آمریکا در باتلاق خاورمیانه

 آمریکا پس از پایان جنگ های جهانی اول و دوم، دو راه متفاوتی را در پیش گرفت. در جریان جنگ اول در بلوک پیروز قرار داشت، راهبرد انزوا را برگزید. پس از جنگ دوم اما دولتمردان این کشور تصمیم به حضور پر رنگ در مجامع جهانی و عرصه های عملیاتی گرفتند؛ سیاستی که تجاوزگری و استعمار نوین برآیند آن بود.

با فروپاشی شوروی و پیمان نظامی مرتبط با بلوک شرق (ورشو) در آستانه دهه 1990 میلادی، شرایط برای تحرکات بیشتر ایالات متحده مهیا شد. البته پیشتر آمریکا نزدیک به دو دهه درگیر جنگ فرسایشی خارج از خانه در ویتنام بود که بر خلاف تصور مقامات آمریکا، راهبرد این کشور در ویتنام با شکست مواجه شد.

با آغاز هزاره سوم و همزمان با تکیه نماینده جمهوریخواه بر کرسی ریاست جمهوری، ماجراجویی این کشور بار دیگر از سر گرفته شد و سیاست های تهاجمی «جرج دابلیو بوش» قاره آسیا را در بحرانی عمیق فرو برد؛ کلافی که به رغم گذشت نزدیک به دو دهه هر روز پیچیده تر و گشودن آن دشوارتر به نظر می رسد. نمونه بحران سازی های آمریکا را می توان در کشورهای افغانستان، عراق، سوریه، یمن و ... مشاهده کرد.

** شکست راهبرد آسیایی آمریکا

افغانستان نخستین قربانی تهاجم و تجاوزگری ایالات متحده در آغاز هزاره جدید بود و حمله نظامی آمریکا و نیروهای ناتو در سال 2001 با هدف نابودی القاعده، این کشور آسیای میانه را در وضعیتی آشوب زده فرو برد که اکنون با گذشت نزدیک به 17 سال، مردم آن همچنان در رعب و هراس به سر می برند.

ناامنی های گسترده و انفجارهای پی در پی، ارمغان آمریکایی ها برای کابل بوده به طوری که در هفته های اخیر طی یک طی 10 روز دست کم سه عملیات تروریستی به وقوع پیوست.

نهم بهمن ماه جاری نیز یک گروه پنج نفره از شورشیان مسلح ، قرارگاه ارتش افغانستان را در دانشکده نظامی این کشور در کابل هدف حمله قرار داد که در نتیجه آن 11 سرباز افغان کشته شدند. حمله به مهمترین دانشکده نظامی افغانستان به فاصله دو روز بعد از انفجار کابل روی داد که در نتیجه آن 10٣ نفر کشته و 2٣5 نفر دیگر زخمی شدند. یک هفته پیشتر نیز حمله به هتل اینترکنتینتال کابل بیش از 2٠ کشته برجای گذاشت.

حملات تروریستی در حالی هر روزه تکرار می شود که ایالات متحده بیش از هشت هزار سرباز در افغانستان مستقر و چند تریلیون دلار در این کشور هزینه کرده است. با وجود این، آرامش به افغانستان بازنگشته و گروه های تندرو همچنان به اقدامات تخریبی در این کشور دامن می زنند از سویی در ماه های اخیر ستیزه جویان داعش نیز بخش های شمالی خاک افغانستان را ناامن ساخته اند؛ موضوعی که حاکی از شکست استراتژی آمریکا در این کشور آسیای میانه است.

چنین شکستی برای آمریکا در عراق نیز رخ داد. ایالات متحده که در سال 2003 با بهانه از بین بردن سلاح های کشتار جمعی، بدون مجوز شورای امنیت عراق را به اشغال خود در آورد، ناگزیر در سال 2011 خاک این کشور را ترک کرد.

نابودی نظام سیاسی عراق، پیدایش و رشد گروه های تکفیری و افزایش دامنه تحرکات آنها پس از این حمله اتفاق افتاد و تبعات آن تا به امروز نیز ادامه یافته است. در عراق کنونی و همچنین چشم انداز آتی آن، آمریکایی ها از جایگاه تعیین کننده ای برخوردار نیستند و عملا جبهه عراق را به دیگر بازیگران منطقه ای واگذار نموده اند؛ موضوعی که حاکی از دست برتر تهران در تحولات منطقه ای است.

امروز در عراق دولتی بر سر کار آمده که با سیاست های آمریکا بسیار فاصله دارد و مقامات کاخ سفید به رغم تقبل هزینه های مالی، جانی و همچنین برنامه ریزی های چندین ساله نتوانستنه اند دولت مورد انتظار خود را در عراق پایه ریزی کنند؛ موضوعی که در قبال سوریه نیز اتفاق افتاده است.

پس از شکل گیری بحران سیاسی- امنیتی در سوریه، دشمنان این کشور به مداخله جویی پرداخته با حمایت های مالی، سیاسی و تسلیحاتی از مخالفان «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه خاک این کشور را به صحنه کشتار و وحشت تبدیل کردند.

به باور ناظران بازی آمریکا در سوریه با شکست مواجه شده چرا که اولا، دولت این کشور تا حدی توانسته دست داعش و دیگر گروه های تکفیری مورد حمایت محور غربی- عبری - عربی را از خاک سوریه کوتاه کند. دوم این که تلاش آمریکا برای برکناری اسد نتیجه نداده و سوم اینکه ابتکار نشست هایی که برای برون رفت از بحران سوریه برگزار می شود در دست ایران، ترکیه و روسیه است. از این رو آمریکا و برخی همپیمانان آن با وجود حضور مستقیم در این کشور، نقش و جایگاهی در آینده سوریه نخواهند داشت.

راهبرد آمریکا در یمن هم تشابه زیادی با کشورهای اشاره شده دارد. چند سالی است که ائتلاف متجاوز عربی به سرکردگی عربستان با بمباران های مداوم یمن، حدود 10 هزار نفر از شهروندان غیر نظامی این کشور را کشته و ویرانی های زیادی را به بار آورده است.

در این میان انصارالله یمن بارها خاک عربستان را مورد هدف موشک های خود قرار داده و بر نگرانی و وحشت سعودی ها افزوده. حال آمریکا و عربستان ناامید از شکست انصارالله، لاشه موشک شلیک شده را علم کرده و آن را به ایران نسبت می دهند تا با تکیه بر این ابزار از قدرت، نفوذ و بازیگری تهران در منطقه بکاهند.