۴ برابر شدن قبض گاز مرفه‌نشینان‌ و ثبات تعرفه گاز ۶۴ درصد مردم/ پرمصرف‌ها‌ ۸۳ درصد بهای گاز را یارانه می‌گیرند

مصوبه هیئت وزیران درباره اصلاح تعرفه گاز مشترکان خانگی ابلاغ شد، طبق این مصوبه، پله‌های اول تا سوم بدون تغییر قیمت باقی ماندند، اما پله چهارم تا ششم 30 درصد افزایش و پله هفتم تا دهم 50 درصد افزایش نسبت به تعرفه قبلی را داشتند و همچنین تعرفه پله‌های یازدهم و دوازدهم نیز عدد ثابت 5000 و 6000 تومان به ازای هر متر مکعب تعیین شدند.

در تصویر 1 و 2، جزئیات تعرفه جدید و قدیم مشترکان گاز خانگی آورده شده است.

تصویر 1- تعرفه جدید مشترکان گاز خانگی

تصویر 2- تعرفه قدیم مشترکان گاز خانگی

همانطور که مشخص است، علاوه بر تغییر قیمت‌ها، بازه عددی هر پلکان نیز در مصوبه جدید دولت تغییر کرده است.

* تعرفه گاز 64 درصد مردم هیچ تغییری نکرده است

در این راستا مسلم رحمانی، مدیر امور گازرسانی شرکت ملی گاز، درباره مصوبه جدید دولت توضیح داد: در سه پلکان اول یعنی مصارف متعارف هیچ‌گونه تغییری اتفاق نخواهد افتاد، اما از پلکان چهارم تا پلکان دهم یعنی مشترکان پرمصرف و پلکان یازدهم و دوازدهم یعنی مشترکان بسیار پرمصرف، تعرفه تقریبا به قیمت خوراک پتروشیمی‌ها یعنی براساس قیمت صادراتی است که بین ۵ تا ۶ هزار تومان قیمت دارد.

وی افزود: ۶۴ درصد مشترکان شرکت گاز، در سه پلکان اول قرار گرفتند که ۳۵ درصد مصرف را انجام می‌دهند، اما ۳۵ درصد از مشترکان، ۶۰ درصد مصرف را انجام می‌دهند و قریب به ۲ درصد هم نزدیک به ۵ و نیم درصد مصرف می‌کنند که شامل پرمصرف‌ها هستند.

* میانگین تعرفه گاز مشترکان پله اول تغییر نکرد ولی برای پله آخر 4 برابر شد

با توجه به تعرفه‌های قدیم و جدید گاز خانگی در تصویر 1 و 2 به محاسبه دو شاخص‌ «متوسط قیمت هر پله طبق تعرفه قدیم» و «متوسط قیمت هر پله طبق تعرفه جدید» پرداخته شده است.

همانطور که می‌دانید قبض گاز مشترکان بدین صورت محاسبه می‌شود که بسته به کل مصرف مشترک، میزان مصرف هر پله در تعرفه آن پله ضرب می‌شود و همه اعداد به دست آمده با یکدیگر جمع می‌شوند.

با این توضیح، در جدول 1 محاسبه شده است که میانگین تعرفه گاز برای مشترکان هر پله مصرفی چقدر است. مثلا مشترکی که در پله چهارم قرار دارد به طور میانگین به ازای هر متر مکعب مصرف گاز 72.6 تومان می‌پردازد.

با توجه به تغییر بازه هر پلکان، نظام تعرفه‌ای قدیم با پلکان‌های جدید متناسب‌سازی شده است.

جدول 1:

طبق جدول 1، میانگین تعرفه گاز جدید مشترکان پله آخر نسبت به تعرفه قدیم، بیش از 4 برابر شده است.

* 2 درصد ثروتمند جامعه همچنان معادل 83 درصد از گاز خود را یارانه می‌گیرند

با توجه به آنچه گفته شد، متوسط قبض گاز و یارانه پنهان دریافتی مشترکان هر پله مصرفی طبق تعرفه‌های قدیم و جدید در جدول 2 آورده شده است.

