انتخابات و معضلی به نام "پوپولیسم"

دکتر علی اصغر داوودی با اشاره به زمینه‌های ایجاد پوپولیسم در یک جامعه بیان کرد: قدرت حکومت‌ها و دولت‌ها باید مشروع باشد، در غیر این صورت فرقی با راهزنان ندارند، بنابراین مشروعیت برای دولت ها بسیار مهم است؛ مشروعیت یعنی اینکه حاکمان خود را محق به صدور فرمان بدانند و مردم هم با بر حق دانستن حاکمان، خود را مکلف به اطاعت از اوامر آن ها بدانند.

رئیس دانشگاه آزاد تربت جام ضمن بیان این مطلب که در دنیای امروز هر حکومتی که مورد قبول مردم باشد مشروع است، عنوان کرد: پذیرش مردم بر مبنای نظام ارزشی حاکم بر آنها صورت می‌گیرد، به عبارتی مردم حاکمان، سیاست‌ها و نظام‌های سیاسی را از فیلتر ارزش‌هایشان عبور می دهند و با عینک نظام ارزشی آن‌ها را مورد قضاوت قرار می‌دهند.

وی افزود: بحران مشروعیت زمانی پدید می‌آید که یا رویه زمامداری حاکمان ثابت است اما ارزشهای مردم عوض می شود و یا ارزش‌ها ثابت هستند ولی شیوه زمامداری حاکمان تغییر می کند.

رئیس دانشگاه آزاد تربت جام عنوان کرد: چون نظام های سیاسی سنتی کمتر به دنبال تغییر هستند به لحاظ مشروعیت با مشکلی مواجه نمی شوند، بحران زمانی بوجود می‌آید که حکومت‌ها می خواهند دست به یکسری اقدامات بزنند که با ارزشهای مردم در تعارض قرار می‌گیرد، بنابراین نظام های در حال توسعه بیشتر در معرض بحران مشروعیت قرار می گیرند.

داوودی ضمن بیان این مطلب که حکومت های در حال توسعه برای این که مشروعیت خود را از دست ندهند دو راه پیش رو دارند، بیان کرد: یک راه این است که حکومت ها با افزایش سطح آگاهی مردم، گفت و گو با آنها و ارتقا فرهنگ سیاسی اقدامات خود را برای مردم توجیه کنند، در این صورت اگر چه برخی سیاست های حاکمان در کوتاه مدت ممکن است مضراتی برای مردم داشته باشد، اما در بلندمدت که باعث رشد و شکوفایی جامعه شد مردم طعم شیرین آن را خواهند چشید و از دولتمردان تقدیر خواهند کرد.

این استاد علوم سیاسی خاطرنشان کرد: ابزارهایی که در این راه در اختیار حکومت هاست عبارتند از رسانه ها، سیستم آموزشی و ... که می توانند از طریق آنها سطح فکر و فرهنگ سیاسی مردم را افزایش دهند، البته این راه کمی دشوار و زمان بر است.

داوودی افزود: راه دوم برای حکومت ها این است که اقداماتی را انجام دهند که خوشایند توده‌ها است و بجای این که مشکلات مردم را به صورت ریشه‌ای حل کنند، سعی می‌کنند مطابق میل توده مردم عمل کرده و خوشایند لحظه ای آنها را به سیاست های کلانی که منجر به توسعه و نوسازی می شود ترجیح می دهند، در این حالت است که پوپولیسم بوجود می‌آید؛ افراد بدون بیان سازوکارهای عملی وعده هایی مثل حل معضل بیکاری جوانان، فقر و ... می دهند، آن ها مردم را خام کرده و از رای آن‌ها برای مشروعیت و به قدرت رسیدن خود استفاده کنند.

رئیس دانشگاه آزاد تربت جام افزود: در جوامعی که استحکام اجتماعی قوی باشد و جامعه از آگاهی، رشد و شعور سیاسی بالایی برخورد باشد، پوپولیسم مجالی برای ظهور و بروز پیدا نمی کند، اما در جامعه ای که مردم منافع دراز مدت خود و دیگران را در نظر نمی گیرند و بیشتر به منافع فوری و لحظه ای خود توجه می کنند، پوپولیسم ظهور می یابد.

