آیا روحانی با ترامپ دوئل می‌کند

سخنرانی روسای جمهور ایران و آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد همواره از سوی رسانه‌های خبری و تحلیلگران سیاسی نیز محل توجه بوده است.

بعد از پیروزی انقلاب و گذشت چهار دهه از استقرار نظام جمهوری اسلامی همواره میان دو کشور دیوار ضخیم و بلند بی‌اعتمادی وجود داشته که تاکنون نیز از حجم و ارتفاع آن کاسته نشده است.

از این‌رو است که در تمام دوره‌های حضور روسای جمهور ایران و آمریکا در این اجلاسیه عمومی، عمده محورهای سخنرانی مقامات سیاسی این دو کشور بر انتقاد از یکدیگر متمرکز بوده است. شهید رجایی اولین مقام بلندپایه سیاسی ایران بود که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سازمان ملل متحد به ایراد سخن پرداخت و سخت بر سیاست‌های آمریکا تاخت.

بعد از این سخنرانی، نمایندگانی از سوی دولت آمریکا پیشنهاد دیدار و مذاکره با نخست‌وزیر ایران را دادند. همان زمان روزنامه کیهان در گزارشی نوشت که محمدعلی رجایی، تقاضای کارتر، برژینسکی (مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور)، ماسکی (وزیر خارجه آمریکا) و کریستوفر (معاون وزارت امور خارجه) را برای دیدار به علت سیاست‏های سلطه‏جویانه آمریکا و جنایاتش در جهان رد کرد.

انتقادات تند از سیاست‌های آمریکا

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، دومین مقام بلندپایه اجرایی ایران بودند که سخنان ایشان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بازتاب فراوانی پیدا کرد.

سخنرانی 90 دقیقه‌ای سومین رئیس‌جمهور ایران که بخش مهم آن به طرح انتقادات تند از سیاست‌های آمریکا اختصاص داشت، واکنش دستگاه دیپلماسی ایالات متحده را در پی داشت. وزارت خارجه آمریکا در همین زمینه اعلام کرد: «دولت ریگان پس از تحلیل دقیق سخنان رئیس‌جمهور ایران، به این سخنان واکنش نشان خواهد داد».

همچنین زمانی که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از تجاوز آمریکا به کشتی باری ایران سخن می‌گفت، نمایندگان آمریکا محل اجلاس عمومی سازمان ملل را ترک کردند.

روزگاری که رئیس دولت اصلاحات سکان اجرایی کشور را به دست گرفت و مواضع نرم‌تری در عرصه بین‌المللی داشت، گمانه‌زنی‌هایی در عرصه سیاسی مبنی بر احتمال تغییراتی در روابط دو کشور مطرح شد.

رئیس‌ دولت اصلاحات در شهریور 1377 به نیویورک رفت و در پنجاه و سومین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد.

سخنرانی روسای جمهور آمریکا و ایران در یک روز و در مقطع صبح و عصر بود. کلینتون در جلسه افتتاحیه مجمع عمومی سخنرانی کرد که البته رئیس‌ جمهور ایران در این جلسه حضور نداشت. با این وصف رئیس‌جمهور آمریکا شنونده سخنان رئیس دولت اصلاحات در مجمع عمومی سازمان ملل بود.

برخی محافل در تلاش بودند که شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کنند تا دو رئیس‌جمهور به طور غیررسمی و به صورت کاملا سرزده با یکدیگر دیدار کنند؛ حتی اگر این رویارویی در راهروی سازمان ملل باشد. البته این اتفاق نیفتاد و هیات همراه رئیس‌جمهور ایران مسیر عبور را تغییر دادند.

در دومین سفر رئیس دولت اصلاحات به نیویورک هم که البته دیگر حال و هوای تبلیغاتی سابق وجود نداشت و دو کشور با صراحت بیشتری سیاست‌های یکدیگر را به باد انتقاد می‌گرفتند، دیگر کسی منتظر دیدار دو رئیس‌جمهور نبود.

