پویش نه به تصادف: فرصتی برای همگرایی سازمان‌ها یا چالشی برای ایمنی جاده‌ها؟
پویش ملی "نه به تصادف" در حالی با هدف کاهش آمار تصادفات جاده‌ای آغاز شده که عملکرد سازمان راهداری در این زمینه با انتقادات جدی مواجه است.
ندا خدایاری؛ در اواخر سال 1403، پویش ملی #نه_به_تصادف با ابتکار وزارت بهداشت و پشتیبانی پلیس راهور آغاز شد. این پویش که بر اساس دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب و مطالبات جدی پلیس راهور شکل گرفت، پاسخی به آمار رو به افزایش تصادفات و تلفات جاده‌ای در کشور بود. هدف اصلی این پویش، مسئول‌سازی سازمان‌ها در قبال ایمنی جاده‌ها و ارتقای فرهنگ رانندگی در جامعه به‌ویژه در ایام پرتردد مانند سفرهای نوروزی بود.
این حرکت جهادی با حمایت ویژه ریاست محترم جمهوری و مشارکت اعضای هیئت دولت به یک طرح بنیادین تبدیل شد. تمرکز اصلی این پویش بر تشویق شهروندان به رعایت قوانین رانندگی و کاهش تخلفات، به‌ویژه در ایام سفرهای نوروزی، گامی اساسی در کاهش آمار تلفات رانندگی محسوب می‌شود. پویش #نه_به_تصادف نه‌تنها تسکینی برای خانواده‌های داغدار سوانح رانندگی بود، بلکه یادآور تعهد مسئولان کشور به حفظ جان و سلامت هم‌وطنان نیز می‌باشد.
ریاست محترم جمهوری در جلسات متعدد، ضمن اشاره به اهمیت این موضوع، به تجربیات تلخ شخصی خود از سوانح ترافیکی اشاره کرده و بر لزوم همکاری همه‌جانبه سازمان‌ها در این زمینه تأکید داشتند. وزرای کابینه نیز با جدیت تمام، سیاست‌هایی را برای کاهش تخلفات رانندگی و ارتقای ایمنی جاده‌ای تدوین و ابلاغ کردند. اما در این میان، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای به‌عنوان یکی از ارکان کلیدی ایمنی جاده‌ها، انتقادات بسیاری را به خود جلب کرده است.
چالش‌های سازمان راهداری و نقش آن در ایمنی جاده‌ها
وضعیت نامناسب زیرساخت‌ها، وجود بیش از 3000 نقطه حادثه‌خیز شناسایی‌شده، خرابی مکرر و نظارت ناکافی بر دوربین‌های نظارتی، و اولویت‌بندی نادرست منابع مالی تنها بخشی از چالش‌هایی است که به عملکرد این سازمان وارد است. متأسفانه، به‌جای همسویی با پویش #نه_به_تصادف و استفاده از فرصت برای جلب اعتماد عمومی، سازمان راهداری با تبلیغاتی مغایر با واقعیت‌ها، سردرگمی رانندگان و مسافران نوروزی را دوچندان کرده است. این اقدام، علی‌رغم هزینه‌های گزاف تبلیغاتی، نه‌تنها همگرایی با سیاست‌های کلان دولت را نشان نمی‌دهد، بلکه به‌نوعی مسیر تعیین‌شده توسط پلیس و سایر نهادهای مدافع ایمنی را به چالش می‌کشد.
گزارش‌های مردمی نشان می‌دهد که برخی رانندگان از حمایت ناکافی سازمان راهداری به دلیل نقص سیستم‌های نظارتی و خرابی دوربین‌های جاده‌ای، احساس می‌کنند که هیچ‌گونه نظارتی بر تخلفات رانندگی وجود ندارد. یکی از رانندگان در این‌باره می‌گوید: «با خرابی دوربین‌ها و تبلیغات‌های بدون پشتوانه کارشناسی، احساس می‌کنیم دیگر کسی تخلفات ما را کنترل نمی‌کند.»
خلأ سازمان راهداری در حمایت از پویش نه به تصادف
نکته قابل‌تأمل اینجاست که سازمان راهداری با وجود ظرفیت‌های گسترده تبلیغاتی در جاده‌ها، از این پتانسیل برای حمایت از پویش #نه_به_تصادف استفاده نکرده است. در حالی که این سازمان می‌تواند بیلبوردهای جاده‌ای و فضاهای تبلیغاتی مسیرهای پرتردد را به این پویش اختصاص دهد، چنین اقدامی صورت نگرفته است. این مسئله جای تعجب دارد زیرا وزیر راه و شهرسازی یکی از حامیان اصلی این پویش بوده و به دلیل مسئولیت‌های مستقیم این وزارتخانه در حوزه حمل‌ونقل، انتظار می‌رفت که سازمان راهداری هماهنگی بیشتری با این طرح ملی داشته باشد.
