تشدید جنگ تجاری ترانس آتلانتیک با تلافی بر سر تعرفه ها

اتحادیه اروپا این هفته اعلام کرد که تعرفه های واردات کالاهای آمریکایی به ارزش حدود 3.4 میلیارد دلار را از روز جمعه اجرا می کند.

در مقابل ترامپ هم با اعلام این که تعرفه های 20 درصدی را بر خودروهای مونتاژ شده در اروپا اعمال می کند، تهدید خود را برای تشدید جنگ تجاری عملی کرد. این اقدام ترامپ یک ماه بعد از آغاز تحقیقات در دولتش درباره تهدید بودن واردات خودرو برای امنیت ملی این کشور اتخاذ شد.

کمیسیون اروپا روز چهارشنبه تصدیق کرد که اقدامات تلافی جویانه اتحادیه اروپا درباره اعمال تعرفه واردات بر کالاهای آمریکایی در واکنش به افزایش تعرفه های آمریکا بر واردات فلزاتی همچون فولاد و آلومینیوم از کانادا، اتحادیه اروپا و مکزیک مورد توافق کشورهای این اتحادیه قرار گرفته است.

ترامپ در توجیه اقدام خودبرای اعمال تعرفه 25 درصدی بر واردات فولاد و 10درصدی بر واردات آلومینیوم از این کشورها، آن را اقدامی در راستای حفظ امنیت ملی کشورش دانست.

«سیسیلیا مالمستروم» کمیسیونر بازرگانی اتحادیه اروپا، واکنش بروکسل به اعمال تعرفه بر کالاهای اروپایی را سنجیده، متناسب و به طور کامل در راستای مقررات سازمان جهانی تجارت (WTO) توصیف کرد و گفت: مقررات تجارت بین المللی که ما سالها دست به دست با شرکای آمریکایی مان گسترش داده ایم نمی تواند از طرف مقابل نقض شود و ما واکنشی در برابر آن نشان ندهیم.

بروکسل نخست درمارس (فروردین) وقتی ترامپ برای نخستین بار پیشنهاد اعمال تعرفه بر واردات آلومینیوم را مطرح کرد، فهرست کالاهای آمریکایی را که در اقدامی تلافی جویانه مشمول تعرفه های اروپا می شدند، اعلام کرد. دیگر کشورهایی که در معرض تعرفه های آمریکا بوده اند نیز اقدامات متقابلی را در برابر تصمیم دولت ترامپ برای اعمال تعرفه ها اتخاذ کرده اندکه نگرانی ها را درباره افزایش جنگ تجاری افزایش داد.

مکزیک اعلام کرد که تعرفه هایی را بر برخی کالاهای وارداتی آمریکا از جمله سیب، انگور، پنیر و فولاد تخت دربین سایر محصولات اعمال خواهد کرد.

اقدام تلافی جویانه کانادا شامل وضع تعرفه بر کالاهایی به ارزش 12.8 میلیارد دلار از جمله فولاد و آلومینیوم و آب پرتقال و برخی نوشیدنی های دیگر بوده است.

پکن نیز وعده داده که بعد از اعلام تعرفه 25درصدی واشنگن بر کالاهای چینی به ارزش 50 میلیارد دلار، اقداماتی را با همان شدت و مقیاس بکار می بندد و این تصمیم را ناشی از «سیاست های تجاری ناعادلانه» آمریکا توصیف کرد.

** جنگ تجاری آغاز شده است

اعمال تعرفه ها و پاسخ به آن با تعرفه های تلافی جویانه، نوعی رفتار متقابل در مقررات تجاری جهانی محسوب می شود که تلاش شده از آن جلوگیری شود. اتحادیه اروپا تاکنون از استفاده از عبارت «جنگ تجاری» برای توصیف جنجال کنونی طفره رفته است.

مالمستروم، کمیسیونر بازرگانی اتحادیه اروپا اوایل ماه جاری میلادی در مصاحبه با شبکه خبری سی ان ان گفت: نمی گویم این جنگ تجاری است اما ما در وضعیت بسیار دشواری هستیم که می تواند تشدید شود. چنین وضعیتی برنده ای ندارد و ما قطعا امیدواریم که چنین جنگی تحقق نیابد.

«مارینی پِتسینگر» کارشناس اقتصادی اندیشکده چتم هاوس انگلیس مستقر در لندن معتقد است جنگ تجاری به دو مولفه نیاز دارد: نخست اقدامات تلافی جویانه بر سر تعرفه ها در راستای سیاست های حمایت از محصولات داخلی و دوم نبودن فضای کافی برای مذاکرات برای کاستن از تشدید اختلافات.

تاکنون عامل دوم حلقه مفقوده اتفاقات جاری بشمار می آید. هر چند اتحادیه اروپا پیشتر گفته بود که در شرایط تهدید مذاکره نمی کند اما این اتحادیه به طور کلی مذاکرات را از قاعده مستثنی نکرده است. در حقیقت مسئولان صنعت خودروی آلمان که بیش از همه از تعرفه خودروها صدمه می بیند گفته اند که تعرفه خودرو را می تواند از طریق مذاکره کاهش داد.

انجمن صنعت خودروی آلمان هفته پیش اعلام کرد که مقررات سازمان جهانی تجارت باید شالوده توافقات آینده بین اتحادیه اروپا و امریکا باشد. پیشنهادی برای توافقات یکجانبه یا برچیدن کامل تعرفه های خودرو از سوی دو طرف وجود ندارد.