محمود احمدی‌نژاد، رئیس دولت‌های نهم و دهم نیز با حضوری هشت‌باره در مجمع عمومی سازمان ملل به طرح دید‌گاه‌های خود درباره هولوکاست، سازمان ملل متحد، رژیم صیهونیستی، مفهوم انتظار و منجی در مکاتب بشری پرداخت و بویژه سفر دوم او با طرح تشکیک در ماجرای هولوکاست همراه بود که با واکنش‌های زیادی مواجه شد و هیات‌های برخی کشورها سالن را ترک کردند. در دوره‌های دیگر حضور احمدی‌نژاد هم با فضایی مشابه روبه‌رو بودیم.

مواضع ملایم در سال 92

در دوره ریاست‌ جمهوری روحانی بویژه در اوایل شروع به کار دولت یازدهم و با توجه به اهتمامی که رئیس‌جمهور برای حل موضوع هسته‌ای ایران نشان می‌داد، بار دیگر گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال بهبود روابط میان ایران و آمریکا و حتی محتمل بودن دیدار میان روسای جمهور این دو کشور در حین حضور در سازمان ملل متحد مطرح شد.

اوباما در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل ضمن اشاره به فتوای مقام معظم رهبری درباره فعالیت هسته‌ای با لحنی نسبتا نرم از مواضع روحانی سخن گفت.

بیان حسن روحانی در نخستین سخنرانی هم گرچه با تاکید بر حق ایران برای بهره‌برداری صلح‌آمیز از فعالیت هسته‌ای همراه بود، اما در عین حال در بخشی از سخنان خود اوباما را مورد خطاب قرار داد و به رئیس‌جمهور آمریکا گفت اگر خواهان «حل اختلاف‌ها» با تهران است، باید «منافع کوته‌بینانه گروه‌های فشار جنگ‌طلب» را نادیده بگیرد.

گفت‌وگوی کوتاه اوباما با روحانی هنگام ترک نیویورک از جمله حواشی این سفر بود که واکنش‌های زیادی را در پی داشت.

در سه سفر بعدی روحانی به نیویورک گرچه هیچ کدام از روسای جمهور ایران و آمریکا در حین سخنرانی یکدیگر حضور نداشتند، اما دیدار مقامات وزارت امور خارجه دو کشور در حواشی اجلاسیه عمومی سازمان ملل و همچنین دیدار ظریف و اوباما در راهروی سازمان ملل از جمله نکات بحث‌برانگیز این سفرها بود.

حسن روحانی امشب در حالی بار دیگر پشت تریبون مجمع عمومی سازمان ملل قرار می‌گیرد که باید دید آیا او در نطق‌اش، پاسخی به اتهامات دیشب دونالد ترامپ درباره حمایت ایران از تروریست‌ها خواهد داد یا نه.

حملات تند ترامپ علیه ایران و نهادهای بین‌المللی

دونالد ترامپ در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل، همان‌طور که انتظار می‌رفت مواضع تندی علیه جمهوری اسلامی ایران گرفت و اتهامات زیادی علیه کشورمان مطرح کرد.

وی در ابتدای سخنان خود حملات تندی علیه کره‌شمالی مطرح کرد و سپس صحبت‌های خود را به سمت ایران برد و با متهم کردن کشورمان به صادر کردن خشونت، از موضع دولتش درخصوص برجام گفت.

ترامپ بار دیگر برجام را یکی از بدترین توافقاتی دانست که دولت آمریکا امضا کرده و آن را مایه شرمندگی آمریکا خواند.

وی افزود: ما نمی‌توانیم متعهد به قراردادی باشیم که زمینه طرح‌ریزی برنامه هسته‌ای را فراهم کند. «جنایتکار» و «حامی تروریسم» از جمله واژه‌هایی بود که رئیس‌جمهور آمریکا در مورد ایران به کار برد و با ادعای این‌که ایرانی‌ها از چیزی بجز قدرت نظامی آمریکا نمی‌ترسند مدعی شد، تهران به جنگ داخلی در کشورهایی مانند سوریه و یمن دامن زده است.

وی در همان حال که نسبت به مواضع منطقه‌ای کشورمان انتقاد می‌کرد، حضور در عربستان را مایه افتخار خود دانست و این در حالی است که ریشه اصلی تروریسم منطقه‌ای، برآمده از تفکرات رهبران سعودی است.

رئیس‌جمهور آمریکا همچنین از کشورهایی چون ونزوئلا و سوریه نیز انتقاد کرد. ترامپ همچنین از نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل انتقاد کرد و آنها را بروکراتیک و ناکارآمد دانست.