وی با بیان این مطلب که سواد به تنهایی برای واکسینه کردن جامعه در مقابل پوپولیسم کافی نیست و درک، فهم و شعور سیاسی مردم هم ضروری است، گفت در جامعه مدرنی مانند ایالات متحده آمریکا هم شاهد هستیم که به دلیل درک سیاسی و قدرت تحلیل سیاسی پایین مردم پوپولیسم پیروز می شود.

رئیس دانشگاه آزاد تربت جام بیان کرد: اوباما با بحران اقتصادی به ارث رسیده از بوش مواجه بود و نتوانست موفقیت‌های چشمگیری برای مردم آمریکا داشته باشد، از آنجایی که آمریکا یک نظام سرمایه داری است که در آن منفعت اقتصادی مهم است مردم به سمت کسی گرایش پیدا کردند که تاجر بود و علیه سیستم شعار می‌داد، مردم آمریکا تصور کردند چنانچه کسی را به قدرت برسانند که پیشینه موفق اقتصادی داشته است می تواند آنها را نجات دهد، ترامپ بر موجی سوار شد که در جامعه سودمندگرای امریکا ایجاد شده بود.

داوودی افزود: در کشورهای درحال توسعه پوپولیسم جایگاه عمیق تری دارد و در انتخابات پیش روی کشورمان می بینیم که کاندیداها روی مسائل دم دستی مردم همانند اشتغال و بیکاری دست گذاشته اند و بدون توجه به امکانات و ظرفیت‌های کشور شعارهایی می‌دهند تا مردم را به سوی خود جذب کرده و از آرای آن‌ها برای رسیدن به قدرت استفاده کنند. این در حالی است که فروش نفت، درآمد مالیاتی و سایر درآمدهای کشور مشخص است و اینطور نیست که کشور به یک منبع تمام نشدنی وصل باشد و حاکمان هرطور که بخواهند عمل کنند.

این استاد علوم سیاسی بیان کرد: برای جلوگیری از ظهور پوپولیسم در یک جامعه باید درک و شعور سیاسی مردم ارتقا یابد و مردم از حداقل نیازهایشان فراتر رفته باشند، در جامعه ای که مردم در فقر مطلق باشند و نتوانند نیازهای اولیه خود همانند غذا، پوشاک و ... را تامین کنند حتی با وعده ای شام حاضرند رای خود را بفروشند، در عین حال فرهنگ رهبران و نخبگان سیاسی نیز باید بگونه ای تغییر کند که منافع ملی بر منافع جناحی، حزبی و شخصی غلبه پیدا کند و کاندیداها برای رسیدن به قدرت، منافع ملی را زیر پا نگذارند و رشد و توسعه کشور را فدای بدست آوردن دل توده ها نکنند.

داوودی افزود: امروزه نظام اقتصادی دنیا کاملا بهم مرتبط است و امکان ندارد کشوری بتواند به صورت جزیره ای در نظام اقتصادی فعالیت کند، کشورها با تکیه بر توانمندی های داخلی خود در عین حال باید از امکانات سایرکشورها نیز استفاده کنند تا با حمایت سرمایه ای و تکنیکی از تولید کننده کمیت و کیفیت کالاهای داخلی را افزایش دهند.

وی بیان کرد: زمانی که افراد با گذاشتن پول در بانک می توانند سود بالایی را دریافت کنند کسی وارد بازار تولید که هر لحظه امکان ورشکستگی وجود دارد، نمی شود همچنین با وجود سیستم دلال بازی در کشور، امنیت روانی برای تولید کننده‌ها وجود ندارد، ضمن اینکه با وجود فساد سیستمی چطور می‌توان سرمایه گذاران را تشویق به سرمایه گذاری کرد.

این استاد علوم سیاسی خاطرنشان کرد: برخی کاندیداهای دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری شعارهایی می‌دهند که کارشناسی شده نیست و امیدواریم مردم در این انتخابات با انتخاب اگاهانه خود رشد سیاسی خود را به نمایش بگذارند که در این صورت، مرحله مهمی از  توسعه یافتگی را طی خواهیم کرد.