آیا کلاژن برای پوست خوب است؟

به نقل از فرادید از livescience ، یک ماده‌ی ضدپیری موثر، شاه کلیدِ مراقبت از پوست است. برخی از متخصصان می‌گویند کلاژن می‌تواند کلیدِ دستیابی به ظاهری جوان‌تر باشد. اما آیا کلاژن برای پوست خوب است یا فقط گرایش دیگری در دنیای زیبایی و سلامتی است که شواهد اندکی برای پشتیبانی از آن وجود دارد؟

یکی از پروتئین‌های ضروری که به شکل طبیعی در بدن وجود دارد کلاژن است که به پوست ظاهری درخشنده، جوان و فربه می‌دهد. اما متاسفانه با بالا رفتن سن این پروتئین تحلیل رفته و سبب چین و چروک و افتادگی پوست می‌شود. کلاژن به عنوان مکمل یا کرم به صنعت بزرگی تبدیل شده است و رشد بازار جهانی کلاژن ظرف پنج سال بعدی به پیش‌بینی کارشناسان ۱۶.۷ میلیارد دلار پیش‌بینی شده است. این وعده که مکمل کلاژن می‌تواند ابزار موثری در مبارزه با پیری باشد یک محرک قابل‌توجه است، اما اگر مصرف مکمل کلاژن یا استفاده موضعی از کرم کلاژن بتواند زمان را برای اپیدرم یا روپوست به عقب بازگرداند چطور؟

ما به این موضوع نگاه عمیق‌تری کردیم و با یک متخصص پوست دارای مجوز مشورت کردیم تا نحوه‌ی کمک کلاژن به بهبود پوست، نحوه‌ی پشتیبانی تحقیقات از مکمل‌های کلاژن و روش‌های دیگر افزایش کلاژن در رژیم غذایی را بهتر درک کنیم.

ضدپیری

کلاژن برای حفظ حالت کشسانی پوست ضروری است و آن را صاف‌تر، پُرتر و نرم‌تر نشان می‌دهد. متاسفانه به گفته‌ی مجله‌ی Plastic and Aesthetic Research، سطوح کلاژن ما از اوایل بزرگسالی به طور متوسط ۱ درصد تا ۱.۵ درصد کاهش می‌یابد.

میزان تاثیر کرم‌های موضعی و مکمل‌ها هنوز جای بحث دارد.طبق اعلام انجمن ملی اگزما، به رغم محبوبیت فزاینده‌ی مکمل‌های کلاژن میان اینفلوئنسرها و چهره‌های مشهور، شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد این مکمل‌ها ظاهر پوست را بهبود می‌بخشند. به این منظور و برای آگاهی بیشتر با دکتر آلیسون اِرلیخ متخصص پوست گفتگو کردیم. او به بررسی سیستماتیک و متاآنالیز سال ۲۰۲۱ اشاره کرد که محققان آن دریافتند مکمل‌های کلاژنِ هیدرولیزشده رطوبت و کشسانی پوستِ بیش از هزار شرکت‌کننده را افزایش داده و این اصلاح حدود چهار هفته پس از مصرف مکمل‌ها دوام آورد.

سال ۲۰۱۹ مقاله‌ای در مجله‌ی Nutrients مطالعه‌ای را توصیف کرد که در آن محققان به دو گروه از شرکت‌کنندگان، مکمل کلاژن و یک دارونما دادند. محققان برای بررسی رطوبت، کشسانی، زبری و تراکم پوست از یک سری آزمون‌های علمی استفاده کردند. نتیجه‌ی بررسی این بود که گروهِ مصرف‌کننده‌ی مکمل‌های کلاژن پس از ۱۶ هفته به وضوح نتایج بهتری گرفتند.

اثر آنتی‌اکسیدان

مطالعه‌ی سال ۲۰۲۰ درباره‌ی کلاژن و ژلاتین استخراج‌شده از ضایعات پوستی ماهی تن این یافته را تایید می‌کند که پپتیدهای کلاژن روی پوست اثر آنتی‌اکسیدانی اعمال می‌کنند.

محققان دریافتند کلاژن و ژلاتین استخراج‌شده منبع عالی پپتیدهای آنتی‌اکسیدان هستند که می‌توانند از پوست در برابر رادیکال‌های آزادی که مسئول تجزیه‌ی کلاژن پوست هستند، محافظت کنند.

