ساز ناکوک در کاخ سفید؛ از مشاجره تا مذاکره

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، پروژه هموار سازی مسیر مذاکرات از سوی مقامات کاخ سفید در این روزها همچنان دنبال می شود تا جایی که ترامپ دیروز (دوشنبه) هشتم مردادماه در کنفرانس خبری مشترک با نخست وزیر ایتالیا در پاسخ به سوالی گفت اگر ایرانی ها بخواهند او هم حاضر با ملاقات با آنهاست و تاکید کرد که هیچ شرطی برای چنین دیداری ندارد.

این در حالی است که «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا ساعاتی از اظهارات ترامپ، بر انجام مذاکره با پیش شرط اصرار ورزد.

ناهماهنگی در دولت جدید ایالات متحده موضوع تازه ای نیست و بارها در مسائل داخلی و سیاست گذاری خارجی خود را نشان داده است. به عنوان نمونه آبان ماه پارسال پس از آنکه «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه وقت آمریکا از آمادگی آمریکا برای مذاکرات بدون پیش شرط با کره شمالی خبر داد، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید اظهار کرد که اکنون زمان مناسبی برای مذاکره نیست!

در این میان اما مقامات جمهوری اسلامی ایران موضعی کاملا متفاوت دارند و «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز در مورد مذاکره بین تهران و واشنگتن تصریح کرد: آمریکا هر روز نشان می‌دهد که غیر قابل اعتماد است.

وی با اشاره به سیاست های خصمانه آمریکا علیه ایران و خروج این کشور از برجام افزود: با این آمریکا و سیاست‌هایی که در پیش گرفته قطعا امکان تعامل و گفت‌وگو وجود نخواهد داشت.

استقبال آمریکا از مذاکره با تهران در حالی مطرح شده که در روزهای گذشته شاهد جدال لفظی مقامات دو کشور بودیم.

قضیه از انجا شروع شد که طی هفته های گذشته ترامپ نفت ایران را هدف قرار داد و کشورهای عرب منطقه را تشویق به افزایش صادرات نفت نمود تا بلکه نقشه بعدی خود را عملی سازد، نقشه ای مبنی بر جایگزین سازی نفت ایران در آستانه از سرگیری تحریم ها.

دکتر«حسن روحانی» رئیس جمهوری کشورمان، آمریکا و صادر کنندگان نفت منطقه را به بستن تنگه هرمز تهدید کرد و چند روز بعد در همایش روسای نمایندگی های ایران در خارج از کشور گفت «کسی که اندکی سیاست بفهمد، نمی ‌گوید جلوی صادرات نفت ایران را می گیریم، تنگه های زیادی داریم؛ تنگه هرمز فقط یکی از آنهاست». همچنین رئیس جمهوری در سخنان هشدار آمیزی گفت: آقای ترامپ! ما مرد شرف و ضامن امنیت آبراه منطقه در طول تاریخ هستیم؛ با دم شیر بازی نکن، پشیمان کننده است.

پس از انعکاس سخنان روحانی از رسانه های جهان، ترامپ در توئیتی به آن واکنش نشان داد و نوشت «دیگر هرگز، هرگز آمریکا را تهدید نکنید، وگرنه با پیامدهایی روبه‌رو خواهید شد که کمتر کسی در تاریخ دیده است.» سخنانی که ما را یاد خاطرات مذاکرات هسته ای و موضع «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه می اندازد که در تقابل با زیاده خواهی نماینده آمریکا با صدای بلند فریاد زد «یادتان باشد هیچ گاه یک ایرانی را تهدید نکنید!». بسیاری از ناظران سخنان ترامپ را کپی برداری از مواضع چند سال پیش ظریف دانسته اند.

مواضع اخیر مقامات ایران و آمریکا، خاطره سال گذشته روابط واشنگتن و پیونگ یانگ را زنده کرده است. ترامپ و «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی پس از شدیدترین موضع گیری ها علیه یکدیگر در نهایت پشت یک میز مذاکره نشستند. با چنین تجربه ای، ناظران از امکان سنجی وقوع چنین رخدادی در قبال روابط تهران و واشنگتن سخن به میان می آورند. به ویژه اینکه چند روز پیش ترامپ از آمادگی آمریکا برای مذاکره با ایران به منظور رسیدن به توافق واقعی خبر داد.

در مقابل دیدگاه نخست که رفتاری یکسان برای آمریکا در برابر ایران و کره شمالی قائل است اما برخی نظری عکس داشته و معتقدند که این دو کشور چه از لحاظ ساختار درونی و چه شرایط منطقه ای در شرایط یکسانی قرار ندارند.

روزنامه «واشنگتن ‌پست» در تحلیلی نوشت که اجرای تئوری «مرد دیوانه» و رفتارهای غیرقابل پیش بینی و تنش زایی که ترامپ از آن برای به نرمش واداشتن رهبران جهان بهره می گیرد، در قبال مقامات ایران جواب نمی دهد؛ تئوری که «ریچارد نیکسون» سی و هفتمین رئیس‌ جمهوری آمریکا در جریان جنگ سرد علیه بلوک شرق به کار می گرفت.

از طرفی «علی خرم» نماینده پیشین ایران در مقر اروپایی سازمان ملل نیز به برخی تفاوت های ایران و کره شمالی اشاره دارد و تاکید می کند: کره شمالی این شانس را داشت که کره جنوبی و دیگر کشورها مثل چین و امثال آن سعی داشتند آتش را خاموش کنند. در مورد ایران متاسفانه وضعیت برعکس است. چهل سال است که عده‌ای برای درگیری این دو کشور لحظه شماری می‌کنند، منتظر هستند که بلافاصه بنزین روی این آتش بریزند. اسراییل، عربستان و برخی دیگر منتظر این فرصت اند.

در کنار تاکید برخی کارشناسان بر جدیت مقامات ایران برای مقابله با زیاده خواهی های ترامپ، خرم از ضرورت پایان دادن به جنجال های لفظی سخن به میان می آورد و معتقد است که شرایط موجود به صورت بالقوه خطرناک است و باید حساب برخی حرف‌ های خود را داشته باشیم و لو اینکه حرف حق باشد. اینکه امریکا بد و ظالم است درست است اما باید دید که آیا بیان آن در شرایط موجود چه مشکلی را حل می‌کند؟

یکی از سنجیده ترین راه ها، تخریب بیش از پیش وجهه ایالات متحده در پهنه جهانی است. البته چنین اتفاقی پس از ورود ترامپ به کاخ سفید تا حدی اتفاق افتاده و شماری از سازمان ها و بازیگران بین المللی از سازمان ملل گرفته تا آژانس بین المللی انرژی اتمی در مقابل سیاست های ستیزه جویانه او صف آرایی کرده اند؛ رخدادی که به احتمال قوی در روزهای آینده دیگربار تکرار خواهد شد و دیوان بین‌ المللی داوری لاهه نتیجه شکایت ایران از عهدشکنی آمریکا را بررسی و انعکاس خواهد داد.