۶ سوال درباره قطعنامه شورای امنیت برای آتش بس در غزه

روز دوشنبه پس از بیش از 170 روز جنگ در غزه،14 عضو از 15 عضو شورای امنیت سازمان ملل به قطعنامه ارائه شده توسط اعضای غیردائم این شورا برای برقراری آتش بس فوری در غزه رای مثبت دادند و از آن حمایت کردند و ایالات متحده آمریکا به عنوان عضو دائم این شورا، رای ممتنع داد و به این ترتیب قطعنامه برقراری آتش بس در غزه به تصویب رسید.

شورای امنیت با این قطعنامه خواستار آتش‌بس فوری بین اسرائیل و حماس در غزه و آزادی فوری و بدون قید و شرط همه اسرا شده است. این قطعنامه از طرفین می خواهد به تعهدات خود تحت قوانین بین المللی درباره تمام افراد بازداشتی، عمل کنند.

این چهارمین قطعنامه الزام آوری است که برای تحقق آتش بس در غزه به شورای امنیت سازمان ملل رفت و برای اولین بار در 171 روز جنگ علیه غزه، به تصویب رسید و آمریکا بعد از شرمساری که صهیونیست‌ها در طول این مدت برای کاخ سفید داشته‌اند، مجبور شد، به جای وتو کردن، رأی ممتنع دهد. دولت بایدن طی همه این مدت، قطعنامه ها را وتو می‌کرد.

با وجود این تغییر قابل توجه در موضع شورای امنیت در قبال جنگ غزه اما صهیونیست‌ها بدون توجه به قطعنامه مذکور همچنان به تجاوزات وحشیانه خود علیه غیرنظامیان در غزه ادامه می‌دهند و چند ساعت بعد از صدور این قطعنامه مرتکب چند قتل عام و جنایت جدید شدند.

بر همین اساس این سوال مهم در ذهن همه به وجود می‌آید که قطعنامه شورای امنیت درباره آتش‌بس فوری در غزه تا چه اندازه الزام آور است و آیا عملا فایده‌ای دارد یا نه؟

این قطعنامه که تحت فصل ششم منشور سازمان ملل توسط 10 عضو منتخب شورا ارائه شده است، خواستار آتش‌بس فوری در ماه مبارک رمضان و احترام همه طرف‌ها به آن است؛ به گونه‌ای که منجر به آتش‌بس دائمی و پایدار شود.

این قطعنامه همچنین خواستار آزادی فوری و بی‌قید و شرط همه اسرا و نیز تضمین ورود کمک‌های بشردوستانه اعم از ملزومات پزشکی و ... به غزه شده است و تاکید می‌کند که طرفین باید به همه تعهدات خود بر اساس قوانین بین‌المللی در برابر همه اسرا عمل کنند.

اما در این میان 6 سال مهم درباره قطعنامه مذکور وجود دارد که به شکل زیر است:

1-آیا قطعنامه شورای امنیت برای آتش‌بس در غزه الزام‌آور است؟

قطعنامه شورای امنیت از نظر قانونی برای طرف‌های درگیر الزام آور تلقی می شود، به ویژه اینکه در متن قطعنامه به شماره 2728 صراحتا بر برقراری آتش‌بس و آزادی اسرا تاکید شده است. در واقع لحن این قطعنامه توصیه‌گونه نیست و این قطعنامه با زبانی روشن از طرفین می‌خواهد آتش‌بس کنند و درواقع الزام‌آور است.

2-آیا الزام‌آور بودن قطعنامه شورای امنیت بر اسرائیل و حماس اعمال می‌شود؟

این قطعنامه الزام‌آور به طور قانونی در مورد جنبش مقاومت اسلامی (حماس) و اسرائیل و همچنین کشورهای حامی طرف های درگیری اعمال می‌شود.

3-چه نهادهایی مسئول تضمین اجرای این قطعنامه هستند؟

قطعنامه شورای امنیت بلافاصله پس از صدور نافذ و مؤثر است و برای اجرای آن نیازی به هیچ نیرویی نیست.

«سلطان برکات» استاد دانشکده سیاست‌های عمومی در دانشگاه حمد بن خلیفه در دوحه در گفت‌وگو با الجزیره تاکید کرد که قطعنامه‌های شورای امنیت بعد از تصویب آنها لازم الاجرا هستند و در صورتی که هر یک از طرفین درگیری به این قطعنامه‌ها عمل نکنند، شورای امنیت مجددا تشکیل جلسه می‌دهد تا با استفاده از نیروی نظامی، دو طرف را مجبور به اجرای قطعنامه کند.

4-آیا طبق قطعنامه شورای امنیت آتش‌بس مشروط به آزادی اسرای اسرائیلی است؟

طبق متن این قطعنامه، آتش‌بس در غزه مشروط به آزادی اسرای اسرائیلی از نوار غزه نمی‌شود، به ویژه اینکه اسرائیلی‌ها مشخصا آزادی اسرای خود را درخواست نکرده‌اند و بنابراین می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که این قطعنامه خواستار آزادی اسرای اسرائیلی و فلسطینی به طور یکسان شده‌ است.

5-عدم پایبندی به قطعنامه چه تبعاتی دارد؟

طبق گفته‌های سلطان برکات، اگر اسرائیل به این قطعنامه عمل نکند و تجاوزاتش را ادامه دهد سازمان ملل می‌تواند تحریم‌های اقتصادی و بین‌المللی علیه این رژیم اعمال کند. در این صورت همچنین اسرائیل باید به خاطر نقض منشور سازمان ملل پاسخگو باشد و محاکمه شود.

6-آیا این قطعنامه در نوع خود اولین قطعنامه شورای امنیت علیه اسرائیل محسوب می‌شود؟

پیش از این قطعنامه، چندین قطعنامه دیگر از این نوع علیه رژیم صهیونیستی صادر شده بود که یکی از بارزترین آنها قطعنامه شماره 1701 است که طبق آن جنگ جولای 2006 میان ارتش این رژیم و حزب‌الله لبنان پایان یافت. شورای امنیت همچنین در سال 2016 نیز قطعنامه‌ای علیه اسرائیل صادر کرد که طبق آن شهرک‌سازی در کرانه باختری غیرقانونی بوده و اسرائیل نباید آن را گسترش دهد.

با همه این وجود اما تجاوزات صهیونیست‌ها دو روز بعد از صدور قطعنامه شورای امنیت که خواهان آتش‌بس فوری در غزه است، به وحشیانه‌ترین شکل ممکن همچنان ادامه دارد. بنابراین باید منتظر باشیم و ببینیم که آیا این بار سازمان ملل و جامعه جهانی می‌توانند دست کم تا حدودی از معیارهای دوگانه فاصله بگیرند و بدون توجه به فشارهای آمریکا، اقدامی جدی برای مهار توحش اشغالگران اسرائیلی علیه مردم فلسطین انجام دهند یا نه.