کاخ سفید و کرملین در فصلی پرتنش

 ایالات متحده و روسیه به عنوان دو رقیب اصلی در جهان همواره طی دهه های گذشته به ویژه پس از جنگ جهانی دوم در برابر یکدیگر صف آرایی داشته اند به طوری که جنگ سرد برآیند این نزاع تاریخی بین آمریکا در بلوک غرب و شوروی سردمدار بلوک شرق بود.

پس از روی کار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان چهل وپنجمین رئیس جمهوری آمریکا از طیف جمهوریخواه، گمانه زنی های زیادی در ارتباط با رابطه نزدیک وی با روسیه وجود دارد به طوری که برخی مخالفان ترامپ، انتخاب وی را نتیجه مداخله روسیه در انتخابات 2016 این کشور می دانند. با وجود اینکه انتظار می رفت در دولت جدید شاهد ارتباط نزدیکتر واشنگتن و مسکو باشیم اما در ماه های گذشته تنش در روابط این دو رقیب دیرینه بالا گرفته است.

چند روز پیش (دهم اسفندماه) «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه در یک سخنرانی از سلاح ها و جنگ افزارهای پیشرفته هسته ای رونمایی کرد. در این نشست سالانه که علاوه بر نمایندگان دو مجلس، مقامات عالی رتبه دولتی نیز حضور داشتند، پوتین از چند سیستم جدید همچون آزمایش یک موشک جدید با پیشران اتمی، کلاهک جدید هسته ‌ای با قابلیت قرار گرفتن بر روی موشک‌های کروز و نیز طراحی موشک‌هایی جدید برای نصب روی جنگنده‌ها با قابلیت دور زدن سامانه‌های دفاع موشکی و .. پرده برداشت.

سخنان پوتین با واکنش هایی از جانب برخی بازیگران جهان به خصوص کاخ سفید مواجه شد و «سارا ساندرز» یکی از سخنگویان دولت ترامپ آن را نقض توافقات بین المللی و همچنین توافقاتی دانست که مسکو در سال های قبل حاضر به پذیرش شده بود. از سخنان ساندرز مشخص بود که آمریکا انتظار چنین اقدامی را از جانب پوتین داشته است و سخنگوی کاخ سفید تاکید کرد این اقدام کرملین غافلگیر کننده نبوده است.

** پوتین و کاربرد اصل اقدام متقابل

بیشتر ناظران بین المللی بر این نکته اجماع نظر دارند که آمریکای ترامپ آغازگر رویکرد تهاجمی نه تنها در قبال روسیه که در برابر جهان است. ترامپ چندماه پیش در معرفی راهبرد دولت خود در زمینه سیاست خارجی نشان داد که جهان باید منتظر اقدامات تهاجمی تر از سوی ایالات متحده باشند.

در دکترین اتمی دولت ترامپ که سیزدهم بهمن ماه منتشر شده، آمده است که برای مقابله با روسیه، زرادخانه اتمی آمریکا تنوع بیشتری پیدا می‌کند و بمب‌ های هسته‌ ای کوچک‌ تر تولید خواهد شد. به باور ناظران، بمب های اتمی کوچکی که ترامپ از آن دم می زند، قدرت تخریبی مشابه با بمب های استفاده شده علیه هیروشیما و ناکازاکی را دارد. در بخش هایی از این راهبرد به کشورهای هدف از جمله روسیه، چین، کره شمالی و ایران اشاره شده و مقابله با مسکو در اولویت قرار گرفته است.

در یکسال واندی که از دولت ترامپ می گذرد وی به بسیاری از وعده های انتخاباتی خود عمل کرده اما در برخی مسائل تصمیماتی معکوس گرفته است. ترامپ در دوره رقابت های انتخاباتی به شدت منتقد سیاست خارجی دموکرات ها بود و ادعا می کرد در صورت ورود «هیلاری کلینتون» نامزد این حزب به کاخ سفید، شهروندان آمریکا همچنان باید هزینه جنگ های خارج از خانه را پرداخت کنند.

با وجود ادعای ترامپ مبنی بر کاهش نظامی گری و پایان دادن به حضور نظامیان این کشور در مناطق مختلف جهان از جمله خاورمیانه، اینک او تغییر رویه ای آشکار داده است. افزایش بودجه نظامی برای سال 2018 به 700 میلیارد دلار، افزایش شمار نظامیان آمریکا در کشورهایی چون افغانستان و حضور چشمگیرتر در غرب آسیا جایگاه ویژه ای در راهبرد نظامی ترامپ دارد. کاسته شدن از بودجه دیگر وزارتخانه هایی چون وزارت امور خارجه و افزودن به بودجه نظامی و دفاعی آمریکا در همین راستا صورت گرفت که نارضایتی های بسیاری را به دنبال داشت.

زیاده خواهی بیش از حد ترامپ و تلاش وی برای تسلط همه جانبه بر جهان، کاخ سفید را بر آن داشته تا حضور پررنگ تری در قاره پهناور آسیا و به ویژه منطقه خاورمیانه داشته باشد. ایالات متحده با این اقدام قصد کنترل چین به عنوان ابرقدرت اقتصادی و محدود کردن حوزه نفوذ روسیه را دارد.

ضمن اینکه آمریکایی ها معتقدند حضور موثر نظامیان آنان به فضای باز برای متحدانی چون عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی و ... و محدودیت برای ایران منجر خواهد شد چرا که در سال های گذشته سیاست منطقه ای متحدان آمریکا راه به جایی نبرده و به سبب نقش پویای بازیگران تعیین کننده منطقه مانند روسیه، ایران، ترکیه و غیره از مدار خارج شده اند.

تلاش ایالات متحده برای دستیابی به سلاح های اتمی در حالی که جهان آن را محکوم می کند، ناقض پیمان هایی مثل «ان.پی.تی» (معاهده منع گسترش سلاح های هسته ‌ای)، ارزش ها و هنجارهای بین المللی است.

در همین ارتباط حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری پانزدهم بهمن ماه در مراسم افتتاح 10 مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس از اهمیت توانمندی دفاعی ایران و نقد استراتژی اتمی آمریکا سخن به میان آورد و گفت: در دنیایی که معتقد است سلاح کشتار جمعی نباید وجود داشته باشد و استفاده از آن علیه بشریت ممنوع بوده و باید از بین برود، ببینید آمریکایی ها با چه زبان وقیحانه ای روسیه را با سلاح اتمی جدید تهدید می کند.

رونمایی پوتین از زرادخانه هسته ‌ای روسیه هم پیامی به راهبرد اتمی یک ماه گذشته ترامپ است که بر ضرورت نوسازی زرادخانه کشور خود با بمب‌های هسته ‌ای کوچک‌ تر تاکید کرد. بی تردید قانع نبودن ایالات متحده با بیش از هفت هزار بمب اتم و تلاش ترامپ برای غنا بخشیدن و متنوع سازی زرادخانه های هسته ای آمریکا دورنمای صلح و آرامش جهانی را تیره و جهان را در جنگ سردی مجدد درگیر خواهد کرد.