهی این بنگاه‌های اقتصادی، حق بیمه و مستمری بازنشستگان در دوره بازنشستگی‌شان پرداخته شود و چه اتفاقی تلخ‌تر و هول‌آورتر از اینکه زمانی که افراد به سن بازنشستگی میرسند، بعد از دوره فعالیت ۳۰ ساله، در زمانی که توان کار ندارند و همه اندوخته شان در قالب صندوق‌های بازنشستگی است، احساس کنند که چیزی برایشان نمانده است و این صندوق‌ها حتی در پرداخت حق بیمه و مستمری قانونی آنها با مشکل و محدودیت مواجه است، البته خوشبختانه تا امروز هیچ وقت به شبکه نگران‌کننده‌ای نرسیدیم.

وی در بخش دیگری از این نشست تصریح کرد: شفافیت کمک می‌کند به اینکه در فرآیند، محتوا و نتیجه تصمیمات به درستی قابل رصد و پایش دائمی باشد، بتوانیم ببینیم که چه تصمیماتی پیرامون صندوق ها گرفته می‌شود، آیا تصمیمات درست است یا نیست؛ چه تصمیماتی که در صندوقها گرفته می‌شود و چه تصمیماتی که از بیرون در دولت و در مجلس برای صندوق‌ها می‌گیرند. به طور مثال مصوبه یا مقرره بازنشستگی پیش از موعد به سرعت می‌تواند این صندوق ها را تهی کند. یک تصویب یا یک قانون که به صورت نیاندیشیده‌ای توسط افرادی، حتی با نیت خیر تصویب می‌شود، می‌تواند مصارف صندوق‌ها را افزایش دهد. به طور مثال اگر امروز مجلس تصویب کند که با پنج سال سن بیمه‌پردازی کمتر، افراد بازنشسته می‌شوند، بخش عمده‌ای از صندوق‌ها تهی می‌شوند.

وی در ادامه با بیان اینکه هم دولت دکتر روحانی و هم وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی به طور ویژه شعار شفافیت دادند، گفت: آقای شریعتمداری زمانی که در سال ۹۷ از مجلس رای اعتماد گرفتند، گفتند که من مهمترین برنامه ام توسعه شفافیت است اکنون دو سال گذشته است و جامعه انتظار داشت که ایشان نشان دهد که به وعده‌شان برای توسعه شفافیت عمل می‌کنند. شنبه روزی است که می‌خواهند نشان دهند که به این وعده عمل کرده‌اند.

میرزایی ادامه داد: بزرگترین هلدینگ‌ها در صندوق‌های بازنشستگی ، صندوق بازنشستگی کشوری با حدود ۷۵ شرکت و دیگری نیز شستا شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی است؛ در مجموع این دو هلدینگ بزرگ، نزدیک به ۴۰۰ شرکت مدیریتی دارد که ۳۰۰ مورد آن در این هلدینگ‌ها هستند. امروز معتقدیم که این دو مجموعه به شفاف‌ترین بخش از هلدینگ‌ها و سازمان‌های بنگاه‌داری بخش عمومی تبدیل شده است؛ ما مدعی هستیم که امروز شاگرد اول شفافیت هستیم و روز شنبه نیز آن را به نمایش خواهیم گذاشت.

وی با بیان اینکه بهترین ابزار برای شفافیت بنگاه‌ها بورسی شدن است، یادآور شد: هفته قبل زمانی که تامین سرمایه امین عرضه اولیه شد نزدیک به پنج میلیون سهامدار در خرید این سهام مشارکت کردند و چه چیز بهتر از این که میلیون‌ها نفر سهامدار بتوانند به طور دائم سالانه یا ۶ ماه یک بار و سه ماه یکبار همه متغیرها و شاخص‌های این بنگاه‌ها را رصد کنند و عملکرد مالی آن را بسنجند.

وی در ادامه گفت: اکنون ۸۲ درصد ارزش دارایی‌های صندوقهای بازنشستگی ما بورسی شده است و امیدواریم تا پایان دولت به بورسی شدن ۹۰ درصد برسیم.

معاون وزیر کار و رفاه اجتماعی گفت: اکنون که ۸۲ درصد دارایی صندوق‌های بازنشستگی بورسی است قابلیت رصد در یک اتاق شیشه‌ای بورس دارد و ۱۸ درصد دیگر آن همه اطلاعات مالی آن در کدال بارگذاری می‌شود.

میرزایی در ادامه به گزارشی که اردیبهشت ماه سازمان بازرسی کل کشور به وزیر اقتصاد ارائه داد، اشاره کرد و گفت: این گزارش به صراحت گفته شده است که  صندوق های بازنشستگی وابسته به وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی به طور کامل و تمام صورت‌های مالی آن در سامانه مالی کدال بارگذاری کرده‌اند و این بزرگترین افتخار برای ماست که هیچ چیز پنهانی وجود ندارد یعنی نه فقط آنچه که بورسی است، بلکه ۱۸ درصد غیر بورسی نیز امکان رصد و پایش آن توسط افراد دغدغه‌مند وجود دارد.

وی در پایان اعلام کرد که روز شنبه از ۶ سامانه رونمایی می‌شود.