رویای 'ناتویی' ترامپ برای خاورمیانه تعبیر نمی شود

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، در دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری کنونی آمریکا هر روز از توطئه ای تازه علیه ایران رونمایی می شود. ناتوی عربی یا همان «ائتلاف استراتژیک برای خاورمیانه» آخرین مورد از کارشکنی های کاخ سفید است؛ خبری که چند روز پیش خبرگزاری «رویترز» انتشار داد.

بر پایه گزارش خبرگزاری رویترز، مسائلی همچون دفاع موشکی، آموزش نظامی، مقابله با تروریسم و مسائلی نظیر تقویت اقتصاد منطقه ‌ و روابط دیپلماتیک از جمله بسترهای شکل گیری چنین اتحادیه است.

حال این پرسش به ذهن می رسد که باوجود اختلافات درونی بازیگران عرب، ناتوی عربی چقدر از پتانسیل عملیاتی شدن برخوردار است و مهمترین هدف ها از اتخاذ چنین تصمیمی چیست؟

در این که مقابله با «ایران» مهمترین هدف این طرح آمریکایی است، شک و شبهه ای وجود ندارد. در عمر حدود دو ساله دولت جدید آمریکا، ترامپ بارها با ابزارهای مختلف در صدد مقابله با سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی بر آمده است. برخلاف شمشیر کُند دشمنان منطقه ای ایران در دوره اوباما، اینک آنها در غرب آسیا گستاخانه تر عمل می کنند. توافقات هنگفت موشکی و تسلیحاتی همانند توافق 110میلیارد دلاری ترامپ با سعودی ها در نخستین سفر خود به این کشور در ادامه حمایت کاخ سفید از دشمنان ایران صورت گرفت.

خروج آمریکا از برجام هم در ادامه سلسله اقدامات ضد ایرانی کاخ سفیدنشینان بود؛ رخدادی که به مذاق متحدان منطقه ای آمریکا خوش آمد و به گسترش روابط آنها انجامید. به باور ناظران، آمریکا با رویای ناتوی عربی قصد مهار ایران و کاستن از نفوذ تهران در غرب آسیا را دارد. در مقابل مقامات آمریکایی معتقدند، این اتحاد و پیمان جدید می تواند به افزایش قدرت و بازیگری دولت های عربی به ویژه عربستان سعودی منتهی شود.

البته گفته می شود که طرح ناتوی عربی ابتدا از جانب مقامات آل سعود به ترامپ ارائه شد اما مغفول ماند. در برهه کنونی که تنش های لفظی بین سران آمریکا و ایران شدت گرفته، استقبال آمریکا از طرح سعودی در مقام هشدار به مقامات ایران تلقی می شود به خصوص پس از آن که حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری کشورمان آمریکا و متحدان منطقه ای این کشور را به بستن تنگه هرمز تهدید کرد.

افزون بر دلایل اشاره شده، آمریکا قصد دارد با پیوند کشورهای عرب منطقه در قالب ناتوی عربی، حاشیه امنی برای رژیم صهیونیستی ایجاد کند؛ رژیمی که هفت دهه عمر خود را با ارتکاب جرم و جنایت های ضدانسانی در سایه حمایت های ایالات متحده سپری کرده است. انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس در ماه های گذشته که با بی اعتنایی به افکار عمومی جهان صورت گرفت و به افزایش درگیری ها و نارضایتی ها در این منطقه منجر شد، از جمله اقدامات حمایتی آمریکا از اسرائیل به شمار می رفت.

در این که ناتوی عربی از پتانسیل اجرایی شدن برخوردار است یا خیر، تحلیلگران به آن با دیده شک و تردید می نگرند. قطر یکی از این کشورهای عرب این حوزه جغرافیایی است که روابط تیره ای با عربستان و همپیمانان آل سعود دارد و با این کشورها در قهر دیپلماتیک به سر می برد. افزون بر آن، پیوند حسنه کشور عمان با تهران نیز بر همگان آشکار است.

در همین ارتباط «اصغر زارعی» کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است که در حال حاضر بین کشورهای حاشیه خلیج ‌فارس و همچنین اتحادیه عرب اختلافات عمده ‌ای وجود دارد. به اعتقاد وی، عربستان در پی ایفای نقش پدرخوانده است.

کشورهای عضو اتحادیه عرب و یا شورای همکاری خلیج‌ فارس فقط در برخی از مسائل سیاسی مواضع همسو دارند که این نیز با فشار عربستان صورت می ‌گیرد ولی در بحث اجرایی با یکدیگر اختلافات جدی دارند. تشکیل ناتوی عربی یک آرزو برای آمریکایی‌ هاست تا بتوانند بخشی از هزینه‌ های مبارزه خود علیه مقاومت را بین کشورهای عرب منطقه تقسیم کنند.

از طرف دیگر، «مهدی ذاکریان» تحلیلگر مسائل بین المللی هم بر این باور است که چنین طرحی هیچ ‌گاه به مرحله اجرایی نمی‌ رسد.

به گفته وی، ترامپ بحث خروج از ناتو را مطرح کرده و مدعی شده است به ‌دلیل هزینه‌های این سازمان دفاعی دیگر قادر به همکاری نیست، پس راه ‌اندازی ناتوی عربی بی ‌معناست. در منطقه خاورمیانه به غیر از عربستان سایر کشورها مثل کویت امارات به شدت آسیب پذیر هستند و توان تشکیل چنین سازمان دفاعی و امنیتی را ندارند. عربستان به تنهایی هم در قد و قامت این حرف‌ها نیست. سعودی اکنون در یمن درمانده و سردرگم است و ورودش به یک پیمان دفاعی عظیم ‌تر آنان را در مسائل اقتصادی و داخلی زمین گیر می‌کند و بحران بزرگتری را برایش بوجود می ‌آورد.

در مجموع تاکنون چند ائتلاف گوناگون از سوی آمریکا و متحدان عربش در خاورمیانه صورت گرفته که ائتلاف نظامی به رهبری عربستان علیه یمن از آن جمله اند؛ ائتلاف هایی که تاکنون در دستیابی به اهداف تعیین شده ناکام مانده اند. بنابراین، رویای تشکیل ناتوی عربی با توجه به مسائل و مشکلاتی که اشاره شد، قابل تعبیر نیست.