این که دولت ترامپ از چنین مذاکراتی استقبال خواهد کرد معلوم نیست. «ویلبر راس» وزیر بازرگانی آمریکا گفته است که وزارتخانه متبوعش در دو ماه آتی درباره ادله های امنیتی در اعمال تعرفه ها نتیجه گیری خواهد کرد.

به اعتقاد کارشناسان وضعیت جاری حتی اگر جنگ تجاری هم نباشد، بی تردید آسیب هایی را به هر دو طرف وارد کرده است. آلمان در سال 2017 میلادی 1.35 میلیون وسیله نقلیه به آمریکا فروخت و طبق گزارش ماه گذشته انجمن خودروسازان آلمان، کارخانه های آلمانی مستقر درآمریکا 110 هزار نیروی کار استخدام کرده اند که به گفته مسئولان انجمن مذکور نیمی از این مشاغل به صادرات آلمان بستگی دارد.

** جنگ جهانی سوم در حوزه تجاری

تعرفه های خودرو تازه ترین حربه دولت ترامپ در جنگ جهانی سومی است که به نظر می رسد این بار در حوزه مسائل تجاری در حال بروز است. ترامپ می گوید هدف از این اقداماتش ایجاد فرصت های شغلی بیشتر و حمایت از صنایع داخلی است.

اما صرف نظر از تاثیر ناشی از اقدامات دولت ترامپ بر روابط دو سوی آتلانتیک، تصمیم این کشور در مقابل چین می تواند قیمت ها را برای تجار و مصرف کنندگان آمریکایی افزایش دهد و بر زنجیره تامین صنایعی همچون خوردوسازی و وسایل الکترونیکی آسیب وارد کند. تاکنون اقدامات تلافی جویانه چین به کشاورزان آمریکایی لطمه زده است.

سیاست های تجاری ترامپ بعلاوه اختلافات آمریکا با مکزیک و کانادا را بر سر مذاکره دوباره درباره توافق تجارت آزاد آمریکایی شمالی (نفتا) تشدید کرده است. ترامپ به دنبال امتیازات بیشتری در این توافق است.

تصمیم ترامپ برای وضع تعرفه های بالاتر بر خودروهای وارداتی حتی شکاف هایی را بین او و برخی از قانونگذاران هم حزبی اش ایجاد کرده است. در داخل آمریکا همچنین گروهی متشکل از خودروسازان آمریکایی و خارجی گفته اند که مطمئن هستند واردات خودرو خطری برای امنیت ملی ندارد.

اتاق بازرگانی آمریکا اشاره کرده که تولید خودروهای آمریکایی در یک دهه گذشته دوبرابر شده است و تعرفه ها«ضربه ای به این صنعت است و این در تضاد با هدف اعمال شده برای وضع تعرفه ها برای حمایت از صنایع داخلی است و تهدید بروز جنگ جهانی تجاری را به دنبال دارد.»

وقتی ترامپ اعلام کرد که تعرفه هایی را بر صنعت فولاد و آلومینیوم اتحادیه اروپا، مکزیک و کانادا وضع می کند، «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه هشدار داد که این اقدام «غیرقانونی» است و یک «ناسیونالیسم اقتصادی» ایجاد می کند.

وی افزود: ناسیونالیسم، جنگ است.اما صرف نظر از چنین هشدارهایی به نظر می رسد که ترامپ به قلدر اقتصاد جهانی تبدیل شده است و از اهرم فشار ناشی از تعرفه ها برای وادار کردن کشورهای دوست و متحد خود برای بازنگری در توافقات تجاری یا توافقات مطلوب و حتی امتیازات سیاسی استفاده می کند. با این حال بیشتر کشورها در برابر این اقدامات دولت آمریکا مقاومت کرده اند و یا به جنگ با آن برخاسته اند. اتحادیه اروپا، کانادا، مکزیک و چین همگی با اعمال تعرفه هایی بر کالاهایی از پوشاک گرفته تا مواد غذایی و موتورسیکلت اقدامات دولت ترامپ را تلافی کرده اند.

مشارکت این کشورها شالوده نظم اقتصادی جهان را که به اصطلاح واشنگتن هفت دهه پیش بنا نهاد، تشکیل می دهد اما به نظر می رسد ترامپ با این تصمیمات تجاری خود علاوه بر تضعیف روابط اقتصادی اش با همپیمانان سنتی این کشور، کل نظم تجاری جهان و ثبات اقتصاد جهان را به خطر انداخته است.

** تصمیمات تجاری اهرم فشار برای خواسته های سیاسی

در نهایت ظاهرا تعرفه ها تازه ترین نشانه از کاهش روابط ترانس آتلانتیک در طول تاریخ است که به ویژه بعد از سردی در اجلاس گروه هفت که ماه جاری میلادی در کِبک کانادا برگزار شد، بروز کرده است. ترامپ در این اجلاس امضای بیانیه نهایی را در دقایق پایانی پس گرفت و با این اقدام خشم متحدانش را برانگیخت. رئیس جمهور آمریکا همچنین در رویکرد جدید خود در گشودن باب گفت وگو با کره شمالی تلاشی برای جلب توافق متحدان اروپایی اش نکرد. برخی معتقدند که تصمیمات تجاری دولت کنونی آمریکا اهرم فشاری بر اروپا برای پذیرش خواسته های سیاسی واشنگن است.