توپ در زمین آمریکا و اروپاست

ایران با فک پلمب آبشار سانتریفیوژها در فردو، غنی سازی۲۰ درصد را با نظارت بازرسان آژانس از سر گرفت. واکنشی طبیعی قانونی والبته بازگشت پذیر به رفتارهای غیرقانونی آمریکا و بدعهدی اروپایی‌ها.

بر اساس بند های  ۲۶ و ۳۶  برجام ایران می‌تواند با این استدلال که طرف دیگر با عدم پایبندی به تعهداتش، زمینه بهره‌مندی آن از مزایای این توافق را مخدوش کرده است، از اجرای بخشی از تعهدات جزئی یا کلی خود سرباز زند. بند ۲۶ برجام که منحصراً حق اقدام متقابل را برای ایران محفوظ داشته به چنین حقی اشاره داشته است.

مطابق بند ۳۶ برجام  نیز چنان چه ایران  یا هر یک از اعضای برجام معتقد باشد هر یک یا کلیه اعضای گروه ۱+۵ تعهدات خود را طبق این توافق رعایت نکرده‌اند، می تواند پس از طی فرایند مقرر اقدام مشابه به عمل آورد.

واقعیت این است که علاوه بر آمریکا، طرف های اروپایی نیز به هیچ کدام از تعهدات یازده گانه خود در زمینه رفع تحریم ها و تسهیل سرمایه گذاری شرکت های خارجی در ایران عمل نکردند و اقدامات صوری آن ها نظیر راه اندازی سامانه اینستکس نیز هیچ گاه به مرحله اجرا در نیامد.

به گزارش فرتاک نیوز، فقط تا سال ۹۷ ایران ۱۱ نامه در اعتراض به کوتاهی های طرف غربی در اجرای تعهداتش در برجام به مسئول وقت یعنی موگرینی نوشته بود که نشان می دهد ایران حداکثر مماشات را با بدعهدی ها و وعده های واهی طرف مقابل داشته است.

وعده ها  و طرح هایی که درواقع هدف  آن ها نگه داشتن ایران در پای برجام در ازای هیچ بود. زین پس نیز این سوال جدی وجود دارد که دولت جدید آمریکا با چه نیتی قصد دارد به برجام بازگردد؟ آیا هدف رسیدن به نقطه اولیه یعنی لغو همه تحریم های ضد ایرانی  و احیای توافق هسته ای است یا این که جو بایدن قصد دارد با بازگرداندن آمریکا به برجام و کسب هم سویی تروئیکای اروپا، خواستار تغییراتی در برجام شود و سپس با استفاده از اهرم مکانیسم ماشه  این توافق را مبنایی برای مذاکره درباره برنامه موشکی و نقش منطقه ای تهران قرار دهد؟

در نگاه خوش بینانه باید انتظار داشت که بایدن  آمریکا را به برجام بازگرداند وضمن لغو همه تحریم های هسته ای، اگر قرار باشد تغییراتی در برجام صورت گیرد تغییراتی باشد که اجازه ندهد دولت های بعدی در آمریکا بتوانند برجام را دوباره نقض کنند اما نوع نگاه دو حزب دموکرات و جمهوری خواه به برنامه هسته ای ایران و همچنین رویکرد جانبدارانه آن ها در خصوص رژیم صهیونیستی و همچنین نادیده گرفتن دخالت های متحدان غربی در منطقه غرب آسیا و تقسیم منافع محور غربی و صهیونیستی در منطقه، همه از این حکایت دارد که تصور بازگشت آمریکا به برجام بدون پیش کشیدن مباحث موشکی ومنطقه ای تصوری خوش بینانه است که با برخی نشانه ها همخوانی ندارد.

از جمله اظهارات جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی در دولت بایدن که شامگاه یک‌شنبه در گفت‌وگویی با برنامه فرید زکریا در سی‌ان‌ان گفت :«بازگشت احتمالی آمریکا به برجام مبنایی برای مذاکرات بعدی خواهد بود. نظر ما این است که موشک‌های بالستیک و برنامه موشک‌های بالستیک ایران باید به عنوان بخشی از مذاکرات بعدی روی میز باشد.»

به نظر می رسد طرف‌های غربی در شورای امنیت نیز با این رویکرد موافق هستند. لذا شاید به جرئت بتوان گفت آغاز غنی‌سازی ۲۰درصد موضوع مذاکرات را از موشک به تحدید غنی‌سازی تغییر خواهد داد. از این دیدگاه به نظر می رسد اقدامات ایران که به کاهش برخی تعهدات هسته ای و افزایش غنی سازی اورانیوم تا ۲۰ درصد،انجامیده در قبال پیمان شکنی طرف های غربی، امکانی سنجیده برای حفظ منافع ملت ایران و تقویت قدرت چانه زنی در صورت هرگونه احتمال بازگشت دولت جدید آمریکا به پای میز مذاکره است.

همچنان که پیش از این نیز هایکو ماس وزیرخارجه آلمان به نمایندگی از تروئیکای اروپایی  ادعا کرده بود باید در برجام تغییراتی ایجاد و برنامه موشکی و نقش منطقه ای تهران نیز در آن گنجانده شود اما پس از ایستادگی ایران و همچنین تصویب طرح مجلس، گاردین  نوشت که وزیران خارجه کشورهای اروپایی ‌بر سر عدم تعیین پیش شرط برای احیای برجام  توافق کردند.

غربی ها باید بدانند که سیاست «فشار حداکثری» ترامپ و طیف افراطی حاکم بر کاخ سفید به دلیل حرکت بر مدار قلدری و زورگویی، عملا به ضد خود تبدیل شد و به اهداف از پیش تعیین شده خود نرسید، اکنون نیز دولت بایدن لازم است تجربه نافرجام  ترامپ  در زمینه فشار حداکثری  که به اذعان فارین پالیسی «عملا به ضد خودش بدل و باعث افزایش فعالیت های هسته ای ایران شد» را تکرار نکند. خلاصه آن که اکنون توپ در زمین آمریکا و شریکش اروپاست و نه ایران. به این معنا که این آمریکا بوده که از برجام خارج شده و تحریم های هسته ای را باز گردانده است. با بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم ها  و عمل اروپا به تعهداتش زمینه برای بازگشت ایران از کاهش تعهدات برجامی خود که متعاقب نقض برجام از سوی طرف مقابل  صورت گرفت نیز مهیاست.