معمای پلاسکو؛ چرایی آتش و دود

به گزارش فرتاک نیوز، بیش از 10 روز از فاجعه ریزش ساختمان پلاسکو می گذرد. از همان ساعت های اولیه ریزش این ساختمانِ واقع در خیابان جمهوری، شمار زیادی از مسوولان دولت، شهرداری و اعضای شورای شهر با حضور در محل حادثه، روند عملیات اطفاء حریق و امداد و نجات را بررسی و پیگیری کردند.

در تازه ترین اقدام ها، «حسن روحانی» رییس جمهوری فرمان تشکیل هیاتی ویژه را متشکل از شخصیت های علمی و متخصص در حوزه های گوناگون صادر کرد. «بررسی علل و عوامل آتش سوزی پلاسکو» یکی از پنج ماموریتِ این هیات خواهد بود چراکه پس از فروریختن ساختمان پلاسکو بر اثر آتش سوزی مهیب، حدس و گمان های گوناگونی چون اتصال سیم های برق، روشن بودن گاز پیک نیکی، ناپایداری سازه، رعایت نکردن مسائل ایمنی سازه وغیره به عنوان علل آتش سوزی و ریزش ساختمان در فضای رسانه ای و مجازی کشور مطرح شد. در این میان، علت اصلی آتش سوزی میان تایید و تکذیب های مکرر مسوولان و کارشناسان در ابهام قرار گرفت تا آنجا که اکنون چشم ها به گزارش هیات ویژه گزارش ملی بررسی حادثه ساختمان پلاسکو دوخته شده است.

هداوند با توضیح اینکه هنوز فعالیت این هیات شروع نشده است، به پژوهشگر ایرنا گفت: پس از شروع بررسی ها نیز فردی به نام سخنگو انتخاب خواهد شد. در حال حاضر، بحث ویژه ای در این باره صورت نگرفته است و امکان گفت وگو نیست چراکه در تمامی موارد نظر جمعی هیات مهم خواهد بود که از طریق سخنگو اعلام خواهد شد. امکان نظر شخصی در حال حاضر وجود ندارد. به نظر بنده از کسانی به جز اعضای هیات، این پرسش ها درخواست شود زیرا اعضای هیات ماموریت جمعی دارند.

** اتصال برق، عامل شعله های پلاسکو

شماری از اعضای شورای شهر، جرقه و اتصال برق را عامل احتمالی آتش سوزی پلاسکو اعلام کردند. در این رابطه، «معصومه آباد» عضو شورای شهر تهران به ایرنا گفت: در طی سال های مسوولیت کمیته ایمنی شورای شهر، عمده حریق های سطح شهر تهران به ویژه در منطقه 12 بر اثر مشکل ها و اتصالات غیراستاندارد برق بوده است. در حادثه پلاسکو نیز یکی از شهروندان حاضر در ساختمان به مرکز آتش نشانی اعلام حریق می کند. این افراد ابتدا برای اطفای حریق تلاش کردند اما موفق نشدند و در مرحله بعدی با آتش نشانان تماس گرفته اند.

آباد درباره اینکه، افراد حاضر در زمانی که ساعت کاری شروع نشده بود مشغول انجام چه فعالیتی بوده اند، ابراز بی اطلاعی و شایعه مبنی بر انفجار را رد کرد. وی گفت: شواهدی مبنی بر عمد در این حادثه وجود ندارد. علت ریزش ساختمان، حرارت دیدن به مدت زیاد بوده است که باعث آسیب دیدن نقاط جوش و اتصالات سازه شده است که در پایان منجر به ریزش آوار می شود.

همچنین، «عبدالحسین مختاباد» دیگر عضو شورای شهر تهران، با تاکید بر اینکه باید منتظر گزارش کارشناسی شده هیات ویژه بود، گفت: بر اساس شنیده ها، آتش سوزی بر اثر اتصال برق بوده است. اینکه انفجار گاز باعث ریزش ساختمان شده است یا نه باید منتظر نظر کارشناسان بود.

«محمد حقانی» از اعضای شورای شهر، در بررسی علت های آتش سوزی پلاسکو، به گروه پژوهش و تحلیل خبری گفت: بر اساس بررسی های بنده، علت اصلی حادثه، جرقه حاصل از روشن شدن کونتور برق یکی از مغازه های ساختمان پلاسکو بوده است. مالک یکی از مغازه های واقع در طبقه دهم به هنگام روشن کردن برق مغازه با جرقه ای روبرو می شود که این جرقه روی پارچه ها افتاده و باعث آتش می شود. در این ساختمان برخلاف تصور عموم پلاستیکی وجود نداشته است و همه کالاها پارچه ای بوده اند.

