دیپلماسی به سبک ظریف در نیویورک

ماجرای سفر 'محمد جواد ظریف' به نیویورک برای شرکت در نشست جهانی 'چندجانبه گرایی و دیپلماسی' از همان ابتدا با توجه رسانه های بین المللی همراه بود؛ آنجایی که برخی رسانه ها در گمانه زنی هایی، صحبت از دستور کار متفاوت دستگاه دیپلماسی کشور برای این سفر به میان آوردند.

پیشنهاد مذاکره با دولت ترامپ برای مبادله زندانیان نشانه دیگر این دستور کار تازه داشت.وزیر خارجه ایران همان ابتدا در گفت و گو با خبرگزاری رویترز گفت: 'من این پشنهاد را همین الان روی میز می گذارم، درباره تمام ایرانیانی که در آمریکا در زندان هستند و تمامی ایرانیانی که در سراسر دنیا درانتظار حکم استرداد به درخواست آمریکا هستد، بیایید تبادل کنیم'.

این گفته های ظریف نشانه ای از آغاز روند تازه مذاکره با آمریکا ارایه می داد اما در همان حال حملات توییتری ظریف به سیاست خارجی دولت ترامپ و به ویژه 'جان بولتون' مشاور امنیت ملی کاخ سفید و 'مایک پمپئو' وزیرامورخارجه آمریکا ادامه یافت.

گفت و گو با شبکه تلویزیونی فاکس نیوز آمریکا که آنونس تصویری (پیش خبر کوتاه) آن جمعه شب منتشر و سپس گفت وگو یکشنبه شب پخش شد، اعلام از یک تغییر روند می داد.

وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه 'تیم ب' آمریکا را به سوی جنگ پیش می برد، گفت: پیام اقدامات دولت ترامپ این است که آمریکا قابل اعتماد نیست.

ظریف روز یکشنبه در گفت وگو با این شبکه خبری، سخن از یک گروه تصمیم ساز در کاخ سفید و خارج از واشنگتن می کند که سیاست خارجی دولت ترامپ را به سمت درگیری و حتی یک جنگ فراگیر سوق می دهند.

گروه موسوم به ّ'ب'؛ گروهی که درپناه و پوشش یکجانبه گرایی ترامپی تلاش می کنند تا سیاست خارجی تهاجمی آمریکا را بسط دهند. گروهی متشکل از بولتون در آمریکا، 'بنیامین نتانیاهو' نخست وزیر رژیم صهیونیستی و 'محمد بن سلمان' ولیعهد عربستان که سیاست های به شدت ضدایرانی را در منطقه و جهان پیگیری می کنند و بن زاید حاکم امارات.

ظریف درگفت و گو با فاکس نیوز در این زمینه می افزاید: اساس این نظرم، اظهارات خودشان است. نتانیاهو گفته است که او رئیس جمهوری ترامپ را برای شناسایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان گروه تروریستی تشویق کرده است.

وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه درباره خروج از برجام هم اینگونه بوده است، اضافه کرد: او گفته است که مخالف سرسخت توافق هسته ای است و آمریکا را برای خروج از آن تشویق کرده است.

ظریف اظهارکرد:بولتون پیش از اینکه مشاور امنیت ملی شود، دریک اجتماعی که از سوی مخالفان جمهوری اسلامی که در لیست گروه تروریستی وزارت خارجه آمریکا بوده اند، ترتیب داده شده بود، گفته است که او در جشن چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی ایران بااین گروه تروریستی در تهران خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: این ثبت شده بعد از اینکه او از این گروه 50 هزار دلار دریافت کرده است. پس از انتصاب به عنوان مشاور امنیت ملی هم این را مطرح کرده است.

ظریف تاکید کرد حداقل خواسته تیم بولتون، بنیامین نتانیاهو، بن سلمان و بن زاید تغییر نظام است و افزود: همه اینها نشان داده اند که علاقمند هستند آمریکا را به یک درگیری بکشانند. من باور ندارم که رئیس جمهوری ترامپ این را بخواهد. من معتقدم که رئیس جمهور ترامپ، در مسیر وعده انتخاباتی خود در نکشاندن آمریکا به جنگی دیگر حرکت می کند.

وی تصریح کرد اما ترامپ قصد دارد که سیاست فشار حداکثری را علیه ایران به کار گیرد تا ایران را به آن چیزی که می خواهد بکشاند. اما این فشارها به شکست خواهد انجامید و من فکر می کنم این افراد هم آن را می دانند.