تغییرات مداوم مدیریتی و نبود برنامه‌های پایدار نیز از دیگر عوامل تأثیرگذار بر عملکرد ضعیف سازمان راهداری است. بسیاری از پروژه‌های بازسازی و اصلاح جاده‌ای به دلیل کمبود بودجه یا سوءمدیریت، سال‌ها به تعویق افتاده‌اند. گزارش‌های مردمی از وضعیت نابسامان آسفالت جاده‌ها و بی‌توجهی به رفع نقاط حادثه‌خیز نشان می‌دهد که این سازمان باید نگاه جدی‌تری به وظایف خود داشته باشد.
تصادفات اخیر و ضرورت همکاری بیشتر سازمان‌ها
در ایام تعطیلات نوروزی 1404، همانطور که شاهد بودیم، تصادفات بی‌شماری در جاده‌های استان‌هایی مانند کرمان، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، خوزستان و فارس رخ داد که در عمده این تصادفات، عامل اصلی عدم توجه به جلو و عدم کنترل وسیله نقلیه بوده است. هرچند خطای انسانی نقش مهمی داشته، اما نباید از نقش پررنگ خرابی و وضعیت نامناسب جاده‌ها غافل شد. جاده‌هایی که به دلایل مختلف از ایمنی کافی برخوردار نیستند، روشنایی لازم را ندارند، آسفالت مناسب ندارند، جداکننده مسیر ندارند و بعضاً مردم به‌خوبی می‌دانند که دوربین‌های راهداری در جاده‌ها غیر فعال است، که همین مسئله باعث می‌شود رانندگان پا را روی پدال گاز بگذارند و با سرعت بالا به سمت مقصد حرکت کنند. متأسفانه، تا کنون 550 نفر جان خود را در این جاده‌ها از دست داده‌اند و قرار نیست به خانه‌هایشان برگردند.
در چنین شرایطی، نقش پررنگ سازمان راهداری و به‌طور کلی وزارت راه و شهرسازی نباید این‌چنین کمرنگ باشد. جای خالی زیرمجموعه‌های این وزارتخانه حتی برای عموم مردم نیز نمایان است، چه برسد به متولیان امر همچون دولت و پلیس.
لزوم همگرایی سازمان‌ها برای تحقق اهداف پویش
بنابراین، باید سازمان راهداری به‌جای راه‌اندازی پویش‌های موازی با #نه_به_تصادف، به جمع متولیان این پویش بپیوندد تا با همیاری و همدلی بتوانیم نوروزی کم حادثه با کمترین آمار جان‌باختگان را شاهد باشیم. همگرایی سازمان‌ها، با توجه به مسئولیت‌های کلیدی هر یک، از جمله پلیس، وزارت بهداشت، وزارت راه و شهرسازی و سایر نهادهای ذی‌ربط، برای کاهش تصادفات و ارتقای ایمنی جاده‌ها ضروری است.
سازمان راهداری با بازنگری در سیاست‌ها و تمرکز بر بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای، رفع نقاط حادثه‌خیز و تعمیر سیستم‌های نظارتی، می‌تواند به‌طور کامل با پویش #نه_به_تصادف همراه شود. این همکاری نه‌تنها گامی در جهت کاهش تصادفات و تلفات است، بلکه نشانی از تعهد سازمان به رسالت اجتماعی خود خواهد بود.
این مسئله همچنین فرصتی طلایی برای تقویت سرمایه اجتماعی و ایجاد همگرایی بین سازمان‌ها، ارگان‌ها و شهروندان است. سازمان راهداری با اتخاذ تصمیمات دقیق‌تر و برنامه‌ریزی شفاف‌تر می‌تواند سهم بسزایی در تحقق اهداف پویش نه به تصادف ایفا کند. نگاهی به تجربیات کشورهای موفق در کاهش تصادفات جاده‌ای نشان می‌دهد که ترکیب آموزش‌های فراگیر، تقویت زیرساخت‌ها و به‌کارگیری فناوری‌های نوین می‌تواند نتایج چشمگیری به همراه داشته باشد.
امیدواریم همگرایی سازمان‌ها و تصمیم‌گیران در پیروی از سیره علوی و تحقق برنامه‌های توسعه هفتم جمهوری اسلامی، زمینه‌ساز بهاری ایمن‌تر و آینده‌ای روشن‌تر برای کشور باشد.
