دو چالش بزرگ داخلی و خارجیِ پیش‌روی اردوغان

 روزنامه اینترنتی رای الیوم در یادداشتی به قلم عبدالباری عطوان، سردبیر این روزنامه نوشت: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در ۷ هفته آینده با دو آزمون یا دو چالش بسیار حساس و مهم مواجه است.

 چالش نخست برگزاری مجدد انتخابات شهرداری استانبول در روز بیست و سوم ماه کنونی و چالش دوم هم هشدار آمریکا به ترکیه در خصوص لزوم انصراف از معامله خرید سامانه پیشرفته "اس ۴۰۰" روسیه است. این هشدار آمریکا به ترکیه درباره خرید سامانه روسی از این جهت است که به ادعای واشنگتن، این معامله با مسائل محرمانه هواپیمای رادار گریز اف ۳۵ و سامانه‌های دفاعی پیمان ناتو مغایرت دارد. آمریکا به ترکیه تا اواخر ماه ژوئیه مهلت داده است تا از خرید این سامانه صرف نظر کند که در غیر این صورت باید منتظر عواقب وخیمی از جمله تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه خود باشد.

طبق ارزیابی‌ها، رئیس جمهور ترکیه به شدت زیر فشار‌های داخلی (موضوع انتخابات) و خارجی (هشدار آمریکا) قرار گرفته است و دیگر روش‌ها همچون مانور دادن و گرفتن وقت اضافه و یا به تعویق انداختن تصمیم گیری‌های مهم و سرنوشت ساز در این خصوص، که اردوغان خوب آن‌ها را بلد است، جواب نمی‌دهد.

عطوان در ادامه نوشت: بهتر است سخن درباره انتخابات استانبول را به زمان دیگری موکول کنیم. بنابراین در این یادداشت به چالش بزرگتر پیش روی اردوغان یعنی تهدید‌های آمریکا و چگونگی برخورد مثبت یا منفی با آن می‌پردازیم. قبل از هر چیز بهتر است به چند نکته مهم اشاره کنیم:

نخست آنکه اقدام ترکیه برای خرید سامانه دفاعی و موشکی اس ۴۰۰ به چند علت صورت گرفت که مهم‌ترین آن مخالفت تلویحی اتحادیه اروپا برای پیوستن ترکیه به این اتحادیه بود. همچنین ترکیه می‌خواست از شروط خفت بار آمریکا برای تجهیز ترکیه به سلاح و برخورد با آن همچون کشوری غیرقابل اعتماد به عنوان یکی از اعضای پیمان ناتو خلاص شود.

دوم: پس از کودتای نظامی در تابستان سال ۲۰۱۶ اعتماد رئیس جمهور ترکیه به آمریکا به عنوان متحد راهبردی به پایین‌ترین حد خود رسید، به طوری که اردوغان معتقد است آژانس اطلاعاتی آمریکا (سی آی ای) نه تنها از این کودتا مطلع بود، بلکه در آن مشارکت هم داشت.

سوم: پشتیبانی نظامی مستقیم آمریکا از نیرو‌های مدافع خلق ترکیه که نظام این کشور این نیرو‌ها را بازوی حزب جدایی طلب کارگران کردستان می‌داند و آن‌ها را در فهرست تروریستی قرار داده، از دیگر علل اقدام ترکیه به خرید سامانه موشکی از روسیه است.

چهارم: عقد قرارداد موشکی با روسیه برای اردوغان دو امتیاز دارد. نخست، دستیابی به فناوری تولید سلاح پیشرفته که صنعت نظامی ترکیه را تقویت می‌کند. دوم اینکه اردوغان می‌تواند در مذاکرات معامله خرید موشک‌های پاتریوت و هواپیما‌های رادارگریز اف ۳۵ که قصد خرید ۱۰۰ فروند از آن‌ها را دارد، از آن به عنوان گزینه‌ای برای چانه زنی در جهت دستیابی به اوضاع مالی و فناوری بهتر استفاده کند.

در ادامه این یادداشت آمده است: اردوغان روز چهارم ماه ژوئیه کنونی تاکید کرد ترکیه به علل اخلاقی از معامله خرید تسلیحات روسی به هیچ وجه صرف نظر نخواهد کرد؛ اما اگر شروط عقد معامله موشک‌های رقیب یعنی موشک‌های پاتریوت مناسب باشد، شاید اوضاع فرق کند.

وی پس از آن به این موضوع اشاره کرد که از جزئیات مهلتی که آمریکا به ترکیه داده، مطلع گردید. همچنین توقف آموزش آمریکا به دو خلبان ترکیه‌ای برای کار با هواپیمای رادارگریز اف ۳۵ در پایگاه نظامی آریزونا و تحویل ۴ فروند از این هواپیما‌ها به ترکیه در چارچوب عقد معامله‌ای به ارزش ۹ میلیارد دلار از دیگر علل این اظهارات اردوغان بود. وی همچنان در حال بررسی گزینه‌های پیش روی خود است و تلاش می‌کند تا آخرین لحظه با آن‌ها مانور دهد.

عطوان در پایان نوشت: کسانی که روند سرنوشت سیاسی اردوغان را دنبال می‌کنند، وقوع هیچ احتمالی را بعید نمی‌دانند، از جمله انصراف از معامله موشکی روسیه در صورتی که آمریکا پیشنهاد بهتری داشته باشد. از این رو پیش از صدور هر گونه نظر قطعی باید منتظر ماند، البته این انتظار زیاد طول نمی‌کشد؛ زیرا آمریکا تنها ۷ هفته به ترکیه مهلت داده است.