انتخابات ۹۶ و خاستگاه حزبی نامزدهای ریاست جمهوری

در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نامزدهایی با یکدیگر رقابت می کنند که به مانند ادوار پیشین رهبر یا نماینده احزابی فعال و اثرگذار در عرصه سیاسی نیستند و بیشتر به عنوان نمایندگان جریان های اصلی یا چهره هایی مستقل پا به عرصه رقابت گذاشته اند.

با وجود این، هر یک از این چهره ها خود کم و بیش دارای سوابق یا ریشه های فعالیت حزبی اند یا اینکه در رقابت با پنج نامزد دیگر اعلام حمایت برخی احزاب سیاسی را پشتوانه خود می بینند. این گزارش به بررسی احزابی می پردازد که اعضای کنونی یا پیشین آن در میان 6 نامزد رقابت های ریاست جمهوری حضور دارند.

** حزب موتلفه و حمایت تمام قد از میرسلیم؛ از اعلام نامزدی تا مناظره

«سیدمصطفی میرسلیم» را می توان تنها نامزد حزبی دانست که در این دور از رقابت ها حاضر است. با وجود اینکه رهبران حزب «موئتلفه اسلامی» بارها با صراحت حمایت خود را از نامزد این حزب اعلام داشته و تاکید کرده اند وی به عنوان تنها نامزد اصلح مورد نظر موئتلفه تا پایان رقابت ها در کنار نامزدهای دیگر باقی خواهد ماند، اما نمی توان به یقین در این باره نظر داد.

میرسلیم حزبی را نمایندگی می کند که از ریشه دارترین احزاب حال حاضر به شمار می رود. موتلفه در سال 1342 به همت گروهی از بازاریان مخالف رژیم پهلوی و معتقد به قیام امام خمینی (ره) تشکیل شد و به رغم تلاش برای تجمیع همه تشکل های مذهبی مبارز در چارچوب حزب جمهوری اسلامی در سال های نخست انقلاب، انسجام تشکیلاتی خود را تاکنون حفظ کرده است.

حزب موتلفه پس از انتخاباتی که چهره هایی چون مرحوم «حبیب الله عسگراولادی» و «حسن غفوری فرد» را به عرصه رقابت های سیاسی فرستاد، طی سالیان اخیر بیشتر حامی نامزدهای اصلی جریان اصولگرایی بوده است چنانکه در سال 1376 از نامزدی حجت الاسلام «علی اکبر ناطق نوری» حمایت کرد و در سال 1388 نیز پس از مباحثات فراوان درون حزبی و به رغم بی توجهی «محمود احمدی نژاد» به این حزب ریشه دار اصولگرا در دولت نهم، پشتیبانی خود را از وی اعلام داشت. موئلفه در انتخابات پیشین نیز از «علی اکبر ولایتی» اعلام حمایت کرد و اینک چهره ای را به میدان فرستاده که با سبقه بازاری اکثریت اعضای حزب همگونی ندارد.

** نامزدهای روحانی انتخابات دوازدهم و سابقه حضور در شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز

پس از انحلال حزب جمهوری اسلامی، «جامعه روحانیت مبارز» به مهمترین تشکل سیاسی نیروهای انقلابی تبدیل شد و نامزدهای این جامعه توانستند در بسیاری از انتخابات مجلس و ریاست جمهوری برتری را از آن خود سازند. مبنای شکل گیری این تشکل به سال 1356 بازمی گردد که هسته مرکزی آن به همت چهره هایی چون شهید «مرتضی مطهری» با حضور انقلابیونی چون شهید بهشتی، شهید باهنر، شهید مفتح و ... با هدف انسجام بخشی به مبارزات نیروهای مذهبی علیه حکومت پهلوی ایجاد شد.

هدایت جامعه روحانیت مبارز در سال های منتهی به درگذشت آیت الله «محمدرضا مهدوی کنی» بر عهده این شخصیت سیاسی قرار داشت و در سال 1393 آیت الله «محمدعلی موحدی کرمانی» به اتفاق آرا به دبیرکلی این تشکل انتخاب شد.

