سفر موگرینی به تهران و صف آرایی جدید اتحادیه اروپا درحمایت از برجام

«ائلدار ممدوف» کارشناس سیاسی وزارت امور خارجه لتونی و مشاور سیاسی پارلمان اروپا در تحلیلی با اشاره به اینکه فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام با ماموریت نظارت بر پیاده سازی برجام و گفت و گو با مقام های ایرانی درخصوص مسائل دوجانبه و منطقه ای به تهران می رود، به اهمیت این سفر در سیاست این اتحادیه در قبال برجام پرداخت.

در این تحلیل آمده است: دلایل این امر نشانه های فزاینده از قصد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا برای تخریب برجام به طوری که ایران متهم به نقض آن باشد، و مهمتر از آن مجبور بودن متحدان آمریکا به همراهی با واشنگتن برای مجازات ایران است.

از آنجاییکه اتحادیه اروپا در میان متحدان ترامپ، بانفوذترین حامی برجام است، واشنگتن طبق سیاست سنتی خود، مثل نمونه جنگ عراق، با تفرقه انداختن میان آنان، برخی اعضا را برای حمایت از سیاست خود جلب خواهد کرد.

اما به نظر می رسد این بار اتحادیه اروپا در حال آماده شدن برای مقابله با واشنگتن است.

یک دلیل این امر این است که برجام به درستی کار می کند و حتی دولت ترامپ علیرغم نگرش خصومت آمیز خود در قبال ایران، پایبندی آن به برجام را تایید کرد.

دلیل دیگر این است که برجام یکی از پیروزی های معدود اتحادیه اروپاست که اعضایش یکصدا آن را تایید کرده اند. منازعات خاورمیانه منبع عمده تروریسم و مهاجرت غیرقانونی به اروپا و تهدیدکننده امنیت و رفاه جوامع اروپایی است. اتحادیه اروپا برای بازیگری در خاورمیانه نیاز به تعامل با ایران دارد و تداوم برجام و اعتمادی را که از آن حاصل می شود به عنوان دروازه ای برای تعمیق همکاری با ایران می بیند.

همچنین اعضای اتحادیه اروپا تجارت با ایران را نعمتی برای اقتصاد خود می بینند. امانوئل مکرون از تاثیرات فرامنطقه ای تحریم های آمریکا علیه ایران انتقاد کرده و وزارت خارجه او خواستار واکنش هماهنگ اروپا به این اقدام واشنگتن شده است. از همین رو، فرانسه و به دنبال آن برخی دیگر از قدرت های اروپایی مثل آلمان و ایتالیا، متحد موگرینی در حفظ برجام خواهند شد.

در حالی که حفظ برجام به هسته منافع سیاست خارجی اتحادیه اروپا بدل می شود، تضعیف آن برای اعضای ضعیف تر این اتحادیه بسیار سخت تر خواهد شد. اگر کشورهایی مثل لهستان و مجارستان که به همدلی با دولت ترامپ و نتانیاهو شناخته می شوند، تصمیم به تضعیف موضع اتحادیه اروپا بگیرند، نگاه اتحادیه چندلایه را در اروپا تقویت خواهند کرد که کشورهای همگرا در هسته و کشورهای پراکنده در پیرامون آن قرار می گیرند. کشورهای اروپای مرکزی در چنین وضعیتی بازنده خواهند بود و باید ببیند که آیا دشمن سازی از همتایان قوی ترشان به نفع آنها هست؟

اهمیت دیگر سفر موگرینی به ایران گفت و گو درخصوص مسائل منطقه ای است. چشم انداز راه حل سیاسی بحران سوریه و عراق پس از شکست داعش، تنش در خلیج فارس، مبازره با تروریسم و روابط با عربستان سعودی از جمله این مسائل است.

این رویکرد در تضادی شدید با رویکرد ترامپ و متحدان منطقه ای او مثل عربستان، امارات متحده عربی و رژِیم صهیونیستی اسرائیل است که تلاش می کنند ایران را منزوی کنند.

این واقعیت که اتحادیه اروپا به جای پیوستن به چنین تلاشی، راه گفت و گو با ایران را برمی گزیند، پیامی صریح برای ایالات متحده دارد. اتحادیه اروپا راه حل امنیتی فراگیر و چندجانبه را به بازی آزمون و خطا با جمع جبری صفر که در آن یک بازیگر مقصر همه مشکلات منطقه است ترجیح می دهد.

باید دید که اتحادیه اروپا تا چه حدی می تواند اراده و توان خود را مقابل نقشه ترامپ برای خراب کردن برجام جمع کند. در این میان، دیدار موگرینی از تهران و حضور در مراسم تحلیف روحانی گامی درست در زمانی درست است که احتمالا مقام های بیشتری از اروپا به زودی به آن خواهند پیوست.