التیام زخم

کلاژن اثر قدرتمندی بر بهبود زخم دارد، درنتیجه پودر کلاژن یک روش درمانی عالی در ترمیم پیشرفته‌ی زخم‌هاست. به نظر می‌رسد کلاژن با افزایش فعالیت فیبروبلاست پوستی روی زخم اثر می‌گذارد و منجر به افزایش سنتز کلاژن می‌شود. به بیان ساده‌تر، به عنصر سازنده‌ی ضروری در فرایند ترمیم تبدیل می‌شود. با این حال ارلیخ می‌گوید ایرادات برخی مطالعات خاص درباره‌ی کلاژن این قبیل پرسش‌ها را ایجاد می‌کند:

- برخی مطالعات از کلاژن به همراه عناصر متعدد دیگر استفاده کرده‌اند که هر یک پتانسیل بهبود پوست را دارد.
- بسیاری از مطالعات درباره‌ی مکمل کلاژن از اندازه‌های کوچک نمونه یا سوژه‌های حیوانی استفاده کرده‌اند که بر قدرت و قابلیت اطمینان داده‌ها اثر می‌گذارد.
- گاهی‌اوقات نتایجِ اثربخش به صورت شخصی گزارش شده‌اند به این معنا که شرکت‌کنندگان خودشان درباره‌ی ظاهر پوست‌شان قضاوت کرده‌اند و سنجش دقیقی در این زمینه انجام نشده است.
- بهبودهای جزئی در یک مطالعه شاید بازتاب تغییرات مشهود پوستی نباشد.

چگونه کلاژن بیشتری دریافت کنیم

ممکن است با خوردن غذاهای غنی از کلاژن یا مصرف مکمل کلاژن بتوان سطوح کلاژن را تقویت کرد. غذاهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم غنی از کلاژن یا حاوی آمینواسیدهایی هستند که در تولید کلاژن به بدن کمک می‌کنند:

- آب مغز استخوان
- گوشت، مرغ و ماهی
- تخم مرغ
- غذاهای سرشار از ویتامین C از جمله مرکبات، فلفل‌های دلمه‌ای، انواع توت‌ها و گوجه فرنگی
- سبزیجاتی با برگ‌های تیره
- سیر
- غذاهای سرشار از زینک از جمله صدف، لوبیا، حبوبات و آجیل

با وجود اینکه احتمال بالا بردن سطوح کلاژن با مصرف مکمل‌های کلاژن وجود دارد، یادآوری این نکته ضروری است که سازمان غذا و داروی ایالات متحده این مکمل‌ها را کنترل نمی‌کند. شنیدن این خبر که مصرف مکمل‌های کلاژن هیچ عارضه‌ی جانبی ندارد خبر خوبی است، اما در سال‌های اخیر مشکلاتی در خصوص آلودگی فلزات سنگین در مکمل‌های کلاژن گزارش شده است.

کلاژن موضعی یا کلاژن خوراکی

پاسخی برای این پرسش که بهترین راه مصرف کلاژن چیست، وجود ندارد. سال ۲۰۲۲ در عربستان سعودی درباره‌ی کلاژن خوراکی و موضعی یک بررسی انجام شد. نتیجه‌ی این بررسی نشان داد کلاژن خوراکی و موضعی هر دو می‌توانند به کاهش یا به تاخیر انداختن پیری پوست کمک کنند. با این حال، همین بررسی خواستار مطالعات گسترده‌تر با پی‌گیری‌های کامل شد تا مزایای این دو روش به صورت کامل ارزیابی شود. بررسی سال ۲۰۲۲ در پشتیبانی از این دو روش ناکافی اعلام شد.

ارلیخ تمایلی ندارد که بگوید کدام روش بهتر است، چون هنوز تحقیقات بالینی گسترده‌ای در این باره انجام نشده است. با این حال، به نکته‌ی مهمی درباره‌ی کرم‌های کلاژن موضعی اشاره می‌کند: «کلاژن یک مولکول بزرگ است و باید به شکل پپتیدهای کلاژن زیست‌فعالِ کوچک باشد تا از طریق پوست جذب شود یا در صورت خوردن موثر واقع شود.»

طبق گزارش انجمن آکادمی پوست آمریکا و کلینیک مایوُ استفاده از محصولی که حاوی رتینوئید (از قبیل رتینول) است برای کمک به بدن در ساخت کلاژنِ بیشتر، انتخاب بهتری است.