بازگشت به ریشه‌های عربستان: احیای مد و سبک نجدی و لباس‌های سنتی

در میانه تحول‌ چشمگیر و پیشرفت سریع، لباس سنتی اکنون بیش از همیشه در عربستان سعودی محبوب است و ریاض می‌رود که به پایتخت مد منطقه نجد تبدیل شود.

لیلا البسام، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه میراث منسوجات و لباس‌های سنتی عرب، در گفت‌و‌گو با عرب نیوز، می‌گوید ریشه و خاستگاه سبک نجدی به تاسیس سومین دولت سعودی (۱۹۰۲-۱۹۲۱) برمی‌گردد.

لباس سنتی نجدی پیراهنی گشاد است که تا قوزک پا یا زمین می‌رسد و به گلدوزی و بخیه‌دوزی مزین است.

علاوه بر کوک‌هایی مشابه سایر نقاط جهان، سبک نجدی کوک‌هایی خاص با نام‌های متفاوت دارد که بیشتر مرتبط با شکل کوک است؛ به‌عنوان مثال کوک «جحح» که در عربی به معنای هندوانه است و به دانه‌های هندوانه شباهت دارد، یا «سلسله» که بیشتر به نام کوک زنجیره‌ معروف است.

یکی از طرح‌های پرطرفدار سبک نجدی خال‌خا‌ل‌های طلایی روی زمینه سبز یا مشکی است.

در پی تاسیس عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲، لباس‌ها به‌ روش سنتی و دست‌دوز تهیه می‌شدند. اما شش سال بعد، به گفته البسام، با کشف نفت، میراث فرهنگی رنگ باخت و برای زنان به نماد فقر تبدیل شد. درهای کشور به روی خارجی‌ها و واردات، از جمله مد و لباس‌های جدید، باز شد.

در سال‌های بعد، به لطف طرح‌های ابتکاری و رویدادهایی مانند جشنواره الجنادریه در تجلیل از آداب و سنت‌ها، میراث سنتی بار دیگر محبوب شد.

لباس سنتی به جزء اصلی جشن‌های ملی و روز تاسیس تبدیل شد. به‌مرور، طراحی و دوخت لباس بار دیگر میان زنان سعودی رایج شد.

مورخان می‌گویند عبایه، که اکنون لباس رسمی زنانه در نظر گرفته می‌شود، اولین بار ۸۰ سال قبل طراحی شد. ابتدا، عبایه رواج چندانی نداشت و بعد به‌تدریج، زنان وقتی بازار می‌رفتند، به تن می‌کردند. عبایه در طول سال‌ها دستخوش تغییر شد تا در نهایت به شکل کنونی درآمد، پیراهنی با دم آستین‌ و لبه گلدوزی‌شده.

در حالی که شمار زنان سعودی که به سبک غربی امروزی لباس می‌پوشند رو به افزایش است، عبایه همچنان پای ثابت تمام کمدهای لباس است.

دشداشه مردان نیز طی سال‌ها در اندازه، دوخت و جنس تغییر کرده، اما اصالتش را حفظ کرده است و لباسی مناسب هر مناسبت محسوب می‌شود، چه سر کار باشد چه گردهمایی‌های اجتماعی. برخی مردان دکمه سردست هم می‌بندند تا رسمی‌تر به نظر برسد.

البته در سال‌های اخیر، شلوار و تی‌شرت به لباس‌های تولید صنعت مد عربستان سعودی راه یافته‌اند.

البسام می‌گوید: «هنوز لباس‌های سنتی‌مان را می‌بینیم زیرا کشور ما هرگز مستعمره نشد، در حالی که در سایر کشورهای عربی می‌بینی که همه‌شان کت‌و‌شلوار می‌پوشند.»

«ما باید لباس سنتی‌مان را حفظ کنیم زیرا هویتی است که از ریشه‌های ما سرچشمه می‌گیرد و شخصیت منحصربه‌فرد ما به‌عنوان یک کشور جهان را شکل می‌دهد.»