در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، دو نامزد روحانی انتخابات یعنی «حسن روحانی» و «سیدابراهیم رئیسی» سابقه عضویت در شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز را در کارنامه دارند.

رئیسی پس از سال ها حضور در نخستین مجموعه طلاب تحت آموزش و هدایت چهره های شاخص انقلاب و تحصیل در مدرسه عالی شهید مطهری مناصب گوناگونی را در قوه قضاییه برعهده گرفت تا اینکه در سال 1376 پیشنهاد اعضای موثر جامعه روحانیت مبارز از جمله آیت‌الله مهدوی کنی و آیت الله «محمد یزدی» برای حضور و عضویت در شورای مرکزی این تشکل را پذیرفت و با رای اعضا در یکی از جلسات جامعه، رسماً به عضویت شورای مرکزی جامعه روحانیت در آمد.

روحانی نیز سال ها در زمره اعضای مرکزی جامعه روحانیت حضور داشته و به گفته دبیرکل این تشکل، با وجود شرکت نکردن وی و چهره هایی چون مرحوم آیت الله «اکبر هاشمی رفسنجانی» و ناطق نوری در جلسات سال های اخیر جامعه، رییس دولت یازدهم همچنان در زمره اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز قرار دارد.

این تشکل سیاسی هر چند در سال 1392 به دلیل حاصل نشدن اجماع، اعضا را در حمایت از نامزدها مخیر گذاشت اما در رقابت های امسال رسانه ها از حمایت جامعه روحانیت مبارز از رئیسی خبر دادند.

** کارگزاران؛ همچنان در میدان

«کارگزاران سازندگی» عنوان تشکلی است که در سال 1374 یعنی در سال های پایانی دولت ششم با دست اندرکاری 16 تن از مسوولان اجرایی برای حضور موثر در انتخابات مجلس پنجم پایه گذاری شد. یکی از مهمترین اهداف این حزب تداوم مسیر سازندگی بود که در دولت آیت الله هاشمی آغاز شد.

از میان 6 نامزد انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، نام دونفر از آنان در میان هیات موسس کارگزاران سازندگی به چشم می آید؛ نخست «سیدمصطفی هاشمی طبا» که به عنوان یک چهره کارگزار در سال 1380 در رقابت های انتخاباتی حضور یافت و نیز «اسحاق جهانگیری» معاون اول رییس جمهوری که در محافل سیاسی یار کمکی روحانی در این رقابت ها معرفی شده است. هر دو نفر دارای سابقه حضور در دولت های سازندگی و اصلاحات بوده و در انتخابات ریاست جمهوری دهم هم از نخست وزیر دوره جنگ و نامزد اصلاح طلبان اعلام حمایت کردند.

جهانگیری افزون بر سال ها فعالیت در تشکلی که اینک دبیرکلی آن را «غلامحسین کرباسچی» شهردار سال های پیش تهران برعهده دارد، همراه با برخی از اعضای دولت اصلاحات به «بنیاد باران» پیوست.

** قالیباف؛ نامزدی با سابقه نظامی و برکنار از سبقه حزبی

«محمدباقر قالیباف» نامزد دوره دوازدهم انتخابات ریاست جمهوری که سابقه نامزدی در انتخابات سال 84 و 92 را نیز در کارنامه دارد به واسطه مناصب نظامی و انتظامی سال های گذشته سابقه مشخصی در فعالیت های حزبی نداشته تنها زیر پرچم اصولگرایی پا به رقابت های سیاسی گذاشته است. با این حال وی و نزدیکانش از فعالیت های حزبی و تشکل سازی پرهیز نکرده و در این زمینه نیز طی سال های اخیر فعال ظاهر شده اند.

«جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی» تشکلی است که در سال 1387 با حضور چهره های اصولگرای نزدیک به قالیباف و برخی مدیران شهرداری پایه گذاری شد و برخی از اعضای آن در گردهمایی های جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی موسوم به «جمنا» حضور یافتند؛ جمعیت پیشرفت و عدالت تشکلی است که مسوولیت ستادی برنامه های انتخاباتی قالیباف در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری را بر عهده داشت و در این دوره از رقابت ها نیز فعالیتی چشمگیر یافته است.