حقانی در ادامه علت شروع دوباره و گسترش حریق به سایر طبقه های پلاسکو را ضعف تجهیزات آتش نشانی و باقی ماندن آتش پنهان در سقف های کاذب ساختمان اعلام کرد که پس از اطفاء، دوباره شعله ور شده است.

** اتصالات ضعیف و فرسودگی ساختمان، قاتل فروریختن پلاسکو

«بهرام غفاری» عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان ایران و رییس اسبق سازمان نظام مهندسی تهران«ضعف اتصالات تیرها به ستون ها» را عامل احتمالی ریزش ساختمان مطرح کرد و گفت: شورای تدوین مقررات ملی ساختمان در گزارش اولیه خود علت خرابی و ریزش ساختمان را بر پایه مشاهده های میدانی، آتش سوزی اعلام کرد. اگرچه آتش سوزیِ اعلام شده در طبقه 11 این ساختمان پس از مدت زمانی مهار شد اما بخش هایی از سقف بر اثر آتش و فشار آب فروریخته و همین باعث می شود که طبقه های پایین تر یعنی نهم نیز فروبریزد و همین روند در پایان باعث می شود ساختمان به طور کلی ریزش کند. به عبارت بهتر، سقف های روی هم می افتند و همین باعث ریزش کلی می شود.

غفاری معتقد است: آنچه در گمان اولیه بدون بررسی نقشه و وضعیت فنی ساختمان به نظر می رسد، این است که تعداد زیادی از ستون ها سالم مانده و به درجه تسلیمِ آتش نرسیده اند. با وجود این، ساختمان به طور کلی دچار فروریختگی (Collapse) شده است چراکه به طول معمول عامل اصلی فروریختن ساختمان در اثر آتش این است که ستون ها به حد تسلیم برسند و در برابر اتش نرم شوند. گمان کارشناسان این است که برای پلاسکو این شرایط رخ نداده است بلکه بر اثر ضعف اتصال تیرها به ستون ها، اتصالات پاره شده و سقف ها فروافتاده اند. همچنین، ضربه های ناشی از فروافتادن سقف ها روی هم و تجمع بار موجود در ساختمان باعث ریزش کلی ساختمان شده است که البته همگی اینا بر اساس گمان بوده و باید منتظر نتیجه بررسی کارشناسان بود.

به گفته این کارشناس، 2 مساله اصلی در این حادثه قابل توجه است؛ نخست میزان پایداری ساختمان و سازه و ضعف های موجود در آن و دوم، ضعف های نگه داری و بهره برداری از ساختمان چراکه در زمان ساخت این ساختمان، آیین نامه های کنونی وجود نداشتند و همچنین، ساختمان از سیستم پیشگیری و حفاظت در برابر حریق محروم بوده است. غفاری در این باره تصریح کرد: استاندارد نبودن ساختمان چه در زمانه ساخت و چه اکنون باعث به وجود آمدن شرایط کنونی است. نبود سیستم حفاظت در برابر حریق مرکزی، نداشتن آلارم، نبود سیستم آب فشان خودکار و تجهیزات اطفاء حریق، نبود پله اضطراری فرار و وجود طاقه های پارچه و وسایل زیاد در راه پله ها عامل تشدید حریق و از دست دادن تعدادی از آتش نشانان و شهروندان بوده است.

عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان ایران در ادامه علت احتمالی ذوب شدن ستون های فولادی ساختمان بر اثر آتش سوزی را رد کرد و گفت: شاید بتوان گفت، عامل «خورندگی» بر اثر هوا و رطوبت تا اندازه ای باعث فرسوده شدن اتصالات ساختمان شده باشد اما بررسی ستون ها حاکی از تسلیم نشدن آن ها در برابر آتش است و ریزش بر اثر اتصالات ضعیف رخ داده است در حالی که ذوب و تسلیم شدن فولاد باید روی همه ستون ها اثربگذارد. این آتش سوزی موضعی بوده و شکست های رخ داده نیز موضعی بوده اند اما روی هم افتاده و وضعیت را تشدید کرده است. ریزش بر اثر ضربات ساختمانی و دینامیک رخ داده است نه حریق.