برای محاسبه یارانه پنهان، قیمت واقعی گاز معادل قیمت گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها و قیمت صادراتی 20 سنت بر متر مکعب و نرخ ارز نیز 30000 تومان در نظر گرفته شده است.

طبق جدول 2، متوسط قبض جدید مشترکان سبزرنگ بین 3 تا 20 هزار تومان خواهد بود. متوسط قبض مشترکان زردرنگ 25 تا 65 هزار تومان خواهد شد. متوسط قبض مشترکان نارنجی رنگ 95 تا 320 هزار تومان برآورد می‌شود و قبض مشترکان قرمز رنگ و پرمصرف نیز بیش از 475 هزار تومان خواهد بود.

جدول 2:

طبق تعرفه جدید، قبض گاز مشترکان خانگی در 6 پله اول تغییر خاصی نکرده است اما از پله هفتم کم کم روند تغییرات محسوس می‌شود و افزایش قیمت قبوض در دو پله آخر با حدود 400 و 750 هزار تومان در ماه به اوج خود می‌رسد.

در واقع می‌توان اینگونه بیان کرد که ضمن تثبیت قبض گاز مشترکان کم‌مصرف، قبض مشترکان پله آخر از ماهانه 230 هزار تومان به 980 هزار تومان رسیده است یعنی 4.25 برابر.

اما نکته مهم اینجاست که مشترکان پله آخر (2 درصد از جامعه) همچنان 83 درصد مبلغ واقعی گاز را به صورت یارانه دریافت می‌کنند. به بیان دیگر هر چند اصلاح نظام تعرفه‌گذاری جدید موجب افزایش قبوض پرمصرفانِ پردرآمد شده اما یارانه نجومی آنها از بیت‌المال همچنان پابرجاست.

* جزئیات میزان قبض و یارانه پرداختی به مشترکان در تعرفه گاز قدیم و جدید

تصویر 3، 4 و 5 میزان قبض پرداختی و یارانه پنهان دریافتی مشترکان هر پله مصرفی را قبل و بعد از اعمال تعرفه‌های جدید نشان می‌دهد. قبض پرداختی با رنگ آبی و یارانه دریافتی با رنگ قرمز نمایش داده شده است. همچنین مستطیل‌های کم‌رنگ مربوط به تعرفه‌های قدیم و مستطیل‌های پررنگ مربوط به تعرفه جدید است.

همانطور که تصاویر نشان می‌دهد، تعرفه‌های جدید شرکت گاز معادلات را به طور قابل ملاحظه‌ای تغییر نداده است و تنها به میزان کمی قبض گاز مشترکان پرمصرف (آبی پررنگ) در پله آخر را افزایش و مبلغ بالای یارانه دریافتی آنها را کاهش داده است.

مدل مطلوب و ایده‌آل تعرفه‌گذاری گاز در بخش خانگی باید به گونه‌ای باشد که یارانه پرداختی به پلکان‌های پایانی مصرف (قرمز رنگ) صفر شود، موضوعی که در تعرفه‌گذاری جدید گاز با سرعت خیلی پایینی به سمت آن حرکت شده است.

تصویر 3:

تصویر 4:

تصویر 5:

طبق گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، توزیع مشترکان پرمصرف تهرانی که در پله‌های ۸ تا ۱۲ مصرف گاز هستند، نشان می‌دهد که ۸۸.۸۳ درصد از آنها در مناطق گران و مرفه شمالی تهران ساکن هستند. حال هر چند اقدام دولت یک گام رو به جلو بوده اما سوال اساسی این است که چرا مرفه‌نشینان همچنان باید معادل 83 درصد گازبها را یارانه دریافت کنند؟

سال گذشته دولت سیزدهم بعد از 6 سال، تعرفه گاز خانگی را با تمرکز بر پرمصرف‌ها اصلاح کرد و حال امسال مجددا اصلاح قیمت‌ها صورت گرفته است. اما بررسی شاخص‌ها نشان می‌دهد که همچنان تا نقطه مطلوب برای برقراری عدالت در پرداخت یارانه‌ها فاصله زیادی است و این روند اصلاح نباید متوقف شود.