پس از پخش گفت و گوی ظریف و این شبکه خبری محافظه کار آمریکایی، جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید در گفت و گو با همین شبکه خبری پیرامون گفت وگوی محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران با همین شبکه گفت: معتقدم آنچه این مصاحبه نشان داد، یک متن تبلیغاتی بود که توسط ایرانی ها از پیش با دقت تهیه شده بود.

بولتون البته به دفاع از سیاست های خود و کاخ سفید در قبال ایران می پردازد ومدعی می شود:تلاش آن ها برای دروغ پراکنی در جامعه سیاسی آمریکا است. واقعیت این است که سیاست رئیس جمهوری(ترامپ) در قبال ایران پیش از آنکه من وارد این دولت شوم به خوبی روشن بود.

مشاور امنیت ملی کاخ سفید سیاست ترامپ درقبال ایران را «اعمال فشار حداکثری روی ایران برای تغییر رفتار آن» عنوان کرد وافزود:فکر می کنم این سیاست جواب می دهد و این چیزی است که آن ها (ایرانی ها) نگران آن هستند.

گفت و گو با شبکه خبری فاکس نیوز که به عنوان شبکه ای وابسته و حامی محافظه کاران آمریکا و دولت ترامپ شناخته می شود، نشانه هایی از یک رفتار جدید در دستگاه سیاست خارجی ایران بود.

فضای سیاسی آمریکا در وضعیت کنونی به شدت دوقطبی شده؛ به نحوی که در یک سو گروهی که دمکرات ها و برخی جمهوریخواهان نیز شامل آن می شوند، مخالف سیاست های ترامپی هستند و در سوی دیگر دولت ترامپ قرار دارد که در جمع حاکمیتی خود اندک اما قدرت اجرایی را در دست دارند.

در چنین فضایی، نخست ایجاد کانال گفت وگو با حامیان و گروهی که اساسا تنها رویکردهای بولتونی رااز این شبکه خبری می شنوند،نوعی دیپلماسی رسانه ای هوشمندانه با کارکردهای داخلی و بین المللی است که می تواند چشم انداز تعامل سازنده را روشن سازد.

اقدام ظریف را می توان نوعی استفاده از ظرفیت‌های رقیب علیه خودش تلقی کرد.

دوم، ارزیابی های راهبردی نشانه هایی از تمایل شخص ترامپ به مذاکره دارد که پیش از این بارها در گفت و گوهای رسانه ای و مذاکره با رهبران جهان ارایه شده است، نشانه ای که می توان با ایجاد انشقاق در تیم ب به ویژه کاهش تاثیرگذاری بولتون و پمپئو بر شخص ترامپ، آن را پر رنگ تر از گذشته کند، هرچند هنوز ارزیابی دقیقی از میزان تاثیرگذاری این سیاست بر کاخ سفید نمی توان ارایه داد.

'علی واعظ' تحلیلگر ارشد «گروه بین المللی بحران» مستقر در واشنگتن در گفت و گو با شبکه خبری سی ان ان می گوید: دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا تنها مخاطب مدنظر ظریف بود، او می خواست به رئیس جمهوری ترامپ این پیام را بدهد که تیم سیاست خارجی و امنیت ملی او هدف اصلی وی یعنی رسیدن به توافقی بهتر با ایران را دنبال نمی کنند؛ بلکه هدف آن ها تغییر رژیم و چه بسا کشاندن آمریکا به جنگی در خاورمیانه است.

سوم، ورای اینکه مذاکره ای آغاز شود یا نشود، پاسخ به اتهام های راهبردی دولت آمریکا و شخص ترامپ به ایران در یک رسانه حامی کاخ سفید می تواند فضای سیاست خارجی ایران درافکار عمومی داخلی آمریکا و جهان را در وضعیت بهتری قرار دهد.اکنون پس ازگفت و گوی ظریف با رهبران آمریکا ازکاخ سفید گرفته تاجمهوریخواهان و دمکرات ها، کاخ سفید باانتخاب های سختی روبه روخواهد بود؛انتخاب هایی که می تواند بر دیپلماسی و مذاکره بنیان گذاشته شود و انتخابی که تقابل و جنگ را جست جو خواهد کرد. اما هرچه که باشد جهان به دیپلماسی و چندجانبه گرایی نمره بالاتری از جنگ و یکجانبه گرایی